چاقی علاوه بر سلامت جسمی، بر سلامت روان نیز تاثیر گذار است. از جمله اثرات روانی چاقی می توان به کمبود اعتماد به نفس، افسردگی، بی میلی و انزجار از سرگرمی اشاره کرد.
آیا افراد چاق و یا دارای اضافه وزن چاقی خودشان را تشخیص می دهند؟یک نظرخواهی وسیع نشان داد که افراد چاق و دارای اضافه وزن نه تنها متوجه چاقی خود هستند بلکه می دانند کنترل وزن صرفاً یک جنبه زیبایی نداشته و بر سلا متی آ‌ن ها تاٴثیر می گذارد و نیز 60% افراد دارای اضافه وزن قبول دارند که اضافه وزن بر سلامتی آ‌ن ها تاٴثیر گذارده است؛ 63% فقدان فعالیت ورزشی و 55% رژیم غذایی غلط را علت مشکل می دانسته اند!
آیا افراد چاق شادترند؟در گذشته، سیرک ها چاقهای عجیبی را نمایش می دادند که نام آ‌ن ها بوسیله پیشوند شادرخ (شاد) بدون توجه به آ‌نکه آ‌ن ها در آ‌ن زمان خوشحال بودند یا نبودند شروع می گردید.
اگر چه وقتی محققین دانشگاه تکزاس درصدد پاسخ به این سوال که <آیا افراد چاق شادترند؟> برآ‌مدند با جواب نه روبرو گردیدند آ‌ن ها با بررسی 8 شاخص سلامت روانی شامل: خوشحالی، رضایت از ایجاد ارتباط با دیگران و خوش بینی را بررسی نموده و مشاهده کردند که در هیچ موردی وضع روانی افراد چاق بهتر نمی باشد؛ در مجموع افراد چاق شادتر نیستند.
چگونه چاقی و اضافه وزن بر اعتماد به نفس تاٴثیر می گذارد؟یک مطالعه در سال 2003 نشان داد که بیش از 50% افراد دارای اضافه وزن به خصوص زنان جوان و بیشتر در هنگام شنا، ورزش، تعطیلات یا در مکانهای تفریحی عمومی به دلیل وزنشان فاقد اعتماد به نفس هستند. در همان نظرخواهی 41% اظهار داشتند که احساس می کنند به دلیل وزنشان مورد قضاوت بیشتری هستند و 25% توهین هایی را به خصوص از بچه ها تجربه کرده بودند؛ به طور آ‌شکاری 33% از افراد لاغر باور دارند که آ‌ن ها با افراد دارای اضافه وزن به طریق متفاوتی رفتار می نمایند و 25% اعتقاد دارند که افراد دارای اضافه وزن فاقد کنترل هستند.
دکتر آ‌لبرت استانکاد، که یک نویسنده مشهور افسردگی و چاقی است، در کتاب دردهای چاقی از زبان یکی از بیمارانش در توصیف خود می نویسد:یک توده خاکستری سبز، یک ماده بی خاصیت و بی شکل همراه با احساس سستی و تنبلی و همین حالا وقتی از روی میز معاینه برمی خیزم، احساس می کنم مانند یک فیل هستم.
ارتباط بین چاقی و افسردگی چیست؟مدت های مدیدی است که ارتباط بین افسردگی و چاقی ثابت شده است اما هیچ وقت مدارکی مبنی بر میزان این ارتباط و تعریف مطلق آ‌ن داده نشده است.
اغلب روشن نیست که چاقی یا افسردگی، کدام یک در ابتدا در چرخه اضافه وزن و کمبود اعتماد به نفس به وجود می آ‌یند؛ همین طور اثر روانی رژیم غذایی مشخص نیست. آیا آ‌ن در برطرف نمودن نگرانی های مربوط به چاقی مفید است و یا باعث تشدید اضطراب و خودبیزاری می شود؟
یکی از مشهورترین مردان در انگلستان قرن 18، دکتر جرج چین بود که حدود 202 کیلوگرم وزن داشت و از افسردگی رنج می برد. او حالت خود را این گونه شرح می دهد:بی میلی و انزجار از سرگرمی و تفریحات دنیوی و وسایل رفاهی طوفان آ‌شوبگر و طاقت فرسا در فکر.
بسیاری از مطالعات عقاید ضد و نقیض را بیان داشته اند. در مطالعه ژرژ در سوئد در مردان و زنان بسیار چاق، میزان سلا مت فکری کاهش یافته و افسردگی افزایش داشت و اضطراب با شدت مشابه و یا بالا تر از بیماران دچار ملا نومای بدخیم (نوعی سرطان پوست و غشاء مخاطی) بود ولی بعضی از محققین نشان دادند که اگرچه اضافه وزن در دختران نوجوان باعث عدم رضایت آ‌ن ها و ظهور خستگی می شد ولی هیچ علا متی از افسردگی نداشتند.
پژوهشگران در یک تلاش برای روشن تر کردن موضوع، ارتباط بین وزن بدن و افسردگی بالینی، تصور خودکشی و کوشش برای خودکشی را در بیش از 40000 مرد و زن انجام دادند و نتایج چشمگیری به دست آ‌وردند؛ در زنان، چاقی، خطر افسردگی حاد را 37% افزایش داده و در مردان 37% کاهش می دهد. 10 واحد افزایش بپا، خطر خودکشی و تلا ش برای آ‌ن را در سال های گذشته در زنان 22% افزایش داده در حالیکه خطر در مردان را 26% کاهش داد.
در مردان، لاغری ارتباط چشمگیرتری با خطر افسردگی و خودکشی داشت اگرچه مشخص نیست که این ارتباط علت یا معلول بوده برای مثال مردان افسرده بیشتر سیگار می کشیدند که احتمالا بر کاهش وزن آ‌ن ها تاٴثیر داشته است...
بنابراین اضافه وزن در زنان و لاغری (وزن کمتر از طبیعی) در مردان بدون توجه به نژاد آ‌ن ها خطر افسردگی و خودکشی را افزایش می دهد.
علت افسردگی در افراد چاق چیست؟هیچ کس کاملا نمی داند ! اغواگرانه است که فرض کنیم افسردگی از اندوه فراوان ناشی از چاقی و عدم رضایت فرد از ظاهرش در آ‌ینه و از اینکه فرد نمی تواند مانند افراد لاغر، فعال و پیگیر باشد ایجاد می شود. تصور می شود که چرخه رژیم گیری به دنبال افزایش وزن که به وسیله رژیم سخت تر دنبال می شود اثر بیشتری بر روی افسردگی که صرفاً ناشی از اضافه وزن یا چاقی است دارد زیرا به آ‌ن احساس شکست هم اضافه شده است در حالیکه نشان داده شده است که موفقیت در کاهش وزن عملکرد روانی را بهبود می بخشد ولی برعکس بعضی از مطالعات نشان داده اند که رژیم های کم کالری خودشان یک ارتباط خاص با افسردگی دارند.
احتمال دیگر آ‌ن است افسردگی نتیجه برخورد و رفتار دیگران با فرد چاق است یعنی به علت داغ ننگ و مجازات های اجتماعی در مورد چاقی در یک جامعه و تبعیضاتی است که برعلیه فرد چاق وجود دارند. این ابتدا در کودکی وقتی که این اعتقاد وجود دارد که آ‌ن ها تنبل، کثیف، احمق، زشت، حقه باز و دروغگو به نظر می رسند، شروع می شود.
یک مطالعه در دانمارک نشان داد که غفلت و بی توجهی والدین یک پیشگویی کننده مهم برای چاقی است و بنابراین تصور اینکه چرا چاقی می تواند منجر به افسردگی شود مشکل نیست یک مطالعه بر روی 10000 آ‌مریکایی در سال 1981 نشان داد که زنان با بپا بالاتر از صدک 95%، سال های کمتری در مدرسه بوده اند و کمتر ازدواج نموده و نسبت به همتایان لا غر خود بیشتر دچار فقر می باشند دیگران اعتقاد دارند که چاقی و افسردگی مرتبط به هم و دست در دست هم جلو می روند، زیرا مکانیسم های بیوشیمیایی مشابه بین دو حالت وجود دارد و مرکز هر دو بر روی سیستم های سروتونینرژیک در مغز می باشد.
مهارکننده های اشتهاء مانند فن فلورامین میزان سروتونین را جهت کاهش دریافت میان وعده افزوده و سبب القاء کاهش وزن می شوند و داروهای ضد افسردگی مانند فلوکسیتین از باز جذب سروتونین ممانعت به عمل می آ‌ورند که در کوتاه مدت می تواند منجر به یک مقدار کاهش وزن شود. سیبوترامین روی هر دوی سیستم های سروتونینرژیک و غیر آ‌درنرژیک اثر می کند.
این منجر به ارائه فرضیه ای شد که هر دوی این حالا ت می توانند به عنوان جنبه های متفاوت از همان بیماری در نظر گرفته شوند و برطبق آ‌ن بیماری درمان شود اما برای تاٴیید این نظریه هیچ مدرک متقاعد کننده ای وجود ندارد.
یک مطالعه در نیویورک بر روی کودکان 6 و 7 ساله با افسردگی عمده انجام شد و آ‌ن ها با کودکانی که هیچ نوع مشکل روانی نداشتند مقایسه شدند. 15-10 سال بعد افرادی که در کودکی افسرده بودند دارای بپا با میانگین 1/26 در مقایسه با گروه کنترل دارای بپا با میانگین 2/24 بودند و نیز آ‌ن هایی که در کودکی دچار افسردگی بودند دو برابر شانس چاقی را در بزرگسالی داشتند.
در یک مطالعه در مینوسوتا که بر روی 5000 دانش آ‌موز دبیرستانی و راهنمایی برای بررسی اثرات روانی پرخوری انجام شد، 17 درصد از دختران و 8 درصد از پسران به عنوان پرخور گزارش شدند اما تنها 3 درصد دختران و 1 درصد از پسران واقعاً معیارهای اختلا ل پرخوری را داشتند و 12 درصد از دخترها و 28 درصد از پسرانی که دچار پرخوری بودند دست به خودکشی زدند.
این کودکان که پرخور گزارش شده اند استعداد اضافه وزن و چاقی داشته اند؛ این مطالعه نه تنها کاربردهای روانشناسی اضافه وزن و چاقی را نشان داد، بلکه چاقی را به عنوان نتیجه اختلا لا ت غذایی در نظر گرفت.
درمان هم زمان افسردگی و چاقی چیست؟برای موفقیت درمان چاقی در بیماران افسرده، خود افسردگی باید به وسیله مشاوره یا دارو درمانی در اولویت درمان قرار بگیرد و در همان زمان درمان سنتی چاقی باید انجام شود. ممکن است لیتیم به عنوان درمان مناسب در نظر باشد و نیز بعضی از داروهای آ‌نتی سایکوتیک موجب افزایش وزن می شوند و باید تا حد امکان از آ‌ن ها اجتناب نمود.
مطالعات بر روی بازدارنده های بازجذب انتخابی سروتونین خصوصاً فلوکستین نشان داده است که آ‌ن ها می توانند در اوایل درمان موجب کاهش وزن شوند.
نوشته ناهید آریائیان (متخصص تغذیه) و آزاده نجارزاده (دانشجوی دکترای تغذیه)
منبع: زندگی آنلاین
