سرویس فرهنگی فردا: چند سالی می‌شود که با نزدیک شدن به ایام اربعین و با توجه به حضور گسترده قشر‌های مختلف مردم در گردهمای بزرگ اربعین، روزهای منتهی به این رویداد بزرگ تبدیل به یکی از بازه‌های زمانی کم‌خبر برای اهالی فرهنگ می‌شود. روز‌هایی که دغدغه اول و آخر همه، اربعین است؛ چه آن‌ها که در فکر فراهم کردن مقدمات رفتن به این سفر معنوی هستند و چه جاماندگانی که امسال سعادت رسیدن به محضر یار را نداشته اند.
حب الحسین یجمعنا
سال گذشته بود که جشنواره چهلچراغ برای اولین بار با راه‌اندازی کاروانی از هنرمندان، گروهی از اهالی فرهنگ و هنر را راهی پیاده‌روی اربعین کرد. تجربه‌ای خوب که بازتاب تقریبا خوبی هم در رسانه‌ها داشت. این حرکت جمعی امسال در ابعاد گسترده‌تری دوباره با همت برگزارکنندگان جشنواره چهلچراغ صورت گرفت تا چهره‌هایی چون سید حسام الدین سراج، بهروز افخمی، حبیب احمدزاده، آفرین عبیسی، سوگل طهماسبی، کوروش سلیمانی، عمار تفتی، بهرام عظیمی، علیرضا قزوه، ناصر فیض، فضه سادات حسینی و آیت الله قائم مقامی از اساتید حوزه و دانشگاه با وجود همه تفاوت سلیقه‌های سیاسی و فرهنگی، در قالب کاروان اربعینی چهلچراغ راهی سفر عتبات عالیات شودند.
البته این تنها گروه اهالی فرهنگ و هنر نبود که به شکل دسته‌جمعی راهی این سفر معنوی می‌شدند، چرا که امسال با همت موسسه شهرستان ادب، جمعی از نویسندگان و شعرای کشورمان نیز راهی این سفر شدند تا بتوانند خود را به جمع زائران اربعینی سیدالشهدا(ع) برسانند.
در کنار حضور کاروان هنرمندان نکته فرهنگی قابل توجه دیگر در ارتباط با اربعین امسال، حضور پررنگ گروه‌های نمایشی کشورمان در نقاط مختلف مسیر پیاده‌روی زائران اربعین بود. گروه‌هایی که در قالب دو زبان فارسی و عربی برای زائران ایرانی و غیرایرانی امام سوم شیعیان به اجرای برنامه می‌پرداختند و براساس آنچه که شاهدان عینی از برنامه‌های اجرا شده توسط این گروه‌ها نقل می‌کنند، در مجموع اجرای این قبیل برنامه‌ها در سال جاری باعث غنی‌تر شدن سفر زائران و البته ایجاد نزدیکی بیشتر میان اقوام و مردمان کشورای مختلفی بود که هر کدام با فرهنگ و آداب و رسوم مخصوص به خود در حال طی کردن مسیری مشترک برای رسیدن به حرم یار بودند.
تاثیر امام خمینی(ره) بر سوپراستار شدن افسانه بایگان
چهلچراغی‌ها در این هفته یک خبر مهم دیگر نیز داشتند. برنامه تلویزیونی چهلچراغ که با حمایت مالی جشنواره‌ای با همین نام از آغاز مهر به روی آنتن شبکه سه می‌رود، در اولین روزهای این هفته پذیرای افسانه بایگان بازیگر پیشکسوت کشورمان بود. اما آنچه که باعث شد تا این گفتگو تلویزیونی را در زمره اتفاقات مهم این هفته قرار بدهیم، صحبت‌های مطرح شده از سوی بایگان در این برنامه بود. بایگان در این برنامه با ذکر خاطره‌ای در ارتباط با سریال معروف سربداران که در سال‌های ابتدایی پیروزی انقلاب اسلامی با بازی او به روی آنتن می‌رفت، گفت: من در 19 سالگی این سعادت را داشتم که در سریال عرفانی مذهبی «سربداران» کار کنم. اما ماحصل کار من از لبه تیغ گذشت. به دلیل این که وقتی کار آماده شد و مسئولان دیدند گفتند اصلا چنین شخصیتی قابل پخش نیست! بحث پوشش خاصی بود که یک زنِ درباری مغول داشت. اما چند روز بعد گفتند مژده بدهیم که حضرت امام سریال را دیدند و گفتند چرا باید سانسور شود؟ اگر قرار باشد شخصیت ترکان بانو شبیه فاطمه باشد دیگر تضاد رفتارهای آن ها مشخص نمی شود! کار هم در نهایت به همان شکل پخش شد و من امکان این را یافتم که در عوالم معنوی گام بردارم و بارها و بارها به یاد حضرت امام (ره) بودم. واقعا روحشان شاد که زندگی هنری من را رقم زدند.» این خاطره افسانه بایگان که اتفاقا بازتاب بسیاری نیز در شبکه‌های اجتماعی داشت از آن جهت جالب توجه بود که این هنرمند سینما و تلویزیون که زمانی یکی از سوپراستارهای عرصه بازیگری دهه 60 سینمای ایران بود، با بازی در نقش ترکان خاتون و درخشش در این نقش توانست به سینما راه پیدا کند و در ادامه تبدیل به ستاره بی‌رقیب یک دهه سینمای ایران شود.
یک مصاحبه و هزاران حاشیه
انتشار یک گفتگوی جنجالی از عزت‌الله ضرغامی توسط روزنامه شرق در اولین روزهای این هفته نیز از جمله اتفاقات مهم فرهنگی در هفته‌ای بود که گذشت. ضرغامی در این گفتگوی طولانی به سوالات مدتی در ارتباط با دوره مدیریتی خود در سینمای ایران و همچنین دوره مدیریتش در صداوسیما پاسخ داده است. پاسخ‌هایی که در آن نکاتی وجود داشت که بعضی از آن‌ها برای اولین بار مطرح می‌شد. برای نمونه ضرغامی در این گفتگو به دلایل انتخاب فیلم «طعم گیلاس» ساخته عباس کیارستمی در جشنواره کن و کنار گذاشتن یکی از فیلم‌های امیر نادری توسط مسئولین این جشنواره صحبت کرد. این صحبت‌ها با واکنش‌های مختفی روبرو شد تا جایی که یکی از اعضای هیئت انتخاب نماینده ایران برای حضور در جشنواره کن در دهه 70 با انتشار یادداشتی صحبت‌های ضرغامی را نادرست دانست. در بخش از یادداشت محمد حقیقت در پاسخ به ادعای ضرغامی که جشنواره کن به هر قیمت می‌خواست به کیارستمی نخل طلایی بدهد، آمده است: «فیلم «طعم گیلاس»، که اثر فوق‌العاده‌ای از نظر سینمایی است روز سه شنبه 9 ماه مه 1997 به پاریس رسید (فستیوال 10 ماه مه شروع شد) و من شخصا کپی را از آقای وحید اسفندیاری در فرودگاه تحویل گرفتم – و بلافاصله آنرا در سینمای خودمان اتوپیا – کاملا خصوصی دیدم و با تلفن مدیر جشنواره را که آن موقع در شهر کن بود در جریان قرار دادم. فردای آن روز جشنواره اعلام کرد فیلم در مسابقه است. اما کاتالوگ جشنواره قبلا آماده و چاپ شده بود، لذا هیچ نشانه‌ای از فیلم آقای کیارستمی در کاتالوگ جشنواره نیست. بنابراین جشنواره کن از قبل تصمیم نگرفته بود به عباس کیارستمی جایزه نخل طلا بدهد.»
البته ضرغامی در این گفتگو در ارتباط با موضوعات دیگری همچون تعاملش با هنرمندان در دوره مدیریت سینما، حواشی پیش آمده در دوره حضورش به عنوان معاون پارلمان وزارت دفاع و تفاوت‌های سیاسی میان او و اصلاح‌طلبان، ماجرای استیضاح مهاجرانی و... صحبت کرده است که هرکدام دربرگیرنده ناگفته‌های جالبی در ارتباط با این موضوعات بود و بازتاب‌های بسیاری نیز در رسانه‌های مختلف داشت.
فیلمساز ایرانی در آغوش صهیونیست‌ها!
این هفته البته در کنار اخبار خوش حضور اهالی فرهنگ و هنر همپای مردم در مسیر پیاده روی اربعین، خبرهای تلخی نیز داشت. شاید باید تلخ‌ترین این خبرها در حوزه فرهنگی کشور را مربوط به حضور فیلم سینمایی «لرد» در جشنواره فیلم‌های اورشلیم دانست. فیلمی به شدت سیاه از محمد رسول‌اف کارگردان پرحاشیه سینمای ایران که در داخل کشور تولید شده است و چندی پیش پس از حضور در بخش «نوعی نگاه» جشنواره فیلم کن فرانسه، به علت شدت سیاه‌نمایی موجود در آن، مورد اعتراض گسترده اهالی سینما و رسانه قرار گرفت. کار به جایی رسید که محمدرضا فرجی مدیرکل سینمای حرفه‌ای وزارت ارشاد رسما اعلام کرد که این اثر هیچگونه مجوزی برای نمایش چه در داخل کشور و چه در جشنواره‌های خارج از کشور را ندارد و درواقع با این حرف عملا حضور آخرین ساخته رسول‌اف در هر جشنواره‌ای به عنوان یک حرکت غیرقانونی محسوب می‌شد. با این همه رسول‌اف در ادامه و در حرکتی عجیب متقاضی حضور در جشنواره فیلم »اورشلیم» شده است. جشنواره‌ای در دل سرزمین‌های اشغالی که توسط رژیم کودک‌کش صهیونیستی برگزار می‌شود و حضور رسول‌اف با «لرد» در چنین جشنواره‌ای چیزی جز دهن‌کجی آشکار به وزارت ارشاد و البته مهم‌تر از آن به مردم کشورمان نیست. البته دانستن این موضوع که بخشی از ساخته رسول‌اف به دفاع علنی از فرقه ضاله بهائیت می‌پردازد بدون شک درک دلایل حضور این اثر در جشنواره فیلمی که متعلق به صهیونیست‌ها را آسان می‌کند. هر چند که با توجه به واکنش منفعلانه سازمان سینمایی در زمانی که «لرد» در جشنواره کن حضور پیدا کرده بود، بعید به نظر می‌رسد که مدیران این سازمان در ادامه نیز واکنش چندانی به این اتفاق نشان بدهند.
