مدتی است که وزارت ارشاد به منظور ایجاد فضای مجازی سالم و تولید محتوای فاخر، فعالان زمینه‌های مختلف تولید محتوا (اعم از سایت، اپ، کانال‌های تلگرام و...) را ملزم به اخذ کد «شامد» جهت قانونی کردن فعالیت آنها می‌کند. در این راستا رئیس مرکز رسانه‌های دیجیتال که چندی پیش آماری کلی در زمینه فعالیت سایت‌ها و درگاه‌های مختلف به مخاطبان ارائه کرده بود، از فعالیت 7500 کانال تلگرامی خبر داد که 40 درصد آنها، یعنی 3000 کانال، شناسنامه الکترونیکی محتوای دیجیتال «شامد» دریافت کرده‌اند.
«سیدمرتضی موسویان» در این‌باره گفت:
«با راه‌اندازی سامانه «شامد» برای احراز هویت کانال‌های با بیش از پنج هزار کاربر، دولت و حاکمیت به‌دنبال بستن شبکه‌های اجتماعی خارجی نیست، بلکه حاکمیت با راه‌اندازی این سامانه به‌دنبال استفاده مفید از شبکه‌های اجتماعی داخلی و خارجی و ممانعت از کلاه‌برداری و اشاعه ناهنجاری‌های اجتماعی است.»
به باور وی در اقصی نقاط جهان، فعالیت در فضای مجازی از سوی افرادی انجام می‌شود که هویت آنها برای دولت‌ها مشخص است. به گفته او، دو سایت خارجی وجود دارد که مشخصه واحد محتوای دیجیتال را ثبت می‌کنند.
اما در مقابل آمار ارائه‌شده توسط موسویان، بر اساس آخرین اطلاعات منتشر شده از سوی مرکز ملی فضای مجازی که تا پایان روز 23 آبان‌ماه امسال برآورد شده، متوجه می‌شویم که تعداد کانال‌های فارسی در شبکه تلگرام به 670 هزار کانال رسیده و در مدت ده روز، بالغ بر 10 هزار کانال به آنها افزوده شده است.
تعداد بازدید کلی از تلگرام در روز 22 آبان به بیش از 3 میلیارد رسید
بر اساس این آمارسنجی روزانه تقریباً دو هزار کانال به تعداد کانال‌های فارسی تلگرام افزوده می‌شود و از تعداد کانال‌های ایجادشده، حدود 237 هزار کانال به‌روزرسانی شده است. بررسی انتشار روزانه مطالب در شبکه تلگرام نیز نشان می‌دهد که در عرض یک ساعت و در پیک ترافیک (ساعت 22) نزدیک به 242 هزار مطلب در کانال‌های تلگرامی منتشر شده است. دراین‌میان متوسط بازدید هر مطلب 960 بار است. این درحالی است که در هفته گذشته، میانگین تعداد کل بازدیدهای کانال‌های تلگرامی حدود دو میلیارد بوده است و حتی در روز 22 آبان‌ماه، مردم مهربان ایران که نگران اتفاقات پس از زلزله دلخراش کرمانشاه بودند، تعداد بازدید را به بیش از 3 میلیارد رساندند.
هیچ نرم‌افزاری بدون مجوز شامد امکان ارائه نخواهد داشت
رئیس مرکز رسانه‌های دیجیتال خبر دیگری را در حوزه ارائه مجوز «شامد» بیان کرد مبنی‌بر اینکه نرم‌افزارها و اپلیکیشن‌های موبایل نیز دارای شناسنامه الکترونیکی محتوای دیجیتال خواهند شد. به گفته موسویان، 130 هزار اپلیکیشن شامد دریافت کردند و انتظار می‌رود این رقم به 200 هزار نرم‌افزار افزایش یابد. وی در این مورد خاطر نشان نمود:
«برای اعطای شامد با فروشگاه‌های اپلیکیشن [اپ‌استورها] کار می‌کنیم و اعطای شامد به صورت اتوماتیک انجام می‌شود و در اجرای این طرح، هیچ نرم‌افزاری بدون مجوز شامد امکان ارائه در فروشگاه‌های اپلیکیشن را نخواهد داشت.»
موسویان امیدوار است که تا پایان سال، سه چهارم 200 هزار سایت فعال در کشور کد شامد را اخذ کنند چراکه در حال حاضر تنها 70 هزار سایت دارای مجوز شامد هستند.
به گفته وی، با آمدن وب 3 در سال 2020 موضوع محرمانگی در فضای مجازی از بین می‌رود و به‌همین دلیل باید نحوه زندگی در فضای مجازی را یاد گرفته و به شناخت درست برسیم. از این روست که برنامه‌های آتی ما ارائه نشان‌های هوشمند بر بستر انتقال محتواست.
ایرانیان آیتم‌های خصوصی را به آیتم‌های دولتی یا شبه دولتی ترجیح می‌دهند
اما کارشناسان این بخش نظری کاملا متفاوت با تفکر مسئولین دارند. «شایان عرفانیان»، مدرس دانشگاه و کارشناس دیجیتال مارکتینگ و تولید محتوا، با روند اجرایی شامد مخالف است. وی در این باره به دیجیاتو می‌گوید:
«این طرح در‌واقع طرحی شبه دولتی به حساب می‌آید و با اینکه اهداف خوبی را دنبال می‌کند نمی‌تواند مخاطبان را جذب کند، چراکه ایرانیان کلا آیتم‌های خصوصی را به آیتم‌های دولتی یا شبه دولتی ترجیح می‌دهند. همچنین فهرستی برای اعلام سایت‌ها و کانال‌های دارای کد شامد موجود نیست که مخاطب بتواند موضوعات مورد نظر خود را در آن پیدا کند.»
او باور دارد که بسیاری از برنامه‌های دولتی یا شبه دولتی مطرح شده با این اینکه اهداف خوبی هم دارند در نظر مردم جلوه نظارتی پیدا کرده و آنها تصور می‌کنند که این تمهیدات چشم‌انداز کنترلی خواهند داشت که این تصور درستی نیست.
عرفانیان لزوم فرهنگ سازی مناسب و ایجاد جذابیت برای کاربر در این زمینه را الزامی می‌داند. به گفته وی، از آنجاییکه کاربران از کمپین‌های غیر دولتی حمایت بیشتری می‌کنند، دولت خواهد توانست یا ایجاد کمپینی که اسم «شامد» در خود نداشته باشد، به فرهنگ سازی مصرفی کانال‌ها و سایت‌های تایید شده با تولید محتوای فاخر بپردازد. این مهم می‌تواند فعالیت مردم در کنار مسئولین در جهت اهداف این طرح را نتیجه دهد.
رعایت چهارچوب کد شامد می‌تواند در بحث کپی رایتینگ مفید باشد
این مدرس دانشگاه معتقد است که در صورت فرهنگ سازی مناسب و ایجاد جذابیت برای کاربران طرح مذکور می‌تواند اثراتی مفید داشته باشد که اصلی‌ترین آن «حفظ قانون کپی رایت» در حوزه تولید محتوای فارسی است:
«رعایت چهارچوب اخذ این کد می‌تواند در بحث مهم کپی رایتینگ مفید باشد. کپی رایت قانونی است که رعایت آن می تواند هم برای کاربر مفید باشد هم برای تولید کننده چراکه تولید کننده از رونوشت نشدن مطالب و محتوای خود اطمینان حاصل کرده و می‌تواند در تهیه محتوای خود خلاقیت بیشتری بکار برد و کیفیت را بهبود بخشد. از سوی دیگر کاربر که به محتوای بهتری دسترسی پیدا کرده، دیگر سراغ شایعات و گفتمان‌های زرد و پوچ و بیهوده نرفته و به دنبال محتوای مشابه مطلوب می‌رود و آنها را پیدا خواهد کرد. این روند دوسویه تماماً تولید محتوای فارسی فاخرتری را نتیجه خواهد داد.»
شاید مسئولین بتوانند با تغییر راهکار هایی در زمینه شرایط اخذ کد شامد و نحوه معرفی سایت‌های تایید شده، جذابیت بیشتری برای کاربران ایجاد کنند تا کانال‌ها و سایت‌ها سطح محتوای فارسی تولید شده را ارتقا داده و درنتیجه سطح اطلاعات ایرانیان را بهبود بخشند.