آنهائیکه نباید به نوزاد خود شیر بدهند

دکتر حسین علی مددی؛ متخصص کودکان

بهترین شیر برای نوزاد تازه متولد شده شیر مادر است. سازمان جهانی بهداشت، توصیه می‌کند شیرخواران حداقل 4 ماه و ترجیحاً 6 ماه اول زندگی فقط با شیر مادر تغذیه شوند. شیر مادر مزایای زیادی برای شیرخوار دارد. در موارد زیر شیرمادر نقش محافظت برای شیرخوار ایفا می‌کند: 1- اسهال 2- عفونت گوش میانی 3- عفونت ادراری 4- عفونت خون 5- بوتولیسم شیرخوارگی  6- انتروکولیت نکروزان (بیماری که عمدتاً در شیرخواران نارس دیده می‌شود و علایم آن اتساع شکم، ناتوانی در خوردن شیر و استفراغ شیر، وجود خون در مدفوع و بی‌حالی می‌باشد)

اما در عین حال در برخی موارد توصیه می‌شود مادر به نوازد خود شیر ندهد

1) ابتلای مادر به ایدز: در کشورهایی که جایگزین مطلوبی برای شیر مادر وجود دارد توصیه می‌شود مادر مبتلا به ایدز از شیر دادن به فرزند خود خودداری کند.

2) ابتلای مادر به سل: حداقل دو هفته از زمان شروع درمان مادر مبتلا به سل باید بگذرد تا وی بتواند بدون دغدغه نوزادش را با شیر خود تغذیه کند.

3) آبله مرغان: شیرخوار متولد شده از مادر مبتلا به آبله مرغان باید پادزهر این بیماری را در اولین فرصت دریافت کند. تماس شیرخوار با ضایعات پوستی آبله مرغان باعث ابتلای شیرخوار به آبله مرغان می‌شود.

4) ویروس تب خال: در صورت وجود ضایعات پوستی ناشی از ویروس تب خال به ویژه روی سینه‌های مادر، شیردهی ممنوع است.

5) شیمی درمانی مادر منع مهمی برای شیردهی است.

6) استفاده از پرتو داروها (به عنوان مثال برای انجام اسکن‌های هسته‌ای تیروئید، کلیه و ...)؛ در این موارد طبق موارد نظر پزشک، شیردهی تا دفع کامل پرتو دارو از بدن قطع می‌شود.

7) ابتلای شیرخوار به بیماری‌های متابولیک: در برخی بیماری‌های نادر مثل گالاکتوزمی، تیروزینمی، فنیل کتونوری، بیماری ادرار شربت افرا و ... شیر مادر و برخی مواد موجود در آن برای نوزاد، مثل سم بوده تغذیه کودک با شیر مادر باعث تشنج، بیماری کبدی و ... می‌شود و شیرخوار باید در دوران شیرخوارگی از شیرخشک‌های رژیمی مخصوص استفاده کند و پس از این سن نیز رژیم‌های غذایی خاصی را مراعات نماید.

8) مادر دارای مشکلات عصبی- روانی جدی: به عنوان مثال مادر مبتلا به اختلالات هذیانی ممکن است فرزند خود را بکشد و الا بهتر است مراقبت از شیرخوار برعهده کس دیگری باشد.

نکات مهم 

نکته 1: در صورت مبتلا بودن مادر به هپاتیت B به شیرخوار باید بعد از تولد واکسن و پادزهر هپاتیت B تزریق شود اما لزومی ندارد تغذیه با شیر مادر به تاخیر بیافتد. در مورد هپاتیت C شیردهی قدغن نیست.

نکته 2: هر چند توصیه می‌شود مادران شیرده از مصرف سیگار خودداری نمایند اما در این موارد نیز نیازی به قطع شیر نیست. باید توجه داشت که حداقل بهتر است مادر در محیطی دور از فرزند خود سیگار بکشد تا حتی الامکان عوارض دود سیگار برای شیرخوار کاهش یابد.

نکته 3: در گذشته، مصرف بسیاری از داروها از جمله داروهای اعصاب، منع شیردهی مادر محسوب می‌شد، اما در حال حاضر بررسی‌ها نشان داده‌اند که اغلب داروها آنقدر ناچیز در شیر مادر ترشح می‌شوند که نیازی به قطع شیر مادر نیست.

نکته4: برخی مادران معتقدند مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها باعث کاهش شیر مادر می‌شود باور درست آن است که مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها تاثیر در کاهش مقدار شیر ندارد اما این اعتقاد غلط مادر با فرایندهای روانی می‌تواند باعث کاهش شیر مادر شود. برخی داروها نظیر قرص‌های ترکیبی ضدبارداری(OCP)، بروموکریپتین و سایمتیدین شیر مادر را کم می‌کند و لذا نباید در دوران شیردهی مصرف شوند.