اگر صحبت از زنانه‌شدن فقر و اعتیاد ناشی از جلب توجه عمومی به این معضلات است، می‌توان اظهارات مسئولان در این مورد را دارای مصداق دانست اما اگر این مساله با تفکیک و محدود کردن آسیب‌های اجتماعی به یک جنس مطرح باشد، در این شرایط نمی‌توان آن را دارای مصداق اجتماعی دانست.
به گزارش به نقل از خبرآنلاین، «زنانه‌شدن اعتیاد و فقر» و واژه‌هایی از این دست که آسیب‌های اجتماعی را منحصر به جنسیت افراد می‌کرد طی سه-چهار سال اخیر بسیار مطرح شد. واژه‌هایی که دائما از سوی مسئولین تکرار می‌شد و همچنان می‌شود و شاید دلیل آن حساس‌شدن روی موضوعاتی است که فعالان زنان بر آن تاکید داشتند؛ تاکید بر حساس‌کردن جامعه و سیاست‌گذاران در برابر برخی موانع و مشکلاتی که موقعیت زنان را در حالت تثبیت‌شده باقی می‌گذارد. آمارهایی که از افزایش اعتیاد میان زنان خبر می‌دهد و هر مسئولی به‌دنبال ریشه‌یابی و علت‌یابی آن است.
حالا در شرایطی که یکی از بحث‌برانگیزترین اخبار در خصوص آسیب‌های اجتماعی مربوط به اعتیاد زنان است، قائم‌مقام دبیر کل ستاد مبارزه با موادمخدر زنانه‌شدن اعتیاد را تکذیب کرده و گفته: «اعتیاد بین زنان در دهه اخیر افزایش یافته ولی زنانه‌شدن بحث اعتیاد را تکذیب می‌کنم.»
پیش از این هم بسیاری دیگر از کارشناسان حوزه اعتیاد هم با وجود تایید افزایش آمار زنان مصرف‌کننده، زنانه‌شدن اعتیاد را رد کرده بودند. با فرض درست‌بودن آمار زنان مصرف‌کننده موادمخدر، حرف مویدی و دیگر کارشناسان مبنی بر این که اعتیاد زنانه نشده، به نظر درست می‌رسد؛ زیرا آمار اعتیاد زنان با وجود افزایش، در دو سال اخیر 10 درصد باقی مانده است.
با این حال در این مورد دو فرضیه مطرح است؛ اگر صحبت از زنانه‌شدن فقر و اعتیاد ناشی از جلب توجه عمومی به این معضلات است، می‌توان اظهارات مسئولان در این مورد را دارای مصداق دانست اما اگر این مساله با تفکیک و محدود کردن آسیب‌های اجتماعی به یک جنس مطرح باشد، در این شرایط نمی‌توان آن را دارای مصداق اجتماعی دانست.
سن مصرف مواد مخدر در زنان کم شده است
در این زمینه آمارهای رسمی از اعتیاد نشان دهنده آن است که اعتیاد در میان زنان رو به افزایش است. در همین میان مویدی درباره اعتیاد بین زنان گفته است: «اعتیاد بین زنان در دهه اخیر افزایش یافته ولی زنانه شدن بحث اعتیاد را تکذیب می‌کنم. از 2 میلیون و 800 هزار نفر مصرف کننده 10 درصد آن زنان هستند.» علی مویدی شهریور ماه سال گذشته هم آمار زنان مصرف‌کننده را 10 درصد اعلام کرده بود.
تیر ماه امسال نیز فرید براتی سده، رئیس مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور به ایرنا گفته بود: «متاسفانه طی چند سال گذشته، متوسط سن شروع اعتیاد در دختران و پسران کمتر شده است و هرچند که سن شروع اعتیاد در زنان در گذشته مشخص نبوده و باید منتظر مطالعات بعدی بود تا این آمار به‌طور دقیق اعلام شود اما می‌دانیم که سن مصرف مواد اعتیادآور در زنان کمتر شده است. ممکن است اعتیاد زنان قبلا هم به همین اندازه بوده اما به دلایل مختلف مانند انگ اجتماعی یا نبود امکانات و مراکز درمانی، مراجعه نمی‌کردند اما اکنون زنان نیز به مراکز اعتیاد بیشتر مراجعه می‌کنند.»
محمد بینازاده، پژوهشگر اعتیاد نیز در تیرماه امسال در این باره به مهر گفته بود: «اگر بخواهیم درصد زنان معتاد در ایران را با میانگین جهانی که 33 درصد است بسنجیم، آن‌وقت متوجه می‌شویم که این آمار از میانگین جهانی بسیار کمتر است و اعتیاد در ایران نه‌تنها «زنانه‌تر» از میانگین جهانی نیست بلکه می‌توان گفت که «مردانه‌تر» است؛ بنابراین اصطلاح «زنانه‌تر» شدن یک مفهوم نسبی است. اگر به‌عنوان یک ناظر بیرونی به وضعیت اعتیاد زنان در ایران نگاه کنیم متوجه می‌شویم که حتی با وجود سیر صعودی تعداد زنان مصرف‌کننده مواد در کشور مسئله نگران‌کننده‌ای وجود ندارد.
تریاک، بیشترین ماده مصرفی در زنان
نکته مهم دیگر این است که به نظر می‌رسد وقتی وقتی گروهی از مسئولان صحبت از این نکته را به میان می‌آورند که اعتیاد زنانه شده یا فقر زنانه شده، سعی دارند نشان دهند که ابعاد آسیب‌های اجتماعی فاجعه‌بار شده است. در همین میان معاون پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور نیز در یک نشست خبری در تیرماه امسال با اشاره به اینکه سن شروع اعتیاد در ایران به کمتر از 30 سال رسیده، گفته بود: «بر اساس پیمایش ملی اعتیاد فقط 3.8 درصد از مصرف کنندگان زن تحت پوشش درمان اعتیاد هستند که این مسئله نشان‌دهنده ملاحظات فرهنگی و اجتماعی زنان در گزارش اعتیادشان است و نشان می‌دهد که باید درمان اختصاصی زنان را در جامعه افزایش دهیم. حدود 2.3 درصد از زنانی که تجربه مصرف مواد داشته‌اند، تزریق را نیز تجربه کرده‌اند؛ این در حالی است که 75 درصد آن‌ها از سرنگ نو و استریل استفاده کردند و 25 درصد تجربه تزریق مشترک داشتند.»
او درخصوص نوع ماده مصرفی در زنان نیز گفته بود: «تریاک بیشترین ماده مصرفی در زنان است و پس از آن شیشه بوده و سوخته تریاک در رتبه سوم قرار دارند. میانگین مصرف نیز در جامعه زنان تغییری نکرده و نمی‌توانیم بگوییم اعتیاد جوان‌تر شده، بلکه سن شروع مصرف مواد مخدر در دهه 15 تا 29 سال تغییر کرده و زنان در این گروه سنی بیشتر به مصرف مواد مخدر گرایش پیدا کرده‌اند. در واقع سن شروع مصرف در زنان کمتر از 30 سال، کاهش یافته است و میانگین کلی سن شروع مصرف مواد در کشور 24.3 سال است و تجربه افراد مصرف کننده در مردان 24.1 سال و در زنان 26.2 سال است.»
هیچ آمار پنهانی از مردم نداریم
قائم‌مقام دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر نهاد ریاست جمهوری در ادامه نشست خبری دیروز خود علاوه بر پرداختن به اعتیاد زنان، در پاسخ به اینکه آماری که در زمینه اعتیاد ارائه می‌شود چقدر بر اساس واقعیت است، گفته است: «ما هیچ آمار پنهانی از مردم نداریم و یکی از دستاوردهای 4 الی 5 ساله اخیر ستاد مبارزه با مواد مخدر شفاف‌سازی آمار، ارقام و اعداد معتادان به مواد مخدر است. در گذشته به‌دلایلی شاید بخشی از آمار کتمان می‌شد ولی خوشبختانه امروزه این آمار به‌صورت شفاف و واضح در اختیار رسانه‌ها قرار می‌گیرد.
مؤیدی درباره آمار مصرف‌کنندگان موادمخدر نیز گفته است: «بر اساس شیوع‌شناسی سال 94 بیش از 2 میلیون و 800 نفر مصرف‌کننده داشته‌ایم در صورتی که در شیوع‌شناسی قبلی آمار به‌دلایلی اعلام نشده بود. در سال 90 بیش از 3 میلیون نفر مصرف‌کننده داشته‌ایم که بر اساس شیوع‌شناسی سال 94، کاهش تعداد مصرف‌کنندگان را شاهدیم که جزو دستاوردهای 4 الی 5 ساله ستاد مبارزه با مواد مخدر است.
