اذان، شعار بزرگ اسلام

درس اخلاق حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی(دامت برکاته)

متن حدیث
یَا عَلِىُّ: اِذَا وُلِدَ لَکَ غُلامٌ أوْ جَارِیَةٌ فَأَذِّنْ فِى أُذنِه الُْیمْنى وَ أقِم فِى الْیُسْرى فَاِنَّهُ لاَ یَضُرُّهُ الشَّیْطانُ اَبَداً.

ترجمه:

اى على چون فرزندى نصیبت شود، در گوش راستش اذان و در گوش چپش اقامه بگو تا هرگز شیطان به او آسیبى نرساند.

شرح حدیث:

مناسب است بحث مختصرى درباره اذان داشته باشیم.

اذان شعار بزرگ اسلام:

هر ملّتى در هر عصر و زمانى براى برانگیختن عواطف و احساسات افراد خود و دعوت آنها به وظایف فردى و اجتماعى شعارى داشته و این موضوع در دنیاى امروز به صورت گسترده ترى دیده مى شود.
مسیحیان در گذشته وامروز با نواختن صداى ناموزون ناقوس پیروان خود رابه کلیسا دعوت مى کنند، ولى در اسلام براى این دعوت از شعار اذان استفاده مى شود که به مراتب رساتر ومؤثّرتر است، جذابیّت و کشش این شعار اسلامى به قدرى است که به قول نویسنده «تفسیر المنار» بعضى از مسیحیان متعصّب هنگامى که اذان اسلامى را مى شنوند، به عمق و عظمت تأثیر آن در روحیه شنوندگان اعتراف مى کنند.
سپس نامبرده نقل مى کند که در یکى از شهرهاى مصر جمعى از نصارى را دیده اند که به هنگام اذان مسلمین اجتماع کرده تا این نغمه آسمانى را بشنوند.
چه شعارى از این رساتر که با نام خداى بزرگ آغاز مى گردد و به وحدانیّت و یگانگى آفریدگار جهان و گواهى به رسالت پیامبر و یاد خدا پایان مى پذیرد، با نام خدا «الله» شروع و به نام «الله» پایان مى پذیرد، جمله ها موزون، عبارات کوتاه، محتویات روشن، مضمون سازنده و آگاه کننده است; و لذا در روایات اسلامى روى مسأله اذان گفتن تأکید زیادى شده است. در حدیث معروفى از پیامبر(صلى الله علیه وآله)نقل شده که اذان گویان در روز رستاخیز از دیگران به اندازه یک سرو گردن بلندترند.
این بلندى در حقیقت همان بلندى مقام رهبرى و دعوت کردن دیگران به سوى خدا و به سوى عبادتى همچون نماز است که در مواقع مختلف از مأذنه هاى شهرهاى اسلامى طنین افکن مى شود و مانند نداى آزادى و نسیم حیات بخش استقلال و عظمت، گوشهاى مسلمانان راستین را نوازش مى دهد و بر جان بدخواهان رعشه و اضطراب مى افکند، و یکى از رموز بقاى اسلام است. شاهد این گفتار، اعتراف صریح یکى از رجال معروف انگلستان است که در برابر جمعى از مسیحیان چنین اظهار مى داشت: «تا هنگامى که نام محمّد(صلى الله علیه وآله) در مأذنه ها بلند است و کعبه پابرجاست و قرآن رهنما و پیشواى مسلمانان است امکان ندارد پایه هاى سیاست ما در سرزمینهاى اسلامى استوار و برقرار گردد»(1).
امّا بیچاره و بینوا بعضى از مسلمانان که گفته مى شود اخیراً این شعار بزرگ اسلامى را که سندى است بر ایستادگى آیین و فرهنگ آنان در برابر گذشت قرون واعصار، از دستگاههاى فرستنده خود برداشته و به جاى آن برنامه هاى مبتذلى گذاشته اند، خداوند آنها را هدایت کند و به صفوف مسلمان بازگرداند.
بدیهى است همان طور که باطن اذان و محتویات آن زیباست، باید کارى کرد که به صورتى زیبا و صدایى خوب ادا شود، نه این که حُسن باطن به خاطر نامطلوبى ظاهر آن پایمال گردد(2).

پی نوشت :

1. گوینده این سخن «گلادستون» است که از سیاستمداران طراز اوّل انگلیس در عصر خودش بود.
2. تفسیر نمونه، ج4. ص 437.

منبع: پایگاه حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی(دامت برکاته)