مسجد جامع خرمشهر ؛ نماد مقاومت و پیروزی

 مسجد جامع خرمشهر را امروزه باید یکی از جاذبه های گردشگری خوزستان دیدنی های جالب توجه این شهر دانست. با وجود خرابی های زیادی که در خرمشهر به بار آمده، این مسجد همچنان با صلابت و محکم قد برافراشته است. مسجدی که بعد از جنگ تحمیلی ایران و عراق، جایگاهی ویژه در بین ایرانیان برای خود به عنوان نماد مقاومت ایجاد کرده است. شاید تصور شود که این مسجد، فقط برای ایرانیان جذاب است، اما توریست های خارجی هم آن را می شناسند و تعداد زیادی از آنها سالیانه از بنای مسجد بازدید می کنند. مسجد جامع خرمشهر تنها بنای تاریخی در ایران است که ساختار معماری و قدمت بنا، نقشی در شهرتش دارد. این مسجد، به نماد مقاومت و ایثار جنگ تحمیلی تبدیل شده و یادآور روزهایی است که مردم خرمشهر در حال دفاع از شهرشان بودند و عکسی که همه رزمنده ها، در اطراف مسجد در حال شادی کردن هستند، را تداعی می کند. مسجدی که نه تنها نماد مقاومت و استقامت است، بلکه نمادی از پیروزی حق علیه باطل نیز هست. باهم با این مسجد بیشتر آشنا شده و تصاویر مسجد جامع خرمشهر را از گذشته تا حال تماشا می کنیم. با همگردی همراه باشید.

موقعیت مکانی مسجد جامع

مرکز شهر و خیابان جاسپی، جایی است که مسجد جامع خرمشهر در آن قرار دارد. این مسجد از زمان های قدیم هم به دلیل موقعیت مکانی ویژه اش که کنار بازارهای سیف و صفای خرمشهر بوده، یکی از مکان هایی بوده که مردم زیادی برای عبادت و مراسم مذهبی به آنجا می آمده اند و همیشه به نوعی، از جاذبه های گردشگری خوزستان و جاذبه مذهبی آن به حساب می آمد.

تاریخچه مسجد جامع خرمشهر

با این که فقط 120 سال از عمر این بنای مذهبی می گذرد، اما از موسس و بانی این مسجد اطلاعات دقیقی در دست نیست. سال 1348 بود که زمینی کوچک با مساحت 1209 متر مربع به ضلع غربی مسجد اضافه و به صورتی که در حال حاضر است، تجدید بنا شد. حدود 40 درصد این مسجد در زمان جنگ تحمیلی تخریب شده است؛ از جمله دو گلدسته آن که کاملاً از بین رفته و گنبد آن نیز هدف توپ دشمن قرار گرفت. با این حال با اعتباراتی که پس از پایان جنگ برای بازسازی این مسجد در نظر گرفته شده است، هر ساله بخشی از آن ترمیم و بازسازی می شود. زمینی به وسعت 4000 متر هم در ضلع شمالی مسجد خریداری شده است که برای ساخت مهمانسرا برای زائرین و رواق گذر عابر پیاده و بازارهای کوچک و حوض آب نما استفاده شد.

 معماری مسجد جامع

نمای این مسجد، از آجر های ساده و هزار متر مربع کاشی خشتی که روی آن آیات قرآن حک شده اند و 770 متر مربع کاشی کاری معرف تشکیل شده است. دو گلدسته آن دارای 28 متر ارتفاع هستند و دو گنبد بزرگ و کوچک نیز دارد. گنبد بزرگ و گلدسته ها را با کاشی های معرق تزیین کرده اند. برای خنک کردن داخل مسجد در گرمای خرمشهر، سه دستگاه تهویه هوای مرکزی نیز در آن به کار رفته است. 

مسجد جامع خرمشهر و جنگ تحمیلی 

دلایل زیادی وجود دارند که مسجد جامع این شهر را باید نقطه ثقل و نماد مقاومت این شهر دانست. در میان هزاران مسجدی که در تمام ایران دیده می شود، این بنای مذهبی تنها جایی بوده که رزمندگان در حین جنگ به آن پناه می آوردند. این مسجد با گلدسته هایش، به خوبی از رزمنده ها و مردم این شهر حراست کرده است و به همین دلیل، برای مردم شهر، اهمیت ویژه ای دارد. موقعیت خاص مکانی آن هم که در مرکز شهر قرار گرفته است، دلیلی دیگر برای حضور رزمنده ها و مردم در آن بوده. عبادت و معنویت رزمندگان در این مسجد، باعث بالا رفتن انگیزه و اشتیاق آنها می شده است تا بتواننند دفاعی قوی تر، از کشور و شهرشان داشته باشند. زمانی که جنگ به خرمشهر و مرزهای شلمچه رسید، تازه سپاه در این شهر ایجاد شده بود و مردم قرارگاهی بهتر از این مسجد برای خود نمی دیدند. مردم خرمشهر در کنار فرماندهان، تکاوران کلاه سبز نیروی دریایی ارتش، دانشجویان دانشگاه افسری و رزمنده های سپاهی که محمد جهان آرا هم در بین آنها بوده، از شهر دفاع کردند و در این مسجد که نماد مقاومت آن روزها بود، جمع می شدند. این مسجد جامع هم نقش بیمارستان و هم نقش پایگاه نیروهای خودی را داشته است و هم ستاد فرماندهی عملیات. مکانی که به نظر می رسید به راحتی تحت اشغال در بیاید، اما در 4 آبان 1395 که خرمشهر سقوط کرد، مسجد جامع شهر سقوط نکرد. بعد از نزدیک به ششصد روز از چهارم آبان، در روز سوم خرداد 1361، در عملیات بیت المقدس این شهر آزاد شد. علی صیاد شیرازی فرماندهی نیروهای ارتشی و محسن رضایی، فرماندهی نیروهای سپاهی را به عهده داشتند. فتح خرمشهر انعکاسی جهانی داشت و تصویری که از این آزادی منتشر می شود، تصویر رزمندگان در روی پشت بام ها و تصاویر مسجد جامع خرمشهر است. 

بازسازی مسجد جامع خرمشهر

در سال 1390، این مسجد به لیست میراث فرهنگی کشور اضافه شده و از سال 1394، طرح توسعه و سفت کاری مسجد کلید خورده است. مسجدی که نه تنها یک بنای معمولی نیست، بلکه نماد مقاومت در خرمشهر است و همانطوری که د رتصاویر مسجد جامع خرمشهر نیز دیده می شود، یک دیوار تیرباران شده آن، به عنوان نشانه ای از آن دوران، به همان صورت نگه داشته شده است. سالیانه زائران زیادی از شهرهای مختلف ایران و حتی گردشگران خارجی برای دیدن آن به خرمشهر می آیند. بنایی مشابه به این مسجد به عنوان نماد مقاومت جنگ تحمیلی در تهران و در موزه دفاع مقدس ساخته شده است و اکنون مسجد جامع، نه تنها جزو جاذبه های گردشگری خوزستان، بلکه از جاذبه های گردشگری تهران نیز محسوب می شود.