مواد معدنی زمانی از روی لایۀ مینای دندان پاک می‌شوند (کانی‌زدایی) که اسیدی که از باکتری پلاک و شکر در دهان به وجود می‌آید به مینای دندان حمله کند. مواد معدنی، مانند فلوراید، کلسیم و فسفات، از طریق غذاهای مصرفی دوباره روی لایۀ مینای دندان رسوب می‌کنند. (کانی‌شدگی مجدد). کانی‌زدایی بیش از حد، بدون کانی‌شدگی مجدد و کافی برای ترمیم مینای دندان، منجر به پوسیدگی دندان می‌شود.
فلوراید با مقاوم کردن دندان در برابر حملۀ اسیدهای باکتریِ پلاک و شکر در دهان منجر به پیشگیری از پوسیدگی دندان می‌شود. علاوه بر این، پوسیدگی را زودهنگام ترمیم می‌کند. در کودکان زیر 6 سال، فلوراید در رشد دندان‌های دائمی دخیل است و به سختی باعث می‌شود که اسیدها دندان را کانی‌زدایی کنند. فلوراید در افزایش سرعت کانی‌شدگی مجدد و ایجاد اختلال در تولید اسید، در دندان‌هایی که به تازگی در کودکان و بزرگسالان سرزده است، نیز مفید است.انواع فلوراید
همان‌طور که گفتیم، فلوراید در آب و غذا یافت می‌شود. این ماده می‌تواند مستقیماً از طریق خمیردندان‌ها و دهان‌شویه‌های حاوی فلوراید به دندان برسد. دهان‌شویه‌های حاوی فلورایدی با قدرت کمتر در داروخانه موجود است. غلظت بیشتر فلوراید نیاز به تجویز پزشک دارد.
دندانپزشک در مطب خود فلوراید را به شکل ژل، کف و وارنیش یا محلول شست‌وشو استعمال می‌کند. این درمان‌ها، نسبت به خمیردندان و دهان‌شویه، فلوراید بیشتری دارند. وارنیش یا محلول شست‌وشو روی دندان پوشیده می‌شود، کف به مدت یک تا 4 دقیقه داخل محافظ دهان گذاشته می‌شود و ژل می‌تواند روی دندان پوشیده شود یا داخل محافظ دهان گذاشته شود. مکمل‌های فلوراید نیز به شکل مایع و قرص در دسترس هستند و باید توسط دندانپزشک، پزشک عمومی یا پزشک خانواده تجویز شود.
چه زمانی مصرف فلوراید حیاتی است؟
مصرف فلوراید در کودکان و بچه‌هایی که بین 6 ماه تا 16 سال سن دارند بسیار اهمیت دارد. در این چارچوب زمانی است که دندان‌های شیری و دائمی کودکان سر می‌زند. با این حال، بزرگسالان نیز می‌توانند از فواید فلوراید بهره‌مند شوند. تحقیقات جدید بر این امر دلالت دارد که فلوراید موضعی، به شکل خمیردندان، دهان‌شویه و داروی فلوراید، برای نبرد با پوسیدگی دندان و تقویت رشد دندان‌ها مهم است.
علاوه بر این، افرادی که بیماری‌های خارص دارند ممکن است بیشتر در خطر ابتلا به پوسیدگی دندان قرار گیرند. بنابراین، این عده می‌توانند از فلورایددرمانی به عنوان یک درمان مکمل استفاده کنند. این بیماری‌ها و شرایط جسمی خاص عبارت‌اند از:
- دهان خشک: این عارضه، که زِروستُمیا هم نامیده می‌شود، به دلیل نوعی بیماری به نام سندروم شوگرن، مصرف داروهای خاص (مانند داروهای حساسیت، آنتی‌هیستامین، ضداضطراب و فشارخون بالا) و رادیودرمانی سر و گردن ایجاد شده و باعث پوسیدگی بیشتر دندان می‌شود. کمبود بزاق باعث می‌شود باقی‌ماندۀ غذا به سختی از روی دندان‌ها پاک شده و اسید خنثی شود.
- سابقۀ خانوادگی کرم‌خوردگی دندان: اگر هر سال یکی از دندان‌هایتان دچار کرم‌خوردگی می‌شود، ممکن است فلورایددرمانی برای شما مفید باشد.
- وجود روکش، پل و آتل دندان: این درمان‌ها دندان را بیشتر در معرض خطر پوسیدگی دندان قرار می‌دهند؛ آن هم جایی که روکش با ساختار زیرین دندان یا تجهیزات ارتودنسی در تماس است.
بیماری لثه: بیماری لثه، که Gingivitis هم نامیده می‌شود، دندان‌ها و ریشه‌های بیشتری را در معرض باکتری قرار می‌دهد و احتمال پوسیدگی دندان را افزایش می‌دهد.
از پزشک خود در مورد مزیت فلورایددرمانی برای خودتان بپرسید.آیا استفاده از فلوراید خطر دارد؟
وقتی فلوراید طبق تجویز مصرف شود بی‌خطر و مؤثر است اما مصرف بیش از اندازۀ آن ممکن است خطرناک باشد (میزان مسمویت بر اساس وزن اشخاص متفاوت است). به همین دلیل، والدین باید بادقت مصرف محصولات حاوی فلوراید را در کودکان تحت نظر بگیرند و آنها را از دسترس کودکان، مخصوصاً کودکان زیر 6 سال، دور نگه دارند.
علاوه بر این، فلوراید زیاد می‌تواند منجر به نقص در مینای دندان شود. این نقص از تغییر رنگ مینای دندان به لکه‌ها یا رگه‌های سفید نامشخص تا رنگ قهوه‌ای ناخوشاید متغیر است. این عوارض به عنوان فلوروز یا فلورزدگی معروف هستند و زمانی اتفاق می‌افتد که دندان‌ها در حال شکل گرفتن هستند و معمولاً در کودکان زیر 6 سال رخ می‌دهد. زمانی که فلورزدگی اتفاق می‌افتد با حضور طبیعی فلوراید همراه است؛ مانند فلورایدی که در آب شرب موجود است. اگر از آب خوب استفاده می‌کنید و در مورد محتوای مواد معدنی (مخصوصاً فلوراید) مطمئن نیستید، آزمایش نمونه‌گیری از آب باید انجام شود. با اینکه تغییر رنگ دندان در اثر فلورزدگی با بهداشت معمولی دندان از بین نمی‌رود دندانپزشک می‌تواند دندان را سفیدتر و روشن‌تر کند یا این لکه‌ها را با سفیدکننده‌ها یا پاک‌کننده‌های حرفه‌ای و قوی پاک کند.
یادتان باشد که به سختی می‌توان با فلورایددرمانی در منزل سطح خطرناک را به سطح پایین رساند. به هر حال، اگر نگران هستید یا در مورد میزان مصرف فلوراید برای خود و کودکتان سؤالاتی دارید، با دندانپزشک کودکان، پزشک عمومی یا پزشک خانواده صحبت کنید.
چند یادآوری مفید دیگر در مورد فلوراید:
- فلوراید را از دسترس کودکانتان دور نگه دارید.
- از خمیردندان‌های طعم‌دار پرهیز کنید زیرا باعث بلعیده شدن می‌شود.
- هر بار به اندازۀ یک نخود از خمیردندان حاوی فلوراید را روی مسواک کودک بگذارید.
- هنگام استفاده از خمیردندان فلوراید در کودکان زیر 6 سال احتیاط کنید. احتمال قورت دادن خمیردندان به جای تف کردن در این کودکان بیشتر است.
آیا من با مصرف آب جوشیده از مزایای فلوراید بی‌بهره می‌مانم؟
با اینکه هیچ تحقیقات علمی انجام نشده که نشان بدهد در افرادی که آب جوشیده می‌نوشند خطر پوسیدگی دندان بیشتر است، انجمن دندانپزشکی امریکا می‌گوید چنین افرادی احتمالاً از تأثیرات پیشگیری از پوسیدگی در آب‌های بهینه‌شده به فلوراید در ذخایر آب عمومی بی‌بهره می‌مانند. انجمن دندانپزشکی امریکا افزود که بیشتر آب‌های جوشیده میزان کافی از فلوراید را ندارند. این میزان که 0.7 تا 1.2 در میلیون است در ذخایر عمومی آب و در جوامعی که آب فلوریده دارند نیز وجود دارد. برای اینکه بدانیم بِرند آب جوشیده‌ای که مصرف می‌کنید فلوراید دارد، روی برچسب بطری را بخوانید یا با کارخانۀ تولید کنندۀ آب جوشیده تماس بگیرید.
آیا سیستم آب‌درمانی در منزل بر میزان فلوراید در آب آشامیدنی من تأثیر می‌گذارد؟
میزان فلورایدی که از آب آشامیدنی دریافت می‌کنید به نوع سیستم آب‌درمانی منزل بستگی دارد. سیستم تقطیر بخار 100 درصد محتوای فلوراید را از بین می‌برد. سیستم اسموز 65 تا 95 درصد را از بین می‌برد.
از طرف دیگر، نرم‌کننده‌های آب و فیلترهای کربن/زغال عموماً فلوراید را از بین نمی‌برند. اما یک استثنا هم وجود دارد: برخی از فیلترهای کربن حاوی آلومینیوم هستند که 80 درصد از فلوراید را از بین می‌برند.
اگر از سیستم آب‌درمانی در منزل استفاده می‌کنید، حداقل سالی یک بار، آب را آزمایش کنید تا میزان فلورایدی که شما و خانواده‌تان در آب‌درمانی استفاده می‌کنید را بدانید. آزمایش کردن نیز از طریق سازمان بهداشت و سلامت عمومی شهر یا محل زندگی شما و نیز در آزمایشگاه‌های خصوصی امکان‌پذیر است. همچنین، با کارخانۀ سازنده در مورد اطلاع از محصولی که خریداری کرده‌اید تماس بگیرید یا اطلاعات روی محصول را بخوانید تا تشخیص دهید که تأثیراتی که محصول بر فلوراید آب منزل می‌گذارد چیست.از کجا بدانم چقدر فلوراید در آب شُرب منزل وجود دارد؟
برای اینکه بدانید چقدر فلوراید در آب شرب منزل است می‌توانید از دندانپزشک محل زندگی خود بپرسید یا با سازمان بهداشت و سلامت شهر یا سازمان آب محل زندگی خود تماس بگیرید. اطلاعات تماس با سازمان آب روی قبض آب مندرج است یا می‌توانید به بخش "سازمان‌های دولتی" در سررسید یا تقویم جیبی خود مراجعه کنید.
تقریباً 62 درصد از مردم امریکا که از ذخایر عمومی آب استفاده می‌کنند به میزان کافی از فلوراید در آب آشامیدنی دسترسی دارند و 43 شهر از 50 شهر بزرگ از سیستم فلوریده کردن آب برخوردارند.
