قزوین ؛ دریچه ای به دروازه بهشت

کاوش ها و یافته های باستان شناسی در دشت قزوین، نشانگر مرحله یکجانشینی و کشاورزی در هزاره هفتم قبل از میلاد و برخورداری ساکنان آن از صنایع اولیه و نظام اجتماعی است. منازل مسکونی، معبد، کارگاه های صنعتی، اشیای زینتی، مجسمه ها، انبارهای غلات و... از تمدن دیرپای مردمان این ناحیه در هزاران سال پیش حکایت دارند. قزوین را در نوشته های قدیم اروپاییان شهر باستانی "آرساس" یا "آرساسیا" و در تاریخ یونان شهر قدیمی "راژیا" نامیده اند. قرار گرفتن آن بر سر راه "جاده ابریشم" سرنوشت قزوین را با فراز و فرودهای تلخ و شیرین گره زده است. با همگردی همراه باشید برای سفری کوتاه و مختصر به آثار تاریخی شهر قزوین، دیدنی های قزوین و اماکن تاریخی قزوین.

تاریخچه قزوین

منطقه کاسپین که از روزگاران پیشین، سرزمینی آباد و پرجمعیت بود، در زمان ساسانی رونقی دیگر یافت و با بنای شهرستان شاپوری، که آن را شادشاپور نیز می خواندند؛ چهره ای متفاوت پیدا کرد و به خاطر موقعیت ویژه اش، پذیرای نظامیان و جنگاوران سلحشور هم شد و از قلعه و برج و بارویی مستحکم برخوردار گشت. روند شهرسازی و گسترش مناطق مسکونی در قزوین، پس از ورود اسلام به این سرزمین در سال 24 هجری شتابی دو چندان گرفت و در مدتی کوتاه به عنوان "باب الجنه" یا "دروازه بهشت" نامیده شد. انتخاب قزوین به عنوان تختگاه صفویان در قرن دهم علاوه بر بازنمایی اهمیت شهر، دوره درخشانی از عمران و توسعه شهری را رقم می زند که در آثار سفیران و بازرگانان غربی که به ایران آمده اند، مشخص است. طراحی و ساخت نخستین خیابان ایرانی، چهارباغ ها، میدان ها، کاخ ها، مدارس، مساجد، بوستان های شهری و...که به الگویی برای شهرسازی در سراسر ایران تبدیل شد از این شهر آغاز می گردد. حتی انتقال پایتخت در قرن یازدهم نیز رنگ فراموشی به آن نمی زند و تا پایان دوره افشاریان شاهد سازه های فراوانی در جای جای شهر هستیم که عمارت با شکوه نادری از آن جمله است. در سراسر دوره قاجاریه، قزوین به عنوان یک منطقه حاکم نشین مستقل، مرتبط با پایتخت مطرح بود و با وجود رکورد نسبی اقتصاد و فرهنگ در آن دوره از اندک مراکز پررونق و تپنده ایران به شمار می رفت. پایداری قهرمانه مردم این سرزمین در برابر هجوم سپاه خونخوار مغول و یورش ویرانگر تیمور، به ویژه وارد کردن نخستین شکست به مهاجمان افغانی در دشت قزوین پس از سقوط اصفهان از نقش انکارناپذیر قزوینیان در تاریخ ایران حکایت دارد و آثار تاریخی شهر قزوین، اماکن تاریخی قزوین و دیدنی های قزوین همگی بازگو کننده ی سرگذشت این شهر است. 

آثار تاریخی شهر قزوین

امامزاده حسین (ع)

بقعه متبرک شاهزاده حسین فرزند بلا فصل امام رضا (ع) متوفای 201 ه ق که از آغاز سده سوم هجری همواره زیارتگاه مردم بوده و از همان روزگار تاکنون آرامگاه بسیاری از دانشمندان، عارفان و سخنوران شهر است. در انتهای خیابان سلامگاه قرار دارد. بنای اولیه آن در زلزله های مکرر و حمله مغول آسیب کلی دیده و به خاطر کشمکش های دوره صفوی مجددا بازسازی شده است. به ضریح نفیسی که از شاهکارهای منبت و گره چینی مجوف است و درسال 806 ه ق ساخته شده بقیه بنا از آثار صفوی و قاجاری است.

پیغمبریه

در سمت غربی دولتخانه صفوی بقعه ای است که در جوار مدرسه و مسجدی از عصر صفوی قرار دارد و عالمان دینی و مردم آن جا را آرامگاه چهارتن از پیامبران بنی اسرائیل به نام های سهولی، سلوم، القیا و سلوم می دانند و به چهار انبیا می خوانند. بنای فعلی قاجاری و مزین به کاشی کاری، گچ بری، آیینه کاری، تزیینات چوبی و رسمی بندی است.

امامزاده اسماعیل

از جمله بناهایی است که در دوره قاجار مورد بازسازی قرار گرفته و با دوحیاط و ایوان در شمال و جنوب، یک ایوانچه در شرق و پنج رواق کوچک در پیرامون حرم از زیارتگاه های معتبر قزوین به شمار می رود.

سلطان سیدمحمد

از اجداد امام صادق است و زیارتگاهی معتبر در قزوین به شمار می آید که در خیابان تبریز و جنوب مدرسه سردار قرار دارد. آیینه کاری، گچ بری و کاشی کاری از جمله تزیینات بنای فعلی آن هستند.

آمنه خاتون

بنای این امامزداه که در خیابان ملک آباد قرار دارد از آثار دوره صفویه است که بر روی شالوده ایلخانی ساخته شده است. پلان هشت ضلعی داخل در بیرون به طرح مدور تبدیل یافته و با رسمی بندی، کاشی کاری، مقرنس سفالی و شباک گچی مزین گشته است.

امامزاده علی

در محله گلبینه باغ دبیر قرار گرفته و از آثار تاریخی شهر قزوین در دوره قاجار است. پلان نامنظم و گنبد کوچک که رواق ها و ایوان آن با آینه کاری، گچ بری و کاشی کاری تزیین شده. این بنا را از سایر زیارتگاه های شهر متفاوت کرده است.

زبیده خاتون

در جانب شرقی محله خیابان و ابتدای بایندر کوچه زیارتگاهی است که از دوره قاجار به زبیده خاتون شهرت دارد. بقعه در شرق و مسجد در شمال صحن قرار دارد و با کاشی کاری معقلی، رسمی بندی و ارسی های چوبی مزین شده است.

دروازه درب کوشک

یکی از کهن ترین دروازه های شهر است و از شناخته شده ترین آثار تاریخی شهر قزوین، دیدنی های قزوین و اماکن تاریخی قزوین که به سوی الموت، رودبار شهرستان و کوشک ها و شکار گاه های شمال قزوین باز می شده و دارای یک ورودی با قوس و کلیل و نیم دایره است. در هر طرف راه رو، دو طاق نما ساخته شده که با نرمی به سوی بیرون پیش آمده و حالت آغوش گشوده را تداعی می کند. این دروازه تنها یک نما به سوی خارج شهر دارد که از تزیینات کاشی کاری و رسمی بندی برخوردار است و بدنه روبه داخل شهر آجری ساده است. کاشی کاری موجود بنا در زمان فرمان روایی عضدالملک قاجار انجام شده است.

دروازه تهران قدیم

این دروازه یکی از سه دروازه ی منتهی به ری و تهران است که تا دوره قاجار کاربرد داشته است و از معروف ترین آثار تاریخی شهر قزوین، دیدنی های قزوین و اماکن تاریخی قزوین می باشد. بنای دروازه، آجری و بر روی ازاره سنگی است که در حال حاضر دارای یک سردر اصلی و دو راه ورودی در طرفین آن است. سردر وسط از طول و عرض بیشتر و قوس تیزه دار برخوردار است ولی درب های جانبی طاق آهنگ نیم دایره هستند. بر فراز بنای دروازه، هشت گلدسته ساخته شده که نمادی از هشت باغ بهشت است. کاشی کاری، رسمی بندی بسیار زیبایی که در طاق ورودی اصلی بازسازی شده است از جمله: تزیینات این بنا به شمار می رود.

میمون قلعه

کهن ترین بنای موجود در شهر و آثار تاریخی شهر قزوین است که در دو طبقه با دهلیزهای عمود برهم و اتاق های جانبی از خشت و گل ساخته شده که گنبد میانی اش فرو ریخته و بقایایی از هشت برج آن باقی مانده است. این دژ که عده ای آن را مهمان قلعه نیز خوانده اند در جانب شرقی امامزاده حسین قرار دارد.

سردر عالی قاپو

از بین هفت در ورودی، ارگ صفوی تنها در اصلی و جنوبی که به آن عالی قاپو می گفتند و به خیابان، نخستین خیابان طراحی شده ی ایرانی و میدان شاه باز می شده به یادگار مانده است. سر در رفیع 17 متری که مزین به کتیبه ای از علیرضا عباسی است و پس از جلوخان به هشتی محتشم بنا می پیوندد، دو گوشواره بلند در طرفین سردر که محل کوفتن نقاره بوده، تزیینات مقرنس، کاشی کاری، طاق نماهای متعدد و نقوش سحرانگیز دیواری از ویژگی های این بنا است.

عمارت چهلستون

حرمخانه ی شاه طهماسب است که در دوره ی صفوی به کلاه فرنگی و عمارت شیروانی شهرت داشته و در وسط باغی بزرگ احداث شده و تنها کوشک باقی مانده. از مجموعه کاخ های سلطنتی صفوی این بنا ساختمان هشت گوش با تالار مرکزی و اتاق ها و رواق های کوچکی در پیرامون است و دیواری مکتب نگارگری قزوین در طبقه ی نخست آن، شهرت جهانی دارد و یکی از زیباترین آثار تاریخی شهر قزوین، دیدنی های قزوین و اماکن تاریخی قزوین می باشد.

گراند هتل

نخستین هتل ایران به شیوه ی امروزی جهان در سال های پایانی دوره قاجاری است که توسط ارباب برزو مهرشاهی از زرتشتیان قزوین در خیابان پیغمبریه و غرب دولتخانه صفوی ساخته شده است. راهروها و اتاق های این هتل سه طبقه با طاق و تویزه پوشش داده شده و از ویژگی هایی همچون: روکش چوبی، ستون های مدور با سرستون های گلدانی، سقف چوبی، گچبری، آجرکاری و... برخوردار است.

حسینیه امینی ها

بخشی از یک عمارت گسترده و تودرتو است که به سال 1275 هجری قمری توسط مرحوم حاج محمدرضا امینی وقف شده و دارای دو حیاط، سه تالار، سردابه، آشپزخانه، آب انبار و شربت خانه است. آمیختگی حساب شده و زیبای گچبری، آیینه کاری، نقاشی، روی چوب در سقف، دیوار، رف ها و دی.ارهای متحرک چوبی بسیار چشمگیر و در حد شاهکار است.

کلیسای کانتور

کلیسای کوچکی است که در دوره قاجار برای استفاده مهندسان و کارکنان روسی شاغل در پروژه راه شوسه قزوین احداث شده و در خیابان دارایی قرار دارد و از شناخته شده ترین آثار تاریخی شهر قزوین، دیدنی های قزوین و اماکن تاریخی قزوین است. پلانی چندضلعی نامنظم، نمای آجری قرمز، پوشش شیروانی گنبدها، تاکید بر اجرای طاق و قوس داخل بنا، گچ بری و نوآوری در فرم های تزیینی هندسی، معماری کاملا متفاوتی را با سایر بناهای قزوین ارائه کرده است.

کلیسای ارامنه

بنایی آجری در خیابان طالقانی است که طرحی مبتنی بر محورهای چلیپایی که چهار ستون رفیع فضای مرکزی را با قوس های تیزه دار به هم پیوسته اند. محراب کلیسا در ضلع شرقی و برج ناقوس در جانب غربی کلیسا واقع شده است. افزون بر مراسم عمومی ارامنه، این کلیسا همه ساله میزبان آیین مخصوص ارتحال و معراج حضرت مریم است که همزمان با عید تبرک انگور در ماه آگوست (امرداد) برگزار می شود.

عمارت شهرداری

از جمله بناهای باقی مانده از مجموعه کنسولگری روسیه در قزوین است که برای اجتماعات هنری (باله و تئاتر) اتباعشان در دوره قاجار ساخته شده است و از پرطرفدارترین آثار تاریخی شهر قزوین، دیدنی های قزوین و اماکن تاریخی قزوین است. شش ستون بر روی پایه های سنگی با سر ستون های تزیینی حلزونی همراه با گل، چهار مناره کوتاه آجری و تزیینات گچبری از ویژگی های این عمارت به شمار می روند.

عمارت سپهدار

کوشکی آجری در دو طبقه است که در خیابان فلسطین غربی و محوطه باغ تاریخی هزار جریب قرار دارد و توسط محمد ولی خان سپهسالار تنکابنی در دوره قاجار ساخته شده است.

عمارت سردار مفخم

از خانه های دو طبقه کوشکی دوره قاجار با تزیینات آجری و گچ بری است که در خیابان هلال احمر واقع است و هم اینک به عنوان خانه فرهنگ امیرکبیر استفاده می شود.

خانه داعی

از آثار سال های نخست دوره پهلوی است که در خیابان نادری شمالی قرار دارد و از طرح کوشک مسکونی با ایوان و غلام گردشی دور بنا برخوردار است. در حال حاضر به عنوان خانه گردشگری استان، کارگاه های آموزشی و بازارچه محصولات صنایع دستی، مورد بهره برداری قرار می گیرد و یکی از دیدنی های قزوین و اماکن تاریخی قزوین است که گردشگران زیادی از آن دیدن می کنند.

خانه شهیدی

از خانه های قدیمی سبک معماری قزوین است که قسمت اندرونی آن از بین رفته و تنها قسمت بیرونی اش در دو طبقه باقی مانده است. اتاق های کوچک کم ارتفاع و در دو طبقه در دوسوی تالار مرکزی یا مهمانخانه که سقفی بلند دارد قرار گرفته اند. مهمانخانه با خنچه پوش، قاب های چوبی، گچ بری و نقاشی روی چوب و دیوار تزیین شده است.

مسجد جامع عتیق

یکی از دیدنی های قزوین، اماکن تاریخی قزوین و کهن ترین مسجد چهار ایوانی کشور است که آثار معماری بسیاری از ادوار تاریخی در وسعتی معادل 12500 متر مربع به نمایش می گذارد. قدیمی ترین قسمت موجود به سال 192 به دست هارون الرشید بنا شده و در عصر سلجوقی، صفوی و قاجاری الحاقاتی به آن صورت گرفته است. شش کتیبه گچبری مقصوره خمارتاشی آن شهرتی جهانی دارد.

مسجد حیدریه

 یکی از دیدنی های قزوین و اماکن تاریخی قزوین است و از بناهای دوره سلجوقی است که در سال 513 قمری بر روی شالوده کهن مسجد بازسازی شده و گچبری های کتیبه و محراب آن بسیار نفیس و معروف است.

مسجد سنجیده

در محله قدیمی راه ری قرار دارد و از آثار دوره ی سلجوقی است که گفته می شود بر روی شالوده آتشکده ای از ساسانی بنا شده است.

مسجد پنجه علی

این مسجد که در خیابان پیغمبریه قرار دارد در دوره صفوی به عنوان عبادتگاه اهل حرم شناخته شده به وسیله نقبی به دولتخانه راه داشته است. ستون های مرمرین، طاق های استوار آجری و محراب کاشی، با خط ثلث نفیس تشخیص ویژه ای به آن بخشیده اند.

مسجدالنبی

یکی از دیدنی های قزوین، اماکن تاریخی قزوین و بزرگ ترین مساجد کشور که با 1400 متر مربع مساحت در روزگار فتحعلیشاه قاجار به سال 1202 هجری قمری بنا شده است. سه در ورودی که به صحن بسیار وسیع مسجد می رسد، چهار ایوان، هشت شبستان، سردر محتشم شمالی، گنبد دوپوش و برخورداری از رسمی بندی، کاشی کاری معرق و هفت رنگ مقرنس از ویژگی های این مسجد به شمار می روند.

مساجد دیگر

مساجد تاریخی و زیبای سوخته چنار، خواجه شهدا، راه چمان، سبز، شهید ثالث، لعل، احمدیه و محمدیه که عمدتا در دوره قاجار ساخته شده اند از آثار دیدنی شهر قزوین، دیدنی های قزوین و اماکن تاریخی قزوین به شمار می آیند.

مدرسه التفاتیه

کهن ترین مدرسه علمیه موجود قزوین است که قدمت آن به دوره ایلخانی می رسد و با حدود 2000 متر مربع مساحت و 29 حجره در خیابان امام قرار دارد. آب انبار با گنجایش 900 متر مکعب در وسط حیاط، رسمی بندی و کاشی کاری از ویژگی های مدرسه التفاتیه است.

مسجد- مدرسه شیخ الاسلام

این مجموعه نیز توسط یکی از امرای ترکمان قزوین در دوره ایلخانی تاسیس و در عصر قاجار دوبار تجدید بنا شده است. وسعت آن افزون بر 3407 مترمربع است و 35 حجره دارد. ارسی، کاشی کاری، رسمی بندی و ستون های سنگی مسجد را می توان از ویژگی های این مجموعه بر شمرد.

مسجد- مدرسه پیغمبریه

در شمال بقعه پیغمبریه مسجد- مدرسه کوچکی که توسط ساروتقی وزیر شاه عباس دوم در سال 1054 بنا شده و یازده حجره دارد. مدرس و مسجد در ضلع جنوبی مدرسه قرار گرفته است.

مسجد- مدرسه سردار

زیباترین مدرسه علمیه قزوین است که شاهکار معماری و هنر عصر قاجار به شمار می رود و توسط برادران سردار قزوینی در سال 1231 هجری قمری با مساحتی معادل 2450 متر مربع در دو طبقه و 32 حجره بنا و با مسجد ترکیب شده است. کاشی کاری، حجاری، ارسی و گره چینی چوبی از تزیینات این بنا است.

مسجد مدرسه صالحیه

 یکی از دیدنی های قزوین، اماکن تاریخی قزوین و بزرگ ترین مدرسه علوم دینی کشور در عصر قاجار که به سال 1262 توسط مرحوم حاج ملا صالح برغانی قزوینی در خیابان مولوی با مساحتی حدود 4630 مترمربع و 82 حجره در سه طبقه بنا شده و مسجد بزرگ آن با ستون های انبوه و استوار از شکوه معماری اش حکایت دارد.

مدرسه امید

نخستین مدرسه قزوین با شیوه آموزشی جدید است که در دوره قاجار، با همت سالار اکرم و مرحوم شهید قاضی اردواقی (از آزادی خواهان  صدر مشروطه) در کنار عالی قاپو تاسیس شده است.

قزوین شهر آب انبارها

قزوین را باید به یک اعتبار، شهر آب انبارها بدانیم. ساخت و وقف بیش از یکصد بنای ویژه و پرهزینه برای انباشت و ذخیره آب در شهری که از دیرباز به کم آبی شهر بوده، افزون بر هزاران واحد آب انبار خانگی، نشان از همت بلند مردم نیکو کار قزوین دارد. زمان آبگیری آن ها که معمولا در چله زمستان صورت می گرفت، علاوه بر رعایت بهداشت در حد ممکن بهره برداران را از مصرف یخ در تابستان بی نیاز می کرد.

آب انبار خیابان (مسجد جامع)

کهن ترین آب انبار موجود قزوین است که در عصر صفوی به سال 1093 هجری قمری توسط علی خان زنگنه با 1800 متر مکعب گنجایش و چهل پله راه شیر در شمال ورودی شرقی مسجد جامع بنا شده است. پوشش طاق و تویزه مخزن، نورگیر مشبک راه شیر و کتیبه سنگی به خط علاالدین قزوینی را از ویژگی های آن برشمردند.

آب انبار ملاوردیخانی

در نزدیکی بازار قزوین و کنار مسجد و مدرسه ای به همین نام نخست در دوره ی زندیه به سال 1177 هجری قمری و سپس در سال1251 توسط ملاوردیخان اول و دوم با گنجایش 400 متر مکعب و 36 پله راه شیر ساخته شده و کوچک ترین آب گیر موجود شهر است. رسمی بندی و کاشی کاری، حجاری و کتیبه سنگی به خط ملک محمد قزوینی و ماذنه مسجد که بر سر در آب انبار قرار گرفته از ویژگی های آن است.

آب انبار سردار محله راه ری

بزرگ ترین آب انبار تک گنبدی ایران در کم آب ترین محله ی شهر به سال 1227 هجری قمری توسط برادران سردار قزوینی ساخته شده است و 3000 متر مکعب گنجایش دارد که با 50 پله به راه شیر می رسد. گنبد آجری به ددهانه داخلی 17 متر، ظرفیت نمادین مقصد، بخارکش مرکزی بر فراز گنبد، کاشی کاری معقلی و رسمی بندی سر در ورودی و راه شیر از ویژگی های آن است.

آب انبار آقا

در نزدیکی مسجدی به همین نام در خیابان مولوی قرار دارد و با راه شیر 30 پله ای به مخزنی می رسد که 800 متر مکعب گنجایش دارد و با طاق و تویزه پوشش داده شده است. این اثر در دوره قاجار ساخته شده است و تزییناتی از کاشی کاری های معقلی و رسمی بندی دارد.

آب انبار حاج کاظم

در سال 1256 هجری قمری توسط حاج کاظم کوزه گر و حاج اسماعیل قزوینی در خیابان تبریز ساخته شده و راه شیر چهل پله ای آن به مخزنی بزرگ با گنجایش 2000 متر مکعب می رسد. سردر رفیع و محتشم آن که با رسمی بندی و کاشی کاری تزیین شده، دو بادگیر مزین به کاشی و آجر تراش، دو کتیبه ی مرمری به نستعلیق ممتاز و دو کاربندی نیمه کار در سقف راه شیر از ویژگی های آن به شمار می آید.

آب انبار سردار محله قملاق

حسن خان و حسن خان سردار قزوینی در سال 1229 آب انبار دیگری در محله ی قملاق، خیابان تبریز ساخته اند که بزرگ ترین آبگیر قزوین با 3800 متر مکعب گنجایش به شمار می رود. چهار گنبد و بخارکش بر فراز گنبدها، رسمی بندی، کاشی کاری و حجاری و راه شیر 38 پله ای آن را از سایر آب انبارهای قزوین متمایز کرده است.

آب انبار و سقاخانه حکیم

در سال 1244 هجری قمری توسط حاج میرزا آقای حکیم در انتهای بازارچه، خیابان (سپه) ساخته شده و با36 پله به راه شیر می رسد. مخزن 900 متر مکعبی که با طاق آهنگ پوشش داده شده، رسمی بندی و کاشی کاری سردر و کاربندی سقف راه شیر را باید از ویژگی های آن دانست.

آب انبار زنانه بازار

در کنار مسجد النبی و توسط حاج ملا عبدالوهاب دارالشفایی به سال 1260 هجری قمری ساخته شده است و با چهل و سه پله به راه شیر می رسد. گنجایش مخزن 2350 مترمکعب است و با طاق و تویزه پوشش داده شده است. ده گنبد خفته بر فراز آن، پنج بادگیر، دو راه شیر شمالی و جنوبی و ترکیب سنجیده ی معماری با مسجد و بازار از ویژگی های آن است.

گرمابه قجر

قدیمی ترین حمام موجود در قزوین است که در سال 1057 هجری قمری به دستور شاه عباس دوم صفوی با مساحت 1045 مترمربع ساخته شده و در خیابان عبید زاکانی قرار دارد و در حال حاضر به عنوان موزه مردم شناسی قزوین بهره برداری می شود.

گرمابه صفا

توسط مرحوم حاج محمد رحیم امینی در سال 1259 قمری با استفاده از سنگ مرمر در تمامی بنا ( کف، سربینه، ازاره گرمخانه، حوض ها، چال حوض و...) در خیابان مولوی ساخته شده و با 1106 مترمکعب مساحت، زیباترین و بزرگ ترین حمام موجود محسوب می شود.

گرمابه بلور

از بناهای دوره قاجار و دارای 600 متر مربع مسافت در خیابان تبریز است. پوشش طاق و تویزه و گنبد دربینه گرمخانه، رسمی بندی و به ویژه چهارلایه نقاشی دیواری تشخص خاصی به این بنا بخشیده است.

گرمابه حاج میرحسن

در سال 1260 قمری در خیابان مولوی گذر دیمج احداث شده و 850 مترمربع مساحت دارد. این حمام بارها مرمت شده و تغییر یافته است. پوشش طاق و تویزه و گنبد خفته در بینه و گرمخانه، رسمی بندی و کتیبه از ویژگی های آن است.

آرامگاه حمداله مستوفی

مقبره ی حمداله مستوفی نویسنده و تاریخ نگار معروف به سده هشتم (تولد 680- وفات حدود 750) و مولف تاریخ گزیده، نزهه القلوب و ظفرنامه از آثار دوره ی ایلخانی است. مزار در محله ملک آباد قزوین در سردابی واقع شده که بر روی آن بنایی به شکل مربع ساخته شده اند که بیش از گنبد به هشت ضلعی مبدل شده و دورتادور آن مقرنس کاری است. گنبد فیروزه ای مخروطی آن و کتیبه ای به خط ثلث به معرفی پدران و آثار مستوفی اشاره شده. این بقعه از سایر آثار تاریخی شهر ممتاز کرده است.

آرامگاه امام احمد غزالی

عارف نامدار ایرانی امام احمد غزالی پس از سال ها اقامت در قزوین به سال 520 هجری بدرود حیات گفت و در جوار آستانه مقدس شاهزاده حسین (ع) به خاک سپرده شد و آرامگاه وی در آن مکان تا پایان قرن دهم هجری زیارتگاه اهل طریقت بود. به دنبال سیاست های شاه عباس اول در سختگیری علیه عرفا و فلاسفه و تخریب مرقد وی گروهی از مریدان بقایای جسد اورا به محل فعلی در کوچه امامزاده اسماعیل منتقل کرده و آرامگاه جدیدی ساختند. این بنا پس از فراز و فرودهای بسیار و تخریب مجدد در زمان محمد شاه قاجار هم اکنون به نام مسجد احمدیه شناخته شده که توسط مجد الاسلام قزوینی به سال 1328 هجری بنا گردیده است. در کنار مقبره غزالی، آرامگاه دیگری متعلق به سلطان سید محمد ولی مورخ ذیقعده 1035 هجری قرار دارد.

آرامگاه شهید ثالث

مزار فقیه اصولی و مجتهد پرآوازه قرن 13، مرحوم ملامحمد تقی برغانی معروف به شهید ثالث که در سال 1263 هجری قمری در محراب عبادت به دست پیروان فرقه بابیه به شهادت رسید دراین مکان قرار دارد. بنای مسجد مقبره را به دوران آق قویونلوها نسبت می دهند ولی ایوان مجاور قاجاری است. سنگ قبر شهید ثالث شاهکاری از خوشنویسی، نقاشی و حکاکی هنرمندان به ویژه ملک محمد قزوینی محسوب می شود.

آرامگاه ملا خلیلا

مقبره دانشمند، فقیه و مفسر مشهور دوره ی صفویه ملا خلیل به قاضی قزوینی (متوفی 1089) و سه فرزند وی سلمان، احمد و ابوذر در جوار مدرسه وی قرار دارد. بنای باقی مانده از مدرسه پرشکوه وی که روزگاری محل حضور دانشمندانی نامی همچون فیض کاشانی، شیخ حرعامری، ملا رفیعای واعظ، آقارضی و... بوده و هم اکنون در اختیار بنیاد ایران شناسی شعبه استان قزوین است.

آثار تاریخی پیرامون قزوین

بنای سنگی و منحصر به فرد سلطان ویس بر بلندای کوه اله تره، بنای آجری کافر گنبد و بقایای قلعه نیاق جملگی از آثار دوره سلجوقی هستند که در نزدیکی یکدیگر و در مسیر قزوین- رشت و... نیز دارای اهمیت بسیاری برای گردشگران علاقمند به تاریخ ایران به شمار می آیند.

برج باراجین

این برج سیزده متری که کاربری دیدبانی ارتفاعات شمال شهر و دشت قزوین را داشته از آثار دوره سلجوقی است که با سنگ لاشه و ملات آهک و ساروج بر روی صفه ای سنگی بنا شده است.

جاذبه های طبیعی پیرامون قزوین

چشم اندازهای رودخانه ارنزک که با آبشارهای زیبایش خاطره آسیاهای آبی قدیم را در خاطره ها زنده می سازد؛ سرو مقدس کش آباد، آب معدنی شیرین سو و آب ترش، آب گرم یله کنبد، ایوان سنگی نیاق، غار یخی انگول در سه کیلومتری شمال روستای دینک از توابع کوهین، باغستان های سرسبز دره دیزج و... از جمله تفرجگاه های پیرامون قزوین هستند که گردشگران را به خود می خوانند.