شرایط فرزند خواندگی در ایران نسبت به باقی کشور‌های دنیا بسیار سختگیرانه است. البته این سختگیری‌ها برای آن به وجود آمده که قانونگذار از صلاحیت و توانایی مالی و اخلاقی کسانی که کودکی را به فرزند خواندگی می‌پذیرند مطمئن شود. به هر روی وضع کنندگان شرایط فرزند خواندگی در ایران یکی و دیگر هستند. برای این کار آیین نامه و قوانین بسیار دقیقی وجود دارد.
قانون شرایط فرزندخواندگی در ایران مصوب 1353 بود اما همان طور که از این تاریخ بر می‌آید، این قانون هم مانند بسیاری از قوانین دیگر نیاز به بازنگری داشت و این کار در 1383 انجام شد. اما ابلاغ و تصویب و به جریان افتادن این قانون جدید هم حدود ده سالی طول کشید و از امسال قوه قضائیه و سازمان بهزیستی از قانون جدید برای بررسی صلاحیت‌های فرزندخواندگی استفاده می‌کنند.
قانون شرایط فرزند خواندگی چه تفاوت‌هایی با قبل دارد؟
اما شرایط فرزند خواندگی در قانون جدید یک فرق عمده با شرایط فرزند خواندگی پیشین دارد. در قانون، شرایط فرزندخواندگی حال حاضر سه سطح اولویت برای فرزند خواندگی تعیین شده است و این در حالی است که در قانون گذشته تنها یک سطح اولویت برای واگذاری سرپرستی کودکان بی‌سرپرست و یا بد سرپرست وجود داشت.
در شرایط فرزند خواندگی جدید هنوز اولویت اصلی و اول با زوجینی است که صاحب فرزند نشده‌اند. این زوجین هنوز هم می‌توانند برای پذیرفتن مسئولیت کودکی – اعم از دختر یا پسر – اقدام کنند و در این کار قانون و قانونگذار آنها را به عنوان اولویت اصلی قلمداد می‌کند. اما این تنها اولویت موجود نیست.
در قانون اولویت دوم به خانم‌های مجرد بالای سی سال رسیده است. اگر خانمی بالای سی سال سن داشته باشد و از صلاحیت‌های عمومی مندرج در قانون شرایط فرزند خواندگی نیز برخوردار باشد می‌تواند تنها سرپرستی کودکان دختر را بپذیرد. در اولویت بعدی زوجین دارای فرزند هستند که می‌توانند برای فرزند خواندگی اقدام کنند.
این اولویت بندی به آن معنی است که اگر در منطقه‌ای زوجینی با صلاحیت های مصرح در قانون وجود نداشت که به تقبل فرزندخواندگی کودکان بی‌سرپرست بپردازند، در اولویت دوم خانم‌های مجرد بالای سی سال می‌توانند برای بررسی شرایط فرزند خواندگی خود اقدام کنند.
ازدواج مادرخوانده و شرایط فرزندخواندگی
حال اگر خانمی بعد از احراز شرایط فرزند خواندگی و موفقیت در به دست آوردن فرزند خوانده قصد ازدواج داشته باشد قانونگذار باید شرایط فرزندخواندگی و صلاحیت‌های آن را برای همسر آینده آن خانم نیز بررسی کند و روند واگذاری فرزند برای ایشان از نو بررسی می‌شود.
این به آن معنی است که در صورت ازدواج مادرخوانده، یک بار دیگر روند بسیار پیچیده فرزند خواندگی برای وی و همسرش طی می‌شود. این موضوع می‌تواند برای دختران مجرد و همسران آینده‌شان چالشی باشد که باید دید چطور از پسش بر می‌آیند.
به هر حال شرایط فرزند خواندگی در ایران آنچنان مشکل است که تنها کسانی که به شدت در عطش داشتن فرزند می‌سوزند تن به آن می‌دهند. هرچند با سختگیری‌های به عمل آمده در این باب، تا حد بالایی از خوشبختی کودکان به سرپرستی پذیرفته شده، مطمئن می‌شویم.
