باغ موزه نگارستان؛ باغ موزه ای به رنگ و بوی طهران قدیم

باغ موزه نگارستان  تهران که در حال حاضر بیشتر از آن به عنوان یک باغ موزه یاد می شود، باغی است به رنگ و بوی طهران قدیم! تهرانی خاکی، تهرانی خلوت، تهرانی بدون آلودگی و ... . عمارت باغ نگارستان از کاخ های ییلاقی خاندان قاجار بوده است که تاریخ احداث آن به دوره ی سلطنت فتحعلی شاه باز می گردد. باغ موزه نگارستان در ابتدا وسعتی چشمگیر را در بر داشته است که به مرور زمان قسمت های زیادی از زمین های این باغ موزه، جدا شده است و در اختیار سازمان ها و وزارتخانه هایی همچون: وزارت ارشاد، برنامه و بودجه قرار گرفته است. در باغ موزه نگارستان، ساختمان ها و تالارهای مجلل و چشم نوازی وجود دارد که از گذشته تا کنون بخش های متعدد و مختلفی در آن ها به وجود آمده و سپس برچیده شده است! از جمله مکان های چشم نواز این باغ می توان به: حوضخانه ای تحت عنوان دلگشا و تالاری به نام قلمدان اشاره داشت. این بناها دارای تزئینات و نقاشی های نفیسی نیز بوده اند که پس از سقوط قاجاریه، همه آن ها از بین رفته است که از جمله آن ها، تصویر بزرگی از فتحعلی شاه در وسط و سی پسر او در اطرافش که بر روی دیوار تالار قلمدان توسط نگارگران چیره دست آن دوره نقاشی شده بود، می باشد. باغ موزه نگارستان چه در طهران قدیم و چه در تهران مدرن امروزی، همیشه به دلیل نگارگری های دل ربایی که درون هر کدام از تالارها و اتاق های آن وجود داشته است، مشهور است. البته این باغ موزه شاهد حوادث تلخ و شیرین تاریخی نیز بوده است مانند: تاج گذاری های پادشاهان قاجاری و البته قتل بزرگ مرد تاریخ ایران، میرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهانی!

تاریخچه باغ موزه نگارستان

نگارستان در سال 1222 هجری قمری به دستور فتحعلی شاه قاجار ابتدا در مکانی خارج از تهران ساخته شه بود که با گذر زمان و همچنین وسعت پیدا کردن پایتخت، رفته رفته به داخل تهران کشیده شد. فتحعلی شاه علاقه بسیاری به این محیط طبیعت گونه پیدا کرده بود و اغلب تابستان های عمر خود را در این باغ گذرانده است. علاقه وی تا جایی بود که دستور تاسیس گلخانه بزرگی در ضلع شمالی نگارستان را صادر نمود که بعدها به نارنجستان شهرت یافت! اهمیت باغ نگارستان برای این شاه قاجاری به اندازه ی بود که می شود گفت تقریبا قبل از هر سفری ابتدا به ساکن به این باغ انصافا فریب دهنده و دل ربا می رفته است و در آنجا ساعت حرکت و عزیمت خود را به همراهان خود، اعلام می کرده است. در سال 1284 هجری قمری که ناصرالدین شاه به  وسعت تهران افزود، این باغ زیبا در داخل حصار جدیدی قرار گرفت و پس از بنای کاخ های صاحب قرانیه و سلطنت آباد، در اختیار نهادهای حکومتی قرار گرفت. 1304 هجری قمری این باغ بزرگ به مدت یه سال به وزارت عدلیه داده شد و در زمان مظفرالدین شاه ( که بعد از سفر خود به روسیه و دیدن مدرسه فلاحت امپراطوری مسکو بود،) اولین مدرسه  فلاحت ایران با استخدام یک بلژیکی در این باغ تاسیس شد که با گذشت اندکی نیز در قسمت های جنوبی همین باغ، مدرسه مستظرفه استاد کمال الملک تاسیس گردید! در سال 1307 هجری شمسی، وزارت معارف در این باغ سه بنای بزرگ ساخت و به دارالمعلمین عالی اختصاص داد که برای ساخت آن نیز  از معمار و مهندس مهاجر روسی یعنی الکسی مارکف کمک گرفت. باغ نگارستان اصلی نیز همچنین به دست سید علی اکبر باغبان طراحی شده است. پس از گذشت 8 سال کتابخانه باغ ساخته شدکه معاونت آن را پروین اعتصامی بر عهده داشت و پس از گذشت 10 سال از ان زمان نیز موسسه لغت نامه دهخدا، کلاس های زبان خارجه، جغرافیا و کلاس های عمومی دانشگده ادبیات دایر شد. در پایان این بخش باید یادآور این نکته بشویم که باغ موزه نگارستان تهران، شاهد نسل های مختلفی از مردمان پایتخت با  هرگونه فرهنگ و آداب و رسومی بوده است که این خود نشانه قدمت تاریخی این بنای گردشگری دارد!

بخش های مختلف باغ موزه نگارستان

1) سردیس فردوسی

2) حوض نیلوفر

3) کتابخانه باغ

4) کارگاه و نمایشگاه سفال

5) تالار دکتر روح الامینی

6) گلخانه باغ

7) کافه تهرون و کافه سبز نگارستان

8) مجموعه ملک الشعرای بهار

9) مجموعه مردم نگاری

10) مجموعه مجسمه های مینیاتوری جهانگیر ارجمند

11) موزه شاگردان نسل اولی و دومی استاد کمال الملک

12) و در آخر هم مجموعه نقاشی های علی اسفرجانی قرار گرفته است.

 
نگارستان تهران،  مهد آموزش عالی در ایران و ارتقا سطح تمدن ایران و همچنین محل احداث دانشگاه تهران بوده است. در طول عمر دانشگاه تهران، هزاران استاد و دانشجو برجسته در این  باغ به  تعلیم و تدریس مشغول بوده اند که در حال حاضر تنها شمار اندکی از اساتید اولیه این دانشگاه در بین ما هستند و بسیاری از دانش آموختگان و دانشجویان آن دوره الان در بهترین و برجسته ترین آکادمی های علمی و آموزشی و پژوهشکده های فنی و پزشکی در حال فعالیت هستند. از اقدامات قابل تحسین مسئولان میراث فرهنگی و هیئت مدیره دانشگاه تهران این می باشد که این مکان علمی و فرهنگی را که مهد و مرکز علم و ادب و فرهنگ ایران در سده معاصر است را مرمت و بازسازی کرده اند و از آن به عنوان یک مکان تاریخی و فرهنگی استفاده می کنند. در ھمین راستا در سال ١٣٧5 طرح مرمت و نوسازی آن با مدیریت مستقیم دانشگاه به اجرا گذاشته شد. خوشبختانه در طول سال ھای گذشته قسمت اعظم نگارستان به گونه ای بسیار شایسته و در خور مکانی با چنین سابقه درخشان علمی و فرھنگی به سرانجام رسید. تنھا بخش باقیمانده آن، ساختمان کتابخانه و تالار اجتماعات قدیمی باغ
نگارستان است که مطابق برنامه تنظیمی طرح مقاوم سازی و مرمت آن در دو سال آینده به پایان خواھد رسید و بزودی ایران
عزیز ھمانند بسیاری از کشورھای پیشرفته صاحب یک موزه جامع تاریخ علمی خواھد گردید.

نشانی باغ موزه نگارستان تهران و راه های دسترسی به آن

حتی یک درصد هم فکر نکنید که برای دیدن چنین باغ چشم نواز و دل ربایی باید هزینه سنگین و البته رنج سفر زیادی را متحمل شوید! باغ موزه نگارستان تهران به نشانی: میدان بهارستان، انتهای خیابان دانش سرا، خیابان شریعت مداری واقع شده است که اگر  بخواهید از وسایل نقلیه عمومی برای این گردش یک رزوه بهره بگیرید می توانید از اتوبوس های شرکت واحد که به مقصد میدان بهارستان حرکت می کنند و یا از مترو به سمت ایستگاه بهارستان در خط 2 آن بروید که با خروج از مترو تابلو نارنجی رنگ باغ موزه نگارستان، قطعا توجه شما را جلب می نماید.