به گزارش ایسنا، این کتاب که دربرگیرنده موضوعاتی مختلف از قبیل پریشان‌گویی سعدی، سماع اهل تصوف و رویکرد سعدی بدان، نظربازی سعدی؛ دغدغه گناه!، عقل و عشق، عقل‌گرایی سعدی در «عدل و تدبیر و رای»، پشتوانه فرهنگی، ویژگی زبانی و نبوغ شاعرانگی سعدی، کندوکاوی در نسخ تصحیحی غزلیات سعدی، سعدی و مکتب جمال‌پرستی، سلوک عشق در مکتب سعدی و روزبهان، وجوه حضور سعدی در دوران معاصر و... است، توسط دانشنامه فارس و با همکاری مرکز سعدی‌شناسی منتشر شده است.
«بر خوانِ سعدی» که به شاخص‌های فکری و اندیشگانی سعدی در کلیات پرداخته است، به باور مولف بیانگر زلال حکمت و روشنان تفکری است که در فراسوی زمان سعدی به حرکت درمی‌آمده تا در ماورای مرزهای زمانی و مکانی، عنصر بشریت را بازشناسد و دغدغه‌های فطری بشری را از پسِ فرازها و فرودهای بسیار، در قالب «زبان عبارت و اشارت» که ملکی مسلّم برای سعدی است، واگوید.
او همچنین بر این باور است که جهان‌دیدگی، تجربه‌اندوزی، برون‌نگری، علم‌اندوزی و حشر و نشر سعدی با مردمان جوامع گوناگون، از وی شخصیتی واقع‌نگر و چندبعدی از سنخ تساهل و تسامح ساخته است. از همین روست که در آثارش نشانی از تعصبات غیرمنطقی بازنمی‌یابیم. عشق و دوستی شاخص‌ترین عنصری است که اندیشه او بر مبنایش پی ریخته شده است. بازتاب این مهرورزی به تمامی پدیده‌ها، در جای جای آثارش نمود یافته است.
این سعدی‌پژوه معتقد است سبکی که سعدی بنیان آن را براساس واقعیت اجتماعی، سنت فرهنگی و تجربه و خلاقیت شخصی پی ریخت، در تاریخ ادبیات فارسی چنان جایگاهی یافت که با کمی تسامح می‌توان تاریخ ادبیات فارسی را به دوران پیش و پس از سعدی تقسیم کرد، چرا که نثر معیار زبان فارسی و غزل عاشقانه با او به اوج رسید و تنها ستاره درخشان پس از او، حافظ ایستاده بر شانه‌های او، درخششی ماندگار یافت و بدین‌سان «سبک سعدی» معیار فراز و فرود ادبیات فارسی در پیش و پس از خود شد.
نیازکار در این کتاب خاطرنشان ساخته است که آثار سعدی تبلور هنری کامل از احساس و عاطفه‌ای است از نوع عاطفه غنی انسانی؛ یعنی بیان احساس به جمال و کمال مطلق از هر نوعی که می‌تواند وجود داشته باشد. آرمان‌گرایی سعدی در مفاهیم مختلف چون عدالت‌خواهی، مدارا، راست‌اندیشی، صداقت، عشق و... در لابه‌لای کلیات وی قابل مشاهده است. سعدی به عنوان حکمت‌دان و دانای اجتماعی، نه از سر تفنّن و تفاخر هنری که به منظور برآوردن یک پیوند اجتماعی با دیگر همنوعان خویش به توصیف اصول انسان‌زیستی می‌پردازد.
به باور او، آن‌چه سعدی در آثارش بدان می‌پردازد، حرکت اجتماعی و فرهنگی متفکرانه‌ای است که ضمن پرداختن به جنبه انتقادی برخی از مسائل و پدیده‌های موجود و نقد آن‌ها، همچون انتقاد از زهد ریایی و پارسایی ظاهری و رویگردانی از آن‌ها، برخی مفاهیم والای انسانی را در حالات گوناگون توصیه می‌کند.
نیازکار می گوید مجموعه این تفکرات و برخی دیگر از ارزش‌های بسیار علمی و هنری سعدی، او را بر آن داشته تا با قدم شوق در راستای شناخت و معرفی سعدی در این کتاب به قدر همت خود برآید.
