تصاویر/ آلبوم کمیاب از ۱۰سال آخر عمر گاندی

شخصیت‌های معدودی در دنیا هستند که هر جای دنیا تصویرشان نشان داده شود، شناخته می‌شوند. گاندی رهبر استقلال هند یکی از این شخصیت‌ها است. بدون تردید او یکی از الگوهای آزادی خواهی و ساده زیستی در سراسر دنیا بوده است.  

 

زمانی که بزرگترین رهبر هند به روستایی با نام Segoan مهاجرت کرد، نام این روستا را به Sevagram یا روستای خدمت تغییر داد. او در آنجا جامعه ashram را ایجاد کرد که بعدها منشا تصمیمات مهمی در سرنوشت هند شد. گاندی به افاق همسرش کاستوربا و برخی از پیروانش به این روستا آمده بودند و به طور مرتب میهمانانی هم داشتند. 

کانو گاندی پسر جوانی که آن روزها حدود 20 سال سن داشت و برادرزاده مهاتما گاندی محسوب می‌شد نیز در کنار آن‌ها زندگی می‌کرد. او در آن ایام یک دوربین Rolleiflex داشت و از رهبر زمان خود عکس می‌گرفت. 

کانو می‌خواست که پزشک شود ولی والدینش از او خواسته بودند که در کنار مهاتما گاندی حضور داشته باشد و به امور دفتری، حساب‌ها و نامه‌نگاری‌های آشرام رسیدگی کند. کانو به عکاسی علاقه زیادی داشت ولی مهاتما گاندی به او گفته بود که پولی برای خرید یک دوربین ندارد. اما کانو ناامید نشد تا جایی که در نهایت گاندی از گانشیام داس بیرلا که به تجارت مشغول بود درخواست کرد تا 100 روپیه معادل 1.49 دلار به کانو هدیه بدهد تا او بتواند دوربین و یک حلقه فیلم خریداری کند. 

ولی گاندی در ازای این کار سه شرط برای کانو تعیین کرد: اول این که استفاده از فلاش دوربین ممنوع است  و دوم، اجازه ندارد از گاندی بخواهد تا برای عکاسی ژست بگیرد. مورد سوم هم این بود که جامعه آشرام در قبال عکاسی پولی به او پرداخت نمی‌کند. 

کانو طی این مدت از دستیار گاندی که از کارهای او خوشش آمد بود دستمزد می‌گرفت و کم کم عکس‌های خود را به روزنامه‌ها می‌فروخت. 

در طول سال‌ها و تا زمانی که گاندی در سال 1948 ترور شد، کانو گاندی حدود 2000 عکس از بزرگترین رهبر جنبش استقلال هند گرفت. برای دهه‌ها عکس‌های او در گمنامی به سر می‌بردند ولی در نهایت یک پژوهشگر آلمانی تصمیم به تدوین و فروش این عکس‌ها گرفت. 

حالا 92 عکس از آخرین دهه زندگی گاندی در قالب یک رساله توسط بنیاد Nazar در دهلی منتشر شده‌اند. این بنیاد غیر انتفاعی توسط دو عکاس مشهور هندی پراشانت پانجیار و دینش کانا بنیان‌گذاری شده است.

 به نوعی بهترین عکس این کتاب از نظر نویسنده همین عکس است. در این عکس که در سال 1945 گرفته شده گاندی روی یک ترازو ایستاده است. شاید  این تصویر که در آن  اندام مردی که اوقات زیادی از سال را روزه می‌گرفت تا با این کار اعتراض خود را به نحو مسالمت آمیز نشان دهد و صلح را به ارمغان بیاورد، حقوق مسلمانان را خواستار باشد و آشوبگران را خجالت زده کند، گویای همه چیز باشد. 

سانجیو سایت- یکی از عکاسان پیشرو که در گردآوری این رساله هم نقش داشته است در این مورد می گوید:

این تصویر مردی است که همیشه به وزن خود توجه می‌کرد و همواره خود را آزمایش می‌کرد. این تصویر خیلی چیزها در مورد این مرد به شما می‌گوید. 

 در این تصویر گاندی در جلوی دفتر خود در سال 1940 نشان داده می‌شود. یک بالش سر او را در برابر گرمای شدید آفتاب پوشانده است. عکسی صمیمی که با رعایت فاصله خاصی از گاندی گرفته شده است. این همان دلیلی است که خیلی از افراد معتقدند باعث شده تا عکس‌های کانو گاندی به عکس‌های خاصی بدل شوند. 

پانجیار در این مورد می‌گوید: اگر چه کانو کاملا به مهاتما گاندی دسترسی داشته است ولی همواره در عکس‌هایش شاهد فاصله او با گاندی هستیم که شاید بخاطر ابهت گاندی همیشه به سبب احترام فاصله‌اش را با او حفظ می‌کرده است. با این حال به نوعی شاهد انتقال حس صمیمیت و نزدیکی در عکس‌های کانو هستیم.

همچنین از آنجا که او همیشه فاصله‌اش را با گاندی حفظ کرده است زبان جدیدی را در عکس‌های کانو می‌بینیم که با زبان عکاسی هندی در زمان او متفاوت است. او در عکس‌هایش بسیاری از قوانین پذیرفته شده ترکیب را شکسته است. 

کانو گاندی به همراه مهاتما گاندی به سفرهای دور و دراز زیادی رفته است. در تصویر بالا خودروی گاندی را مشاهده می‌کنید که توسط کارگران هل داده می‌شود. این تصویر در سال 1938 گرفته شده است. 

در تصویر بالا مهاتما گاندی را در کنار همسرش کاستوربا در نوامبر سال 1938 مشاهده می‌کنید. 

کتاب کانو گاندی شرح وقایع سیاسی و زندگی شخصی مهاتما گاندی را به خوبی در دهه آخر عمرش نشان می‌دهد. تصاویر زیادی از گاندی وجود دارند که او را در حالت‌های مختلف شادی، ناراحتی و عزاداری نشان می‌دهند. 

در این تصویر یکی از اقوام به همراه خواهر بزرگتر گاندی پس از 3 روز که او روزه گرفته است، در حال ماساژ دادن او هستند. این تصویر به سال 1939 تعلق دارد. 

پانجیار در ادامه صحبت‌هایش می‌گوید: شاید این عکس‌ها قدیمی باشند ولی از مد افتاده نیستند. هر چند این عکس‌ها توسط یک عکاس حرفه‌ای گرفته نشده‌اند ولی اطلاعات خوبی در اختیار ما قرار می‌دهند. 

این تصاویر احتمال این که کانو یک عکاس آموزش دیده، نبوده است را تقویت می‌کنند چرا که بسیاری از عکس‌های او توسط هم عصرانش به دلایل مختلفی مانند واضح نبودن یا فوکوس ضعیف رد می‌شدند. 

گاندی و کاستوربا در این تصویر که در سال 1940 گرفته شده، در مراسم ازدواج یک مرد مسیحی با یک زن از طبقه اجتماعی پایین هند دیده می‌شوند.

سانجیو سایت معتقد است که تصویر کاستوربا گاندی در حال احتضار که در کاخ Aga Khan در سال 1944 چند ماه پیش از مرگ او گرفته شده، کی از عکس‌های مورد علاقه او است.

تصویر تاریخی گاندی در کنار ملی‌گرای افراطی هندی سوباس چاندرا بوس که در سال 1938 گرفته شده است. در پس زمینه این تصویر کاستوربا گاندی دیده می‌شود. این دو رهبر در ابتدا روابط عمیقی با هم داشتند هر چند که بعدها به خاطر اختلاف نظرهایی از هم فاصله گرفتند. در این عکس دو تن از بزرگترین قهرمان‌های هند در یک قاب دیده می‌شوند. چاندار بوس در این عکس جوان است و با نگاهی تحسین آمیز به گاندی می‌نگرد. در مجموع لحظه گرمی را در این تصویر شاهد هستیم. 

در این عکس گاندی را در کنار برنده جایزه نوبل رابیندرانات تاگور در سال 1940 می‌بینیم. دو مرد برجسته در حال مدیتیشن در این عکس دیده می‌شوند. نگاهی به پایین عکس بیاندازید، این یک اکسپوژر دوبل اتفاقی است. تکنیکی که در آن دو تصویر مختلف با هم ترکیب شده و یک عکس را ایجاد می‌کنند. کانو گاندی می‌دانست که این عکس خوبی است به همین علت نگاتیو آن را نگه داشت. 

یک سری از تصاویر هم از گاندی وجود دارد که در حال جمع اعانه طی سفر سه ماهه‌اش برای بنیادی است که به قشر ضعیف هند کمک می‌کند. این تصاویر متعلق به سال‌های 1945 و 1946 است. 

در برخی از این عکس ها او دستش را به خارج از واگن قطار آورده و در حال دریافت کمک‌ها است و در برخی دیگر از عکس‌ها مردم دور او جمع شده‌اند و او با سبدی که در دست دارد کمک‌ها را جمع‌آوری می‌کند. 

کانو به لطف این که تنها کسی بود که اجازه داشت تا همیشه از گاندی عکاسی کند، هر روز از او عکس می‌گرفت، یکی از تصاویر به یاد ماندی گاندی زمانی است که بالای سر پیکر همسرش که فوت شده در حال دعا با اندوه نشسته است. این عکس در فوریه سال 1944 گرفته شده است. طبق برخی نقل قول‌ها گاندی ساعت‌ها بالای سر او شب زنده‌داری کرد و برای آمرزش او دعا کرد. بعد از 60 سال با هم بودن گاندی در آن شب اعتراف کرد که بدون همسرش نمی‌تواند زندگی را تصور کند. 

از قضا فردی که همیشه مثل سایه در کنار گاندی بود وقتی در سال 1948 که گاندی ترور شد کنار او نبود. 

پانجیار معتقد است: مرگ گاندی تاثیر عمیقی بر کانو گاندی و همسرش داشت. برای کانو عکاسی فقط وقتی ارزشمند بود که بوسیله آن پیام رهبرش را انتقال دهد و پس از کشته شدن گاندی دیگر عکاسی لذتی نداشت. کانو گاندی بر اثر حمله قلبی سال 1986 در یک سفر زیارتی به شمال هند، فوت کرد.