طولانی ترین بازار ایران ؛ بازار بزرگ کرمان

کرمان شهری تاریخی واقع در جنوب شرقی ایران است که آثار تاریخی و باارزشی را در آن می توان یافت. یکی از مهم ترین این آثار باارزش، بازار بزرگ این شهر است که از میدان مشتاقیه تا میدان ارگ کشیده شده است و طولانی ترین بازار در ایران به حساب می آید. بازار در ایران قدیم، اهمیت بسیار زیادی در شهرها،  تجارت و اقتصاد داشته است. این بازار که به بازار گنجعلی خان هم معروف است، از گذشته تا به امروز، به جهت مبادلات و خرید و فروش کالاهای مختلف و همچنین ارزش تاریخی از اهمیت بسیاری چه در مقیاس شهری و چه در مقیاس کشوری و جهانی برخوردار بوده است. می توان گفت 60 درصد از آثار تاریخی و باارزش شهر کرمان در این بازار قرار دارد. این بازار زیبا و باشکوه، یکی از رقبای بازار تبریز به حساب می آید. بازار بزرگ کرمان در سال 1390 به ثبت جهانی رسید. در ادامه با ما همیراه باشین تا طولانی ترین بازار ایران و بازار تاریخی کرمان را به شما معرفی کنیم.

قدمت بازار بزرگ کرمان

قدمت بازار بزرگ کرمان از طولانی ترین بازار ایران به زمان تیموریان و حدود 600 سال پیش برمی گردد که در طول زمان بخش های مختلفی به این مجموعه اضافه شده تا به شکل امروزی در آمده است. به همین خاصر که این بازار در دوره های مختلف تکمیل شده است، دارای سبک معماری متنوع و خاصی می باشد. یکی از عناصر بی نظیر معماری بازار گنجعلی خان، نمای گچبری در سقف چهار سوق آن می باشد. در هز بخش این بازار حمام و مسجد دیده می شود و جز عناصر اصلی آن می باشند. معماری این حمام ها و مساجد مطابق با دوره ساخت آن بخش از بازار بزرگ کرمان است که به نوبه خود بسیار جالب توجه است.

نمای بازار کرمان

شکل کلی بازار بزرگ کرمان از طولانی ترین بازار ایران به این صورت است که دو راسته طولانی همدیگر را قطع می کنند و در محل تقاطع خود چهارسوق به وجود آمده است. این چهارسوق، گره تجاری پراهمیتی در گذشته بوده است. این چهار سوق اصلی است، چهارسوق های فرعی، از تقاطع بازار اصلی با دیگر بازارهای متصل به آن به وجود آمده اند. این بازارها شامل، بازار مسگرها، کفاش ها، کلاه مال ها، آهنگری، عطاران، بازار اختیاری، قیصریه زرگری، گنجعلی خان، قدمگاه، قلعه و قلعه محمود می شوند. در میان این بازارها، بازار قلعه به دلیل نزدیکی بیشتر به بازار بزرگ، جنب و جوش بیشتری دارد. در حال حاضر مغازه هایی که در بازار قلعه قرار دارند و از بازار اصلی دورتر قرار گرفته اند، مختص پارچه فروشان خارجی شده اند. این بازارها و بخش های مختلف بازار بزرگ کرمان دارای فعالیت ها، عملکردها و معماری خاص به خود هستند.

مجموعه گنجعلی خان

بازار از طولانی ترین بازار ایران مجموعه گنجعلی خان در سمت شرقی بازار اصلی قرار دارد. این مجموعه شامل بازار، چند مسجد، حمام، مدرسه، ضرابخانه، میدان و آب انبار بزرگ می باشد. این مجموعه به دستور شاه عباس و به سبک معماری یزدی و اصفهانی ساخته شده است. این مجموعه در بین دیگر بخش های بازار تاریخی کرمان اصلی، دارای زیبایی منحصر بفرد و شکوه و جلال بسیاری می باشد. این مجموعه گفته می شود بر روی بازار بزرگ کرمان قدیمی شهر ساخته شده است.

بازار شاهی

بازار اختیاری یا شاهی بین بازار گنجعلی خان (از غرب) و بازار وکیل (از شرق) قرار دارد. این بازار که دارای عرض کمی می باشد شامل سرای گلشن، تیمچه محمودیه، مدرسه علمیه شفیعیه، سرای سردار و بازاچه سردار نصرت می باشد. این بخش را می توان از جمله قدیمی ترین بخش های بازار بزرگ کرمان در نظر داشت.بازار وکیل، قسمتی از بازار تاریخی کرمان و همچنین مجموعه وکیل است. این مجموعه دارای عناصر مهم دیگری مانند حمام، کاروانسرا، مسجد می باشد. بازار مظفری، در سمت شرقی انتهای بازار اصلی قرار گرفته است، این بازار در اصل بخشی از مجموعه مظفری در طولانی ترین بازار ایران است. این مجموعه دارای عناصر دیگری مانند مدرسه، مسجد، آب انبار و تکیه می باشد.

مسیر بازار بزرگ کرمان

بازار عزیز، بعد از دروازه خراسان کرمان ، دروازه ای قدیمی در شمال شهر، قرار دارد. در حال حاضر اثری از این بازار باقی نمانده است. دلیل تخریب این بازار ساخت خیابان شریعتی بوده است. قبل از احداث این خیابان، بازاری به نام آهنگری یا حاج آقا علی، در امتداد بازار عزیز قرار داشته است. در حال حاضر این بازار از خیابان شریعتی شروع می شود و تا بازار کفاش ها ادامه دارد. این بازار آهنگری در واقع مربوط به مجموعه آهنگری است که از عناصر دیگر آن، مسجد چهلستون، کاروانسرا و آب انبار می باشد.بازار کفاش ها همانطور که گفته شد ازبازار آهنگری شروع شده و تا بازار کلاه مال ها از طولانی ترین بازار ایران ادامه دارد. این بازار از  طولانی ترین بازار ایران به دلیل نوع کالایی ه ارائه می دهد، جز پر جنب و جوش ترین و پررونق ترین بازارهای این محدوده است. بازار کلاه مال نیز بین دو مجموعه گنجعلی خان و ابراهیم خان قرار گرفته است. این دو مجموعه دارای شکوه و جلال خاص خود هستند که باعث شده بازار کلاه مال ها به چشم نیاید. بازار تاریخی کرمان و مجموعه ابراهیم خان در شمال بازار اصلی همچون نگینی می درخشد. این مجموعه علاوه بر بازار شامل آب انبار، قیصریه، مدرسه و خلوت حمام می باشد. بعد از بازار کلاه مال ها و در بخش شمالی میدان گنجعلی خان، بازار مسگرها قرار دارد.بازار قلعه محمود از دروازه ای در خیابان احمدی که دروازه جنوبی شهر است، شروع می شود و تا خیابان امام خمینی ادامه دارد. این بازار از طولانی ترین بازار ایران دارای مغازه هایی است که تا به امروز به آنها رسیدگی نشده است و این ها خود عاملی بر فرسودگی و تخریب تدریجی این بازار می باشند. در ادامه بازار قلعه محمود، بازار میدان قلعه قرار دارد مه تا چهارسوق امتداد پیدا کرده است. بعد از بازار بزرگ، این بازار بزرگ ترین بازار کرمان به حساب می آید.3 راسته در این بازار قرار دارد. راسته غربی-شرقی  که از میدان ارگ در غرب شروع شده و تا خیابان میرزا رضا کرمانی ادامه پیدا می کند. طول این راسته 3 کیلومتر است که شامل 3 بازار و مجموعه مظفری است. بعد از ورود به بازار از سمت میدان ارگ، ابتدا به بازار نقارخانه می رسیم که به سبک معماری قاجار ساخته شده است. بعد از آن بازار سراجی قرار دارد که تا چهارسوق امتداد پیدا می کند. بازار سراج ها در گذشته متعلق به چمدان سازها و سراج ها بوده است. بعد از بازار سراجی، چهار سوق قرار دارد. درست قبل از چهار سوق، کاروانسرای چهارسوق قرار گرفته است که از نظر موقعیت مکانی در بهترین مکان قرار گرفته است. این کاروانسرا در طبقه بالای خود محلی برای استراحت مسافرین و در طبقه پایین خود مغازه هایی داشته است.راسته شمالی بعد از راسته غربی-شرقی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این راسته از دروازه خراسان در خیابان ابوحامد شروع شده و تا چهارسوق ادامه دارد. بعد از آن راسته جنوبی شروع می شود که تا دروازه جنوبی امتداد پیدا می کند. راسته جنوبی محل گذر کاروان های جنوبی و شمالی شهر بوده است و می توان آن را قدیمی ترین راسته در بازار بزرگ کرمان در نظر داشت.