غذاهای سنتی خوزستان ؛ غذاهای محلی خوزستان

مردم خونگرم خوزستان از دیرباز به مهمان نوازی و آشپزی های بی نظیرشون معروف بودن. شاید دلیل اصلی طعم خوب غذاهای سنتی خوزستان رو بشه استفاده از ادویه و چاشنی های خوبشون دونست. غذای خوزستانی غذاییه خوش طعم که آدم رو شیفته ی خودش میکنه؛ ماهی های جنوب که گوشتی لذیذ و عالی دارن تا فلافل و میگو که همه شون در نوع خودشون تک و بی نظیرن. از غذاهای سنتی خوزستان میشه از . قلیه ماهی، ماهی صبور، فلافل، اوپیوزی (آب پیازی)، برونی (صندلی سلطون دزفولی)، برشک، حمیس توله، بنگو (ماست و خیار)، ماسووا، آش ارده، باقله توحه، شلی ارده، حریسه (حلیم)، شوربا، قلیه‌ی تخم‌مرغ، حشو، سمبوسه، میگو پلو، دال عدس، للک و رنگینک، پوکورا، نافله، امگشت و ... نام برد که این ها تعدادی از غذاهای سنتی خوزستان محسوب میشن. در ادامه با ما باشید برای معرفی رایج ترین غذاهای سنتی خوزستان.

قلیه ماهی

همه ی ما از خواص بی نظیر ماهی آگاهی داریم. ماهی حاوی حاوی پروتئین فراوان، کلسترول و چربی بسیار کم، ویتامین‌های A، B،D ، کلسیم، فسفر، امگا 3، آهن، مس و بسیاری از املاح معدنی و مورد نیاز بدن است. به گونه‌ای که مصرف این ماده‌ی مفید غذایی، توسط پزشکان و متخصصان تغذیه و سلامتی، به دفعات و در مقیاس بالایی توصیه شده است. در واقع از مهم‌ترین ویژگی‌‌های ماهی می‌توان به کاهش و جلوگیری از بیماری‌های قلبی، کاهش تری گلیسیرین خون، جلوگیری از تجمع پلاکت‌های خون، تنظیم ضربان قلب، تامین سلامت مغز و کاهش فشار خون اشاره کرد. پرواضح است که مصرف ماهی در غذای خوزستانی به دلیل نزدیکی به خلیج همیشگی فارس، در سطح بالایی صورت می‌پذیرد. تنوع فوق‌العاده‌ای از غذاهای طبخ شده بوسیله‌ی این ماده‌ی غذایی ارزشمند، از نکات و ویژگی‌های مثبت رژیم غذایی مردم این منطقه از کشور، به شمار می‌آید. قلیه ماهی، یکی از مشهورترین و پرمصرف‌ترین غذای خوزستانی و محلی استان خوزستان  هستش که آشپزها و مادران هنرمند و خوش‌سلیقه‌ی آن، به کمک ماهی، پیاز، سیر، زردچوبه، نمک، فلفل، سبزی قلیه (گشنیز و شنبلیله)، رب انار (در صورت تمایل می‌توان از رب گوجه‌فرنگی استفاده کرد)، تمبر هندی و روغن به طبخ این غذای لذیذ و دوست‌داشتنی می‌پردازن. معمولا قلیه ماهی رو به عنوان خورشت در کنار پلو میل می‌کنن. پیشنهاد می‌کنیم هنگام سفر به خوزستان و پس از بازدید از طبیعت بکر این خطه و مکان‌های تاریخی، این غذای خوزستانی و خوش‌طعم و پرطرفدار رو تهیه و میل کنین.

ماهی صُبور

همانگونه که پیش‌تر اشاره شد، مصرف ماهی در تهیه‌ و تدارک غذاهای سنتی خوزستان ، در سطح گسترده‌ای صورت می‌پذیرد. خوراکی‌ها و غذاهای لذیذ و بی‌نظیر محلی این استان، نه تنها در کشور بلکه در بسیاری از کشورهای جهان، بویژه کشورهای عربی حاشیه‌ی خلیج فارس، از شهرت و محبوبیت فراوانی برخورداره. ماهی صُبور یکی دیگر از غذاهای سنتی و محلی این خطه از ایران به شمار میاد که درباقی شهرهای جنوبی کشورهم به عنوان خوراکی محلی و پرطرفدار شهرت یافته. مادران و بانوان کدبانو و خوش‌سلیقه‌ی استان خوزستان با ترکیب موادی همچون ماهی صُبور، سبزی پلویی، سبزی ماهی (گشنیز و شنبلیله)، پیاز، سیر، نمک، فلفل سیاه، تمبر هندی و رب گوجه‌فرنگی به طبخ و تهیه‌ی این غذای فوق‌العاده می‌پردازند. از ویژگی‌های این غذای خوزستانی میشه به نحوه‌ی پخت اون بوسیله‌ی آتش (کباب کردن روی آتش)، اشاره کرد که به دلیل عدم مصرف روغن، از ارزش غذایی دوچندانی برخوردار است. با توجه به ذائقه‌ی افراد خانواده، ماهی صُبور با پلو یا نان سرو می‌شه.

 توله‌ (پنیرک)

گیاهان و سبزی‌های بومی و محلی، نقش بسزایی در تهیه و طبخ انواع غذاهای سنتی خوزستان ایفا می‌کنند. با توجه به ارزش غذایی آن‌ها و توصیه‌ی پزشکان و متخصصان تغذیه مبنی بر مصرف غذاهای گیاهی، تغییرات قابل توجهی در بسیاری از رژیم‌های غذایی مورد استفاده‌ی بشر، صورت گرفته و بسیاری از عادات ناپسند غذایی، منسوخ شده است. این در حالی است که در کشور ایران، از دیرباز، توجه به رژیم غذایی سالم و مطلوب، از اهمیت بسیاری برخوردار بوده و مردم از برنامه‌ و عادات غذایی مفیدی استفاده می‌کردند. امروزه نیز با توجه به اهمیت مصرف مواد غذایی سالم و ارزشمند، توجه و استقبال مردم به تهیه و تدارک خوراک‌های مفید، دو چندان شده است. در استان خوزستان، غذایی سنتی و بومی به نام حِمِیس توله (پنیرک) طبخ و مصرف می‌شود که با استفاده از گیاهی بومی به نام پنیرک صورت می‌‌پذیره. آشپزهای این منطقه از کشور، با استفاده از سبزی توله که به گیاه پنیرک (نوعی گیاه که از خاصیت دارویی بالایی برخوردار است) نیز معروف است، پیاز، رب انار، نارنج، نمک، زردچوبه، فلفل و روغن، این غذای خوزستانی و خوشمزه رو تهیه می‌کنن. در واقع می‌توان بیان کرد که این غذا شباهت بسیاری به بورانی یا نرگسی دارد تنها با این تفاوت که در تهیه‌ی حمیس توله، از تخم‌مرغ استفاده نمی‌شود. مردم استان خوزستان با استفاده از برگ‌های پنیرک، نوعی غذای محلی دیگر به نام دمپخت توله نیز تهیه و میل می‌کنند. گیاه پنیرک از خواص دارویی بسیاری از جمله درمان سرفه، برطرف‌کننده‌ی ناراحتی سینه، مسهل و نرم کننده، باز کننده‌ی مجاری کبد، افزایش ترشح ادرار و شیر، درمان یرقان، برطرف کننده‌ی زخم کلیه و تقویت کننده‌ی روده برخوردار است.

قلیه‌ میگو 

 شاید اکثریت ما اسم قلیه ماهی رو شنیده باشیم یا امتحانش کرده باشیم اما کمتر قلیه ماهی رو خورده باشیم. این غذای بی نظیر با همون سبزی های مخصوص قلیه درست میشه که شنبلیله گشنیز هستن و با میگو، تمبر هندی، ادویه و پیاز درست میشه. این غذای خوزستانی رو مردم محلی اکثرا با نون میل میکنن اما خب میتونید هم با چلو هم بخوریدش و شک نکنید که واقعا از طعمش لذت خواهید برد و دوستش خواهید داشت.

اوپیوزی (آب پیازی)

 پیشرفت تکنولوژی در دنیای مدرن امروز، رسیدن به رفاه اقتصادی و ارتقا موقعیت اجتماعی، بسیاری از بانوان را نیز همانند مردان، در عرصه‌ی فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی وارد کرده است. همین مسئله باعث حضور کم‌رنگ آن‌ها در منزل و عدم زمان کافی برای رسیدگی به امور همسر و فرزندان شده است. پر واضح است که از مهم‌ترین دغدغه‌های ذهنی این گروه از بانوان، صرف مدت زمانی کم‌تر در محیط آشپزخانه و بهره‌مندی از زمانی بیشتر، جهت سپری کردن لحظاتی گرم و مطبوع با اعضای خانواده خواهد بود. اوپیوزی که به اشکنه‌ی شهرستان دزفول شهرت دارد، بهترین گزینه برای این بانوان ِ غذایی سنتی و بسیار مفید، که با صرف زمانی کوتاه می‌توان به تهیه و طبخ اون پرداخت. آشپزهای شهرستان دزفول با استفاده از تخم‌مرغ، پیاز، رب انار، روغن، فلفل، نمک، زردچوبه، نان خشک، گردو و شکر به طبخ آن می‌پردازند. البته روش‌های متعددی برای تهیه‌ی این غذای بومی وجود داره که با توجه به ذائقه‌ی افراد خانواده می‌توان ازشون استفاده کرد.

فلافل

توجه به ارزش مواد غذایی که در تهیه‌ی غذاهای روزانه مورد استفاده قرار می‌گیرن، از مهم‌ترین مسائل مربوط به فرهنگ غذایی مردم هر کشور به شمار میاد. امروزه با توجه به تغییرات زیست‌محیطی و ایجاد تحولی چشم‌گیر در سبک زندگی انسان‌ها، در نظر گرفتن تغذیه‌‌ی مناسب و رعایت رژیم غذایی سالم و مفید، بسیار مهم و ضروریه. متاسفانه به دلیل تحرک بسیار کم اکثر مردم، مصرف برخی از مواد غذایی که در گذشته بسیار مفید و ارزشمند بوده، به مقیاسی کمتر، تغییر یافته. بنابراین بشر راهی جز تغییر مواد خوراکی و یافتن جایگزینی مناسب برای مواد اولیه‌ای که در گذشته مورد استفاده قرار گرفته می‌شد، نخواهد داشت. استفاده از حبوبات یکی از بهترین و موثرترین راهکارهایی است که می‌توان به عنوان جایگزینی مناسب برای انواع گوشت در نظر گرفت. طبخ غذاهای بومی و محلی با استفاده از انواع حبوبات، بسیار لذیذ و مغذی بوده و خطر مبتلا به برخی از بیماری‌های ناعلاج یا صعب العلاج را در پی نخواهد داشت. فلافل یکی از غذای خوزستانی هستش که به دلیل حضور نخود به عنوان اصلی‌ترین ماده‌ی اولیه‌ی تشکیل‌دهنده‌ی آن، جایگزین مناسبی برای تامین‌کننده‌های پروتئین موجود در گوشت حیوانات محسوب می‌شود. همچنین حضور فیبر محلول در این ماده‌ی غذایی، یکی از بهترین تنظیم‌کننده‌های سیستم دستگاه گوارش و گردش خون بدن انسان به شمار می‌آید. مردم استان خوزستان با استفاده از موادی همچون نخود، سیر، روغن، پیاز، تخم‌مرغ، سرکه، فلفل قرمز، جعفری، آرد لپه (در صورت عدم استفاده از تخم‌مرغ، آرد لپه جایگزین خواهد شد) و سیب‌زمینی، به طبخ این غذاهای سنتی خوزستان و خوشمزه می‌پردازند. محبوبیت فلافل به حدیه که در تمامی شهرهای ایران، در سطح وسیعی تهیه و به مردم عرضه می‌شه.

 سمبوسه

با شنیدن نام سمبوسه، ناخودآگاه یاد غذای خوزستانی و سمبوسه‌های لذیذ و مشهور این خطه از سرزمین کشور در ذهن تداعی می‌شه. مردم جنوب کشور بویژه ساکنین استان خوزستان و توابع آن، با توجه به اقلیم و جغرافیای خاص محل سکونت خود، بسیاری از غذاهای ناب و لذیذ بومی را تهیه و به سراسر کشور معرفی کردند. مشهورترین این غذاها، سمبوسه و فلافل محبوب و پرطرفدار خوزستانی هست که در اکثر استان‌های کشور نیز توسط مردم تهیه و طبخ می‌شه. به نظر می‌رسد طعم تند فلفل‌ یکی از مهم‌ترین دلایل علاقه‌ی خوزستانی‌ها به این غذای خوشمزه و دوست‌داشتنی باشد. البته از دیگر نکات مهم در مورد این غذا، سبک تهیه و مدت زمان کوتاه طبخ آن به شمار می‌آید که به نظر می‌رسد برای بانوان شاغل بسیار کاربردی و ارزشمند است. مادران و بانوان با سلیقه‌ی استان خوزستان با ترکیب موادی همچون گوشت، فلفل دلمه‌ای، رب گوجه‌فرنگی، گشنیز، نمک، فلفل، سیر، پیاز، آرد، روغن، کره و سیب‌زمینی به تهیه و طبخ سمبوسه می‌پردازن. البته با توجه به ذائقه‌ی افراد خانواده می‌توان برخی از مواد اولیه‌ی پیشنهادی را حذف یا جایگزین کرد.

آش ارده (ارده پلو)

قطعا بلافاصله پس از شنیدن نام آش، تصویر غذایی آبکی و مملو از سبزی و حبوبات در ذهن تداعی می‌شود. اما جالبه بدونید که در استان خوزستان، غذایی با نام آش ارده تهیه و طبخ می‌شه که برخلاف تصور، هیچ شباهتی به آش‌های رایج در کشور نداشته و مردم این خطه از کشور، برای تهیه‌ی اون از برنج استفاده می‌کنن. این غذای خوزستانی نوع دیگری از پلوهای لذیذ و خوش‌عطر سنتی استان خوزستان به شمار میاد که از طرفداران بسیاری در سراسر این خطه از کشور برخورداره. آش ارده که به ارده پلو نیز شهرت داره، از غذاهای بومی شهرستان دزفول بوده که به دلیل طعم فوق‌العاده و بی‌نظیر آن، در سراسر استان خوزستان طبخ و میل می‌شه. از دیگر نکات مهم این غذا، می‌توان به اضافه کردن ارده‌ی کنجد بو داده اشاره کرد. ماده‌ای کاملا مقوی و مفید که مصرف آن توسط پزشکان به دلیل حضور پروتئین، ویتامین‌های A، D، E، نرم کننده‌ی روده و معده، از بین بردن گرفتگی صدا، کاهش فشار خون، ضد رماتیسم، برطرف کننده‌ی ناراحتی کیسه‌ی صفرا و اسهال خونی و درمان یا جلوگیری از بروز بسیاری از مشکلات جسمی، به دفعات توصیه شده است. آشپزهای شهرستان دزفول با ترکیب موادی همچون برنج، ماش، ارده‌ی کنجد، شیره‌ی خرما و نمک، ارده پلو را تهیه و میل می‌کنند. مصرف سبزی خوردن بویژه تربچه‌ و برگ ترب در هضم بهتر این غذا بسیار مفید خواهد بود.