چه چیز باعث ایجاد قی صبحگاهی چشم ها می‌شود؟

هر روز صبح، عده زیادی از مردم با مالیدن چشمهایشان از خواب بیدار می‌شوند. در گوشه داخلی هر یک از چشمها، ماده ای جمع می‌شود که آن را «قی صبحگاهی» می‌نامند.

چه چیز باعث ایجاد قی صبحگاهی می‌شود؟ چرا این ترشحات در طول روز پدیدار نمی‌شوند؟ با این پدیده بیشتر آشنا شوید و بدانید که چرا این ترشحات، بخشی طبیعی و سالم از خواب هستند.

آناتومی چشم

گوشه هر یک از چشمها یک چین پوستی دارد که آن را «چین اپیکانتال» می‌نامند. هر یک از این چینها، نام متفاوتی دارند؛ چین گوشه داخلی را چین میانی و چین گوشه خارجی را چین جانبی می‌نامند. چین داخلی، گوشه داخلی چشم را می‌پوشاند که حاوی مجرای خروجی است که مجاری اشکی گوشه چشم را به مجاری بینی متصل می‌کند. این مساله، نتایج بسیار مهمی داشته و کمک می‌کند دلایل جمع شدن ترشحات را در گوشه چشم، بهتر توضیح بدهیم.
آیا تا به حال دقت کرده اید که وقتی گریه می‌کنید بینی شما هم آبریزش دارد؟ اشک از سطح چشم، در کانال آن جمع می‌شود که آب چشم را به بینی منتقل می‌کند. گرچه ممکن است که مقداری مایع از بینیتان بچکد، اما باقی آن از حلق پایین رفته و وارد معده تان می‌شود. به همین سبب است که وقتی گریه می‌کنید، ‌گاه شوری اشک را نیز حس می‌کنید.

تحلیل اشک

اشک متشکل است از آب، روغن و پروتئینی که موکین (mucin) نام دارد. این مواد، سطح چشم را لغزنده نگه می‌دارند و آن را از آلودگی به ویروس و باکتری محافظت می‌کنند.
پلک زدن مداوم به هنگام بیداری، مایع روی چشم و گرد و غباری را پاک می‌کند که روی چشم نشسته است. سطح چشم را همچون پنجره ای در نظر بگیرید که هر یک از پلکهای بالا و پایین، همزمان سطح آن را لغزنده کرده و هر ذره ای را که وارد چشم شود، پاک می‌کند؛ غبار، گرده ها، ذرات آلرژی زا و هر ذره ریز دیگری که ممکن است به سرعت از روی سطح چشم پاک شود. پلکها نیز دقیقا مثل تیغه برف پاکن اتومبیل، سطح چشم را پاکسازی می‌کنند.

اگر ذره بزرگتر یا آلوده ای وارد چشمتان شود، موجب ناراحتی، سرخی چشم و اشک فراوان خواهد بود. بدن ما قادر است ذراتی را پس بزند که وارد چشممان شده اند. در تمام طول روز، این کار در حال انجام است. پروتئین و سایر مواد نیز از روی چشم پاک می‌شوند و به همین خاطر، ممکن است گوشه چشممان را در طول روز هم بمالیم تا از این مواد پاک شوند.

تغییرات چشم به هنگام خواب

به هنگام خواب، شرایط کمی متفاوت است. نخست آنکه ما در طول شب پلک نمی‌زنیم و سطح چشم بواسطه پلکها، مرطوب نگاه داشته می‌شود. در حقیقت، ممکن است آسیب به پلکها یا ضربه به چشم، موجب خشکی چشم شود. به ندرت ممکن است افرادی نیز باشند که با چشمان نیمه باز می‌خوابند. مشکل مزمن در پلکها، موجب آسیب به میزان تحرک پذیری آنها نیز خواهد شد.
به جای تمیز کردن مداوم سطح چشم، پروتئینها (و شاید برخی از سایر مواد) از سطح چشم زدوده نمی‌شوند. ممکن است تولید اشک کمتر منجر به خشکی چشم شود. همچنین، علاوه بر تمیز شدن چشم، جاذبه کمک می‌کند تا ترشحات و مواد اضافه، در بخش پایین تر چشم جمع شوند. این ترشحات و مایعاتی که توسط چشم تولید شده اند، به سمت مجاری تخلیه هدایت می‌شوند که دقیقا مثل یک لوله عمل می‌کند. با این وجود، تمامی مواد اضافه ای که وارد چشم شده اند به همین راحتی دفع نمی‌شوند.
ممکن است خرده ریزهای کمی بزرگتر به سمت مجرای بینی هدایت نشوند. هنگامی که مایع کمتری در سطح چشم موجود باشد، ممکن است قی یا دلمه راحتتر و سریعتر شکل گرفته و در گوشه چشم، کنار بینی جمع شود. در نتیجه قی صبحگاهی پدید می‌آید که در برخی افراد شدیدتر است. همچنین ممکن است پدیده هایی نظیر حساسیت، موجب تجمع بیش از حد ترشحات در مجرای بینی گردد. مسدود شدن مجرای اشکی، مشکلات را بیشتر خواهد کرد. به ندرت لازم می‌شود که این مجرا با استفاده از یک لوله که استنت نام دارد، باز شود.

ترشحات چشمی

جمع شدن ترشحات در گوشه چشم و کنار بینی طبیعی است. در حقیقت، اتفاق نیفتادن این پدیده امری غیرطبیعی خواهد بود. به علاوه، در گوشه خارجی چشم مقدار کمتری از این ترشحات و ذرات جمع می‌شود. حتا ممکن است کمی هم روی مژه ها باشد.
در اغلب موارد، با مالیدن چشمها این ضایعات از بین می‌روند. اگر چسبنده باشند، استفاده از یک لیف و آب گرم مناسب خواهد بود. برخی دیگر ممکن است از آب مقطر برای شستشو استفاده کنند.
اما خاطرتان باشد اگر درد یا ترشحات غیرطبیعی در چشمتان داشتید، حتما با دکترتان مشورت کنید چرا که ممکن است نشانه عفونت یا بیماری دیگری باشد.