امروزه در جهانی زندگی می‌کنیم که پیچیدگی و عدم قطعیت در آن افزایش پیدا کرده است، چرخه‌ی عمر محصولات کم شده است، تغییرات به‌سرعت اتفاق می‌افتند و به بیان دقیق‌تر، نوآوری و درنتیجه اتخاذ رویکرد‌های جدید برای سرعت بخشیدن به آن اهمیت بسیار زیادی پیدا کرده است. در این مقاله با نوآوری باز و روش‌های خلق ایده‌های جدید آشنا می‌شوید.
موفقیت در نوآوری شامل خلاقیت، سرعت و دانش تخصصی می‌شود و شرکت‌ها دیگر نمی‌توانند به‌تنهایی و به کمک واحد‌های تحقیق و توسعه، از پس مخارج نوآوری برآیند. درنتیجه لازم است فرایند نوآوری باز باشد تا شرکت‌ها قادر باشند از افراد خلاق، متخصص و بااستعدادی که در بیرون از سازمان قرار دارند، استفاده کنند و از ایده‌ها، تکنولوژی‌ها و مهارت‌های آنها بهره ببرند.
اصطلاح «نوآوری باز» اولین بار در سال 2003 توسط «هِنری چِسبرو» ابداع شد. در گذشته محصولات جدید به‌صورت محرمانه و در پشت درهای بسته تولید می‌شدند، اما امروزه گروهی یکپارچه از مشتری‌ها، محققان، تأمین‌کننده‌ها و شُرکا در فعالیت‌های نوآورانه شرکت می‌کنند.
انواع نوآوری باز
دو نوع نوآوری باز وجود دارد:
- نوآوری باز از داخل به بیرون: در این رویکرد، دانش از درون سازمان شما به بیرون از آن انتقال پیدا می‌کند.
- نوآوری بار از بیرون به داخل: در این نوع نوآوری، ایده‌ها و دانش، از بیرون سازمان به داخل سازمان شما آورده می‌شوند.
باز بودن در فرایند نوآوری معمولا در مرحله‌ی کشف ایده‌ها و مرحله‌ی توسعه اتفاق می‌افتد. ذی‌نفعان کلیدی و همکاران اصلی عبارتند از:
- مصرف‌کننده‌ها؛
- مشتری‌ها؛
- تأمین‌کننده‌ها؛
- دانشگاه‌ها؛
- سازمان‌های تحقیقاتی؛
- دانشجویان؛
- مخترعین؛
- استارتاپ ها؛
- کمپین‌های همکاری از صنایع دیگر؛
- مشاوران تکنیکی؛
- انجمن‌ها.
روش‌های دستیابی به ایده‌ها و نوآوری‌های جدید
1. جست‌وجو در محیط اطراف
به‌دست آوردن ایده‌های جدید از محیط اطراف برای تولید محصولات جدید و حل مسئله، کار نسبتا ساده‌ای است. برای این منظور می‌توانید از رویکرد‌های زیر استفاده کنید:
- جمع‌آوری اطلاعات: به شما کمک می‌کند که از هوش و دانش افراد بسیار زیادی استفاده کنید. با استفاده از پلتفرم‌های موجود یا مباحثه بر سر مفاهیم جدید، ایده‌های تازه تولید، ارزیابی و توسعه داده می‌شوند.
- برگزاری کارگاه: برگزاری کارگاه‌هایی با مشتری‌ها، متخصصان، کاربران پیشرو، تأمین‌کننده‌ها یا محققان، به توسعه‌ی محصولات جدید کمک می‌کند.
- باز بودن ذهن: شرکت‌هایی که به‌عنوان شرکت‌های باز و دارای روحیه‌‌ی همکاری و نوآور شناخته می‌شوند، خودشان نوآورانی هستند که ایده‌ها و تکنولوژی‌های جدید را فراهم می‌کنند.
2. توسعه‌ی تکنولوژی‌ها و محصولات جدید
توسعه‌ی نوآورانه‌ی تکنولوژی‌ها و محصولات جدید، مستلزم دانش عملی ویژه و زمان کافی برای ایجاد یک رابطه‌ی نزدیک با مشتری‌ها، مصرف‌کننده‌ها، سازمان‌های تحقیقاتی، دانشگاه‌ها، تأمین‌کننده‌ها، رقبا، شرکا یا مشاور‌های تکنیکی است تا پروژه‌های نوآورانه به‌خوبی و با دقت پیش بروند.
سه شیوه‌ی مختلف برای همکاری تحقیق و توسعه وجود دارد:
- قرارداد تحقیق: در این شیوه یک شریک برای توسعه‌ی یک راه‌حل به‌کار گرفته می‌شود و برای انجام این کار به او پول پرداخت می‌شود. راه‌حل ایجادشده و حقوق آن به شرکتی که شریک را به خدمت گرفته است، تعلق دارد. می‌توان این شیوه را با برون سپاری مقایسه کرد. برای مثال در یک همکاری در تحقیق و توسعه، یک دانشگاه برای کارخانه‌ی خودرو‌سازی یک اسپری شیشه‌شوی تولید می‌کند.
- همکاری: در این روش راه‌حل به‌صورت مشترک توسعه پیدا می‌کند. هزینه‌ها و منافع راه‌حل میان دو طرف تقسیم می‌شود. توسعه‌ی تکنولوژی‌های پایه توسط شرکت‌های رقیب، مثال خوبی از این نوع همکاری است.
- یکپارچگی کامل از طریق تملک و ادغام استارتاپ‌ها.
3. وارد کردن مشتری‌ها در فرایند نوآوری
مشتری به‌عنوان کاربر آینده‌ی نوآوری تصمیم می‌گیرد آن را خریداری کند یا خیر و به این ترتیب بر روی موفقیت محصول تأثیر می‌گذارد. درنتیجه در نظر گرفتن نیازها، خواسته‌ها و گرایش‌های مشتری، عوامل بسیار مهمی در فرایند نوآوری هستند.
وارد کردن مشتری‌ها و مصرف‌کننده‌ها در فرایند نوآوری تأثیر بسیار زیادی بر روی نرخ موفقیت نوآوری‌ها می‌گذارد. با توجه به قدرت و نقش مشتری‌ها، لازم است که موارد خاصی به آنها اختصاص داده شود. همکاری با انواع مشتری‌ها (مشتری‌‌های مستقیم، مشتریِ مشتری‌ها و مصرف‌کننده‌ها)، به‌صورت زیر اتفاق می‌افتد:
- در اولین مرحله که تحقیقات بازار انجام می‌شود، نیاز به محصولات جدید مشخص می‌شود.
- مشتری‌ها تأمین‌کننده‌ی ایده‌ها هستند و باید ایده پردازی کنند.
- بازخوردی که از مشتری‌ها گرفته می‌شود، اهمیت بسیار زیادی در سراسر فرایند نوآوری دارد. ایده‌ی اولیه، مفهوم اولیه و نمونه‌ی اولیه همگی باید توسط مشتری‌ها آزمایش شوند.
مزایای نوآوری باز
نوآوری باز مزایای بسیار زیادی برای شرکت‌ها به همراه دارد و تأثیرات مثبت بسیار زیادی بر روی نوآوری می‌گذارد، ازجمله:
- دسترسی به ایده‌های نوآورانه‌ی بیشتر.
- دسترسی به دانش، برای مثال دانش درباره‌ی مشتری‌ها، بازار و مواردی که از نظر تکنیکی امکان دستیابی به آنها وجود دارد.
- دیدگاه‌های جدید و پرهیز از عمل کردن به شیوه‌ای ناآگاهانه.
- توسعه‌ی سریع‌تر.
- دسترسی به افراد ماهر و متخصص.
- ریسک توسعه‌ی کمتر.
- دریافت کمک‌های عمومی از طریق همکاری.
- کسب سود بیشتر از طریق همکاری.
عوامل شکست و موفقیت نوآوری باز
برای اینکه نوآوری باز به‌خوبی انجام شود، لازم است که شایستگی سازمانی کافی برای توسعه‌ی نوآوری با شرکا و شبکه‌های مختف وجود داشته باشد و موارد زیر نیز در نظر گرفته شوند:
- شبکه‌ی داخلی و خارجی؛
- فرایند نوآوری از طریق ارتباط برقرار کردن با بیرون؛
- ابزارهایی برای برقراری ارتباط و همکاری با شرکا (برای مثال ابزارهای IT)؛
- مدیریت دانش برای تضمین صلاحیت‌ها و ایده‌هایی که از بیرون وارد می‌شوند؛
- از همه مهم‌تر، وجود قوانین روشن، به‌ویژه برای اطلاعات محرمانه، پاداش دادن، بهره‌برداری و پتنت. بسیاری از همکاری‌ها به‌خاطر نبود این موارد با شکست روبه‌رو شده‌اند.
عوامل نرم و نگرش و رفتار شرکت نیز نقش مهمی در موفقیت نوآوری بازی می‌کنند. به‌رسمیت‌شناسی و وجود یک تصویر مثبت، برای همکاران بیرونی اهمیت بسیار زیادی دارد تا به شرکت‌ها نزدیک شوند و تمایل داشته باشند که با آنها همکاری کنند.
باز بودن نسبت به نوآوری، باز بودن نسبت به همکاری بیرونی، اعتماد و گرایش به برد دو طرف، کمک زیادی به جذب همکاران بیرونی می‌کند. اگر شرکت شما به‌عنوان یک شریک جذابیت کافی داشته باشد، ایده‌های زیادی به‌سمت شما جذب می‌شوند و همکاری با شرکای بیرونی به‌خوبی پیش می‌رود و درنتیجه موفقیت بیشتری نصیب‌تان می‌شود.
زمانی که می‌خواهید در یک پروژه‌ی نوآوری شریک‌تان را انتخاب کنید، داشتن شایستگی‌های لازم تنها عاملی نیست که باید در نظر گرفته شود، بلکه‌ی رابطه‌ی میان افرادی که کار می‌کنند نیز بسیار مهم است. تفاوت‌هایی که میان افراد وجود دارد بر روی پروژه و نتیجه‌ی نهایی آن تأثیر می‌گذارد.
نوآوری باز از طریق برقراری ارتباط با شرکای بیرونی، به برند‌سازی و شکل دادن به تصویر شرکت نیز کمک می‌کند.
مثال 1: جمع‌آوری اطلاعات
در مرحله‌ی جمع‌آوری اطلاعات از هوش، خلاقیت و دانش عملی بسیاری از افراد بیرون از شرکت استفاده می‌شود تا یک مسئله حل شود. مهم‌ترین اصلی که در این مرحله وجود دارد این است که مجموعه‌ای از افراد متعدد گرد هم آورده شوند چرا که با افزایش تعداد افراد، شانس پیدا کردن یک راه‌حل نوآورانه بیشتر می‌شود.
با توسعه‌ی شبکه‌ی وب، امکانات بیشتر برای جمع‌آوری اطلاعات به‌وجود آمده و دسترسی به افراد آسان‌تر شده است. پلتفرم‌های بسیار زیادی برای جمع‌آوری اطلاعات وجود دارد که با هزینه‌ی بسیار کم می‌توان از آنها استفاده کرد و هم‌زمان ایده‌ها را توسعه داد و ارزیابی‌شان کرد.
اما پیش از اینکه کار را آغاز کنید، مواردی وجود دارند که باید آنها را در نظر بگیرید:
- جمعی که ایجاد می‌شود باید شایستگی‌های لازم را داشته باشد.
- برای اینکه خروجی پروژه بیهوده و ناکارامد نباشد، باید پرسش‌های درستی مطرح کنید. برای این منظور باید تا جایی که امکان دارد، اطلاعات زمینه‌ای را در اختیار افراد حاضر در پروژه قرار بدهید.
- مرحله‌ی ارزیابی به تلاش‌های بسیار زیادی احتیاج دارد و نباید آن را در مرحله‌ی برنامه ریزی دست‌کم گرفت.
- نتایجی که به‌دست می‌آیند درنهایت باید منجر به خروجی عملی بشوند نه اینکه بی‌مصرف رها شوند.
- به همه‌ی ایده‌ها باید به‌اندازه‌ی کافی توجه شود و چرا که همه‌ی افراد می‌توانند نقش مؤثری در پیشرفت کار داشته باشند.
- حق بهره‌برداری از خروجی و پاداشی که به افراد تعلق می‌گیرد، باید شفاف و مورد توافق افراد باشد.
مثال 2: نوآوری میان صنایع
بیش از سه‌چهارم از نتایج نوآوری‌ها، درنتیجه‌ی ترکیب دانشی که پیش از این وجود داشته است، به‌دست می‌آید. با مرتبط کردن دانش و فعالیت‌های مربوط به مدل‌های کسب‌وکار، تکنولوژی‌ها و فرایند‌های مربوط به صنایع مختلف می‌توان نوآوری‌های تازه‌ای ایجاد کرد. برای مثال:
- سیستم iDrive در خودرو‌های BMW که ایده‌ی آن از جوی‌استیک در صنعت بازی‌های ویدئویی گرفته شده است.
- انتقال تکنولوژی سطح، از رنگ کردن خودرو به صنایع چوب.
روش کار بسیار ساده است، باید بدون توجه به اینکه صنایع دیگر چقدر با صنعت شما تفاوت دارند، به دنبال نقاط اشتراک با آنها باشید و از این نقاط اشتراک به‌عنوان فرصتی برای نوآوری استفاده کنید. این کار مستلزم موارد زیر است:
- رابطه و تبادل فشرده با شرکت‌ها و افراد مختلف.
- برقراری ارتباط میان چیزی که پیش از این وجود داشته است و محصول جدید و پیدا کردن شباهت‌هایی میان آنها برای رسیدن به ایده‌های جدید.
اجرای کار نیز به همین اندازه ساده است. پس از اینکه در کنفرانس‌ها، نمایشگاه‌های تجاری یا از طریق اینترنت یک شریک بالقوه پیدا کردید، با او یک جلسه بگذارید، خودتان و ایده‌هایتان را معرفی کنید و پس از آن طوفان فکری را آغاز کنید.
مثال 3: کارگاه‌های مشتری
برگزاری کارگاه‌هایی برای نوآوری یکی از مهم‌ترین منابع توسعه‌ی محصولات جدید است. از طریق برقراری ارتباط با مشتری‌ها، شرکت می‌تواند فهم خوبی از نیازها، مسائل، انتظارات و تجربه مشتری به‌دست آورد.
کاربران پیشرو نیز در اینجا نقش مهمی بازی می‌کنند. کاربران پیشرو مشتری‌ها و کاربران حرفه‌ای هستند، اکنون نیازها یا الزاماتی دارند که سایر مشتری‌ها در آینده با آنها مواجهه خواهند شد، نسبت به نوآوری گشوده هستند، چرا که سود خوبی از آن کسب می‌کنند و معمولا از راه‌‌حل‌های جدید استفاده می‌کنند.
کارگاه‌هایی که با مشتری‌ها برگزار می‌شوند، باید به‌طور مرتب در دستور کار قرار گیرند تا نیازهای بازار و مشتری‌ها به‌درستی فهمیده و نوآوری تحریک شود.
نتیجه
هرکس که مخالف نوآوری باز باشد، درواقع مخالف نوآوری است.
از آنجا که ایده‌ها، پتانسیل‌ها، تکنولوژی و شایستگی‌های مختلفی در شرکت وجود دارد که می‌توانند منفعت خوبی برای شرکت به همراه بیاورند، لازم است همکاری خوبی با مشتری‌ها و متخصصان بیرونی مانند دانشگاه‌ها یا تأمین‌کننده‌ها صورت بگیرد تا سرعت نوآوری بالا برود و سطح و کیفیت آن بهبود پیدا کند.
