فرادید؛ در قرن بیستم پناهگاه‌ها اتمی،
کمپین‌های اطلاعاتی، آژیر خطر داشتیم و مردم آگاهی گسترده‌ای از تهدیدهای هسته ای داشتند. آیا
امروز به احیای دفاع مدنی نیاز داریم؟
به گزارش فرادید به نقل از بی‌بی‌سی، در صورت
وقوع جنگ هسته‌ای، دولت انگلیس حداقل یک پناهگاه مخفی در قلب لندن دارد. نام این
پناهگاه "پیندار" (Pindar) است. نامش از یک شاعر یونان باستان گرفته‌شده است.
گفته می‌شود که در سال 335 قبل از میلاد الکساندر
کبیر شهر به شهر "تبای" حمله کرد و فقط خانه پیندار را ویران نکرد. او
به خاطر برخی از اشعارش که در ستایش اجداد پادشاه یونان سروده شده بود، زنده ماند.
مفهوم این نام‌گذاری این است که حتی اگر لندن در
جنگ هسته‌ای با خاک یکسان شود، اما پیندار آسیبی نخواهد دید. مشخص نیست که این
پناهگاه به‌طور خاص برای حمله هسته‌ای ساخته‌شده است یا خیر. تاکنون تنها چند عکس از
این مجموعه منتشرشده و وزارت دفاع آن‌ها را تأیید کرده است.
پیندار علاوه بر ایمنی فوق‌العاده، "تداوم
دولت" را تضمین می‌کند. این بخشی از برنامه‌های دولت است که مطمئن شوند حتی
در حین فجایع بزرگ نیز به دولتِ کشور آسیبی نمی‌رسد. اما مسئله تنها به نجاتِ
رهبران نظامی و سیاستمداران ارشد محدود نمی‌شود. پس تکلیف مردمی که رهبران قول
حفاظت از آن‌ها را دادند چه می‌شود؟ آیا آماده‌ایم؟
پناهگاه هسته‌ای در نیویورک
این سؤالی است که "الکس ولرستین" در
"موسسه فناوری استیونز" در نیوجرسی مطرح می‌کند. او درباره تداوم دولت می‌گوید:
"من علاقه‌ای به تداوم دولت ندارم... این مشکل خودشان است."
ولرستین اخیراً اعلام کرد او و همکارانش پروژه‌ای
برای احیای دفاع مدنی را آغاز کرده‌اند. یعنی روش‌ها و کمپین‌های اطلاعاتی که به
مردم آموزش می‌دهد از خود در برابر حمله نظامی با فجایع طبیعی از خود محافظت کنند.
در طول جنگ سرد به مسئله دفاع مدنی توجه بیشتری می‌شد
زیرا احتمال حمله هسته‌ای همواره وجود داشت. اما امروزه زیاد درباره بمباران هسته‌ای
و رخدادهای بعدازآن حرف نمی‌زنیم، اما ولرستین معتقد است این شرایط باید تغییر
کند.
نباید فراموش کرد که امروزه حدود 15 هزار سلاح هسته‌ای
در دنیا وجود دارد که اکثر آن‌ها متعلق به روسیه و آمریکا است. رهبران دو کشور هر
دو تأیید می‌کنند که روابط کشورهایشان در نقطه خطرناکی قرار دارد.
بااینکه ولرستین احتمال وقوع جنگ یا انفجار هسته‌ای
توسط یک دولت سرکش یا گروه تروریستی را بسیار کم می‌داند، اما معتقد است باید برای
آن آماده بود.
یک نقشه هسته‌ای که به کاربران درباره اثرات
انفجار هسته‌ای می‌گوید
یکی از پروژه‌های سابق ولرستین "نقشه‌ی هسته‌ای"
بود: برنامه‌ای شبیه به "گوگل مپ" که اطلاعاتی درباره تأثیرات انفجار هسته‌ای
در اختیار کاربران قرار می‌داد. کاربران یک سلاح هسته‌ای را به‌دلخواه انتخاب کرده
و تأثیر آن را در موقعیت دلخواه (مثلاً شهرهای بزرگ) بررسی می‌کنند.
این ایده مردم را تشویق می‌کند تا تهدیدهای هسته‌ای
را جدی بگیرند و بیشتر به فکر آن باشند. افراد زیادی به ناتوانایی جوامع در دفاع
مدنی می‌خندند. به همین دلیل ولرستین سعی دارد ابزارهای احیاکننده بیشتری طراحی
کند.
" تصور کنید یک هدست واقعیت مجازی به چشم
دارید. به آسمان منهتن خیره شده‌اید و می‌بینید که یک بمب هسته‌ای در هوا منفجر
شد. این ابرقارچ را در برابر خود می‌بینید. آیا به‌این‌ترتیب خطر برایتان ملموس‌تر
نمی‌شود؟"
پروژه جدیدِ ولرستین برنامه‌های متعددی با اهداف
مشابه را در دست تولید دارد. مثلاً ایده رمان‌های ترسیمی را مطرح کرده که با بالا
بردن سطح دانش مردم شانس زنده ماندن آن‌ها پس از انفجار هسته‌ای را افزایش دهد.
برخی توصیه‌هایش بسیار ساده‌اند، مثلاً در خانه
بمانید و سعی نکنید از منطقه آلوده خارج شوید. زیرا در شرایط بحرانی جاده‌ها بسته می‌شوند.
مثلاً این اتفاق همیشه پس از اعلام‌خطر نزدیک شدن طوفان رخ می‌دهد.
ولرستین توضیح داد: "در داخل ساختمان‌ها
امنیت بسیار بالاتری خواهید داشت. اگرچند ساعت در محیط بسته ساختمان‌ها بمانید،
خطر تشعشع به‌طور چشمگیری کاهش می‌یابد."
علامت "پناهگاه" در ورودی ایستگاه
مترو در سئول، کره جنوبی
همان‌طور که کره شمالی افزایش توانایی هسته‌ای
خود را به رخ می‌کشد و از راه‌اندازی موشک‌های قاره‌پیما می‌گوید، برخی کشورهای
نزدیک به کره شمالی خطر هسته‌ای را جدی‌تر گرفته‌اند. در روستاهای ژاپن شرایط جنگ هسته‌ای
شبیه‌سازی می‌شود. هاوایی دستورالعمل‌هایی در اختیار مردم قرار داده که در صورت
انفجار هسته‌ای چه باید بکنند. گوام که مستقیماً توسط کره تهدید شد، اخیراً دستورالعمل‌هایی
برای چگونگی مقابله با اشعه منتشر کرده است. در همین حال، وزارت امنیت ملی آمریکا طراحی
وب‌سایت خود را تغییر داده و بخش‌هایی درباره انفجار هسته‌ای را به آن افزوده است.
در کشورهای دیگر، اهمیت دفاع مدنی در دهه‌های
اخیر کاهش یافته. در دهه 1980، انگلیس طیف وسیعی از اقدامات آمادگی مدنی را توسعه
داد که برخی از آن‌ها به‌منظور تداوم دولت بود. برخی اقدامات دیگر مانند آژیرها و کمپین‌ها
اطلاعاتی برای اطلاع‌رسانی به عموم مردم بود.
برای مثال آژیرها در هزاران مکان نصب شدند. آن‌ها
در صورت نزدیک شدن یک موشک به صدا درمی‌آمدند و می‌توانستند کاهش سطح اشعه‌ی مضر
را خبر دهند.
"پاتریشیا لوئیس" مدیر بخش امنیت بین‌المللی
در موسسه "Chatham House” می‌گوید:
"مشکل اینجاست که این موضوع با مسائل دیگر بسیار متفاوت است."
درگذشته بریتانیا بودجه زیادی صرف برنامه دفاع
مدنی نمی‌کرد. آن‌ها در تشخیص خطر واقعی بسیار کند بودند و توانایی اجرایی پایینی
داشتند. اما به گفته "جنیفر کول" در موسسه خدمات سلطنتی انگلیس (RUSI) جنگ هسته‌ای
در لیست "تهدیدهای ملی" قرار ندارد، البته احتمال انفجار بمب هسته‌ای
توسط یک گروه تروریستی "کم اما نه غیرممکن" دسته‌بندی‌شده است.
کول می‌گوید: "انفجار هسته‌ای دیگر بدترین رخداد
ممکن نیست."
یک اثر هنری در بلغارستان به مناسبت سالگرد
حادثه اتمی چرنوبیل که بر مدت‌زمانی طولانی و مضرات تشعشع رادیواکتیو تأکید دارد.
"تام پلنت" از موسسه RUSI یادآور می‌شود که زیردریایی‌های هسته‌ای انگلیس برای
شلیک به چند روز زمان نیاز دارند. اما در اوایل جنگ سرد موشک‌ها در عرض 15 دقیقه راه‌اندازی
می‌شدند. پلنت می‌گوید: "دیگر در
شرایط جنگ سرد و تهدیدات جدی قرار نداریم."
بدون حضور این تهدید، بسیاری از برنامه‌ریزی و آمادگی‌های
دولت در قرن بیستم از بین رفته‌اند و جای خود را به برنامه‌های مقابله با سیل
شدید، حملات تروریستی و یا رویدادهای مشابه داده‌اند.
ماسک‌های گاز و دیگر تجهیزات اضطراری در متروی
سئول
این سؤال مطرح است که برای محدود کردن
پیامدهای انفجار هسته‌ای چه می‌توان کرد.
مسلماً پناهگاه‌های هسته‌ای در نقاط بسیاری از
جهان هنوز باقی‌مانده‌اند، ازجمله نیویورک. اما اکنون این پناهگاه‌ها به مکان‌های
دیگری تبدیل‌شده‌اند که چندان برای استفاده در حین بحران هسته‌ای مناسب نیستند.
کمیته بین‌المللی صلیب سرخ همواره در نظر دارد پس
از انواع فجایع ازجمله انفجار هسته‌ای، چه
پیشنهادها و راه‌حل‌هایی به مردم کشورهای مختلف بدهد. "جانی نمه" رئیس
واحد "آلودگی‌های ایجادشده از جنگ‌افزارهای جنگی" می‌گوید: "اگرچند
دقیقه پس از انفجار هسته‌ای را در نظر بگیریم، تقریباً هیچ کاری برای مقابله با آن
نمی‌توان انجام داد. آن‌طور که من پیش‌بینی می‌کنم هفته‌ها طول می‌کشد تا کمک‌های بشردوستانه
به مردم برسد."
مواد غذایی یافت شده در یک پناهگاه سابق در
ایرلند
جانی نمه همچنین اشاره می‌کند که در شرایط جنگ
ممکن است مرزها بسته و پروازها کنسل شوند که بدین ترتیب سرعت کمک رسانی به
بازماندگان کاهش می‌یابد.
ترجمه: وب‌سایت فرادید
