دکتر اصغر نعمتی
چهاردهم مهرماه، مصادف است با روز دامپزشکی. دامپزشکی، دو مقوله‌ی متفاوت دارد: یکی تلاش در جهت حفظ جان و سلامت حیوانات اهلی، چه حیوانات خانگی چه حیواناتی که از فرآورده‌های آن‌ها بهره می‌گیریم، و دیگری تلاش در جهت سلامت بهره‌برداران از فرآورده‌های دامی.
اما با وجود متفاوت بودن عرصه‌های این دو، در نهایت هر دو دسته در خدمت سلامت انسان قرار دارند؛ چراکه دست توانای خالق آفرینش، خلقت را به گونه‌ای رقم زده است که تنها موجودات عاقل جهان یعنی ما انسان‌ها، باید برای حفظ سلامت خودمان هم که شده، در بسترسازی سلامت حیوانات بکوشیم
تا کنون حدود 400 نوع بیماری مشترک میان انسان و دام شناخته شده و این موضوع، بر اهمیت دامپزشکی صحه می‌گذارد.
امروزه که گرایش عمومی نسبت به نگهداری حیوانات خانگی در کشور ما فزونی یافته است، مقوله‌ی بیماری‌های مشترک نیز، از حساسیت بیش‌تری برخوردار شده است.
بیماری‌های مشترک انسان و دام، عمدتاً از دو طریق تماس مستقیم میان انسان و حیوان ناقل بیماری و نیز، بهره‌گیری از فرآورده‌های ناشی از دام ناقل، ایجاد می‌شود.
البته از منظر علمی، بیماری‌های مشترک، شامل بیماری‌هائی هم می‌شود که از انسان به دام منتقل می گردد ولی در این‌جا موضوع بحث ما نیست.
به هر روی، از فرصت بهره می‌گیرم و نکاتی چند در این باره یادآور می‌شوم.
اصول بهداشتی، در نگهداری از پرندگان زینتی
این روزها، بسیاری از خانواده‌ها در محل زندگی خود از پرندگان زینتی نگهداری می‌کنند. بنابراین، داشتن اطلاعات کافی در مورد آن‌ها بسیار اهمیت دارد.
متخصصان دامپزشکی، معتقدند که امکان انتقال شماری از بیماری‌های پرندگان زینتی، به انسان وجود دارد. این بیماری‌ها، با توجه به نوع پرنده متفاوت هستند.
سازمان دامپزشکی، به کسانی که پرنده‌ی زینتی درخانه نگه می‌دارند، هشدار می‌دهد که مهم‌ترین بیماری که ممکن است از طوطی‌سانان به انسان منتقل شود، بیماری «اورنیتوز» یا «پستیاکوز» است که به نام «تب طوطی» معروف است.
همچنین، پاره‌ای از بیماری‌های گوارشی مانند «سالمونلوز» و «کلی باسیلوز»، امکان دارد برای انسان هم بیماری‌زا باشد.
آلودگی به قارچ‌ها و انگل‌های خارجی مانند جرب و کنه و غیره هم، ممکن است از پرندگان زینتی به انسان منتقل شود.
رعایت بهداشت فردی و بهداشت در نگهداشت پرندگان، مانند تمیز کردن همیشگی قفس و ظرف غذاخوری و آبخوری آن‌ها، از انتقال بیماری به پرنده یا انتقال بیماری به پرنده‌دار، جلوگیری کند.
بهداشت بهره‌گیری از فرآورده های دامی
اما در زمینه‌ی بهره‌گیری از فرآورده های دامی و رعایت بهداشت آن‌ها، بهتر است این موارد را مورد توجه قرار دهیم:
قبل از خریدن گوشت ودیگر فرآورده‌های خوراکی دامی، از نگهداری آن‌ها در شرایط سرد و بهداشتی مطمئن شویم.
به برچسب گوشت و دیگر فرآورده‌های دامی بسته بندی شده- که ضامن سلامت ماست- حتماً توجه کنیم.
عرضه‌ی گوشت قرمز و مرغ نگهداری شده در خارج از یخچال، غیر بهداشتی و بیماری‌زاست؛ بنابراین از خریدن آن‌ها خودداری کنیم.
گوشت چرخ‌کرده و انواع فرآورده‌های خوراکی دامی‌ای را بخریم که با نظارت دامپزشکی بسته‌بندی شده‌است.
خرید فرآورده‌های خوراکی دامی را از فروشگاه‌های غیر بهداشتی و کنار خیابان، برای خودمان ممنوع کنیم.
تب کریمه‌ی کنگو
یکی از بیماری‌های مشترک- که تازگی در باره‌ی آن زیاد شنیده‌ایم- بیماری موسوم به «تب خونریزیآور کریمه‌ی کنگو» است.
متخصصان دامپزشکی، معتقدند که تب یادشده، از بیماری‌های ویروسی مشترک میان انسان و حیوان است که در کشور ما نیز دیده می‌شود.
آلودگی با این ویروس در دام‌ها بیماری بالینی ایجاد نمی‌کند؛ با این‌همه ممکن است برای انسان مرگبار باشد.
ایجاد خون‌ریزی در بافت‌های بدن، یکی از نشانه‌های بیماری در انسان است که در مراحل آخر بیماری اتفاق می‌افتد.
این بیماری، نخستین بار در سال 1944 در منطقه‌ی کریمه، در کنار دریای سیاه شناخته شد؛ به همین دلیل به نام تب خونریزیآور کریمه نامیده شد.
این بیماری، بعدها در سال 1966 در کنگو شناسائی شد و از همان زمان نامش به تب خون‌ریزی‌آورکریمه‌ی کنگو تغییر یافت.
این بیماری، به صورت معمول از راه گزش کنه‌های آلوده یا از طریق تماس انسان با بافت‌های دامی آلوده در زمان کشتار دام، به انسان منتقل می‌شود.
شماری از حیوانات وحشی و اهلی مانند گاو، بز، گوسفند و خرگوش، میزبان‌های تکثیر کننده‌ی این ویروس هستند و کنه‌هائی که از این دام‌ها خون می‌خورند، ممکن است آلوده شوند و آلودگی را منتقل نمایند.
بافت‌های مختلف این دام‌ها از جمله خون و گوشت‌شان آلوده است و ممکن است ویروس را در محیط منتشر کنند و یا در هنگام تماس به انسان منتقل نمایند.
بنابراین، کشتار دام‌ها در کشتارگاه و رعایت اصول بهداشتی در هنگام کشتار، نقش بسیار مهمی در پیشگیری از بیماری دارد.
امید آن‌که همه‌ی ما، با رعایت بهداشت دامپزشکی، زمینه‌های سلامت دام و فرآورده‌های دامی را- که به سلامت انسان می‌انجامد- فراهم آوریم، ان‌شاءالله
