زونا (هرپس زوستر) یک عارضه پوستی دردناک است که اغلب با جوش همراه است و به دلیل ویروس واریسلا-زوستر ایجاد می‌شود؛ یعنی همان ویروسی که باعث آبله‌مرغان می‌شود. در افرادی که آبله‌مرغان دارند، این ویروس از بدن به طور کامل پاک نمی‌شود. در عوض، این ویروس در بافت‌های عصبی نهفته باقی می‌ماند. وقتی استرس جسمی یا روحی به بدن وارد شود و سیستم ایمنی بدن ضعیف شود، ویروس دوباره فعال می‌شود و در فیبرهای اعصاب، در موضع خاصی از پوست که توسط اعصاب درگیر است، پخش می‌شود.
اولین علائم زونا اغلب حس سوزش، درد مورمور شدن یا گاهی خواب رفتن یا خارش در یک ناحیۀ خاص در یک طرف از بدن است. بعد از چند روز بثورات پوستی ایجاد می‌شود.
واکسن زونا چه می‌کند؟
واکسن زونا، زوستاواکس، حاوی ویروس ضعیف‌شدۀ آبله‌مرغان (ویروس واریسلا-زوستر) است. واکسن زونا به تحریک سیستم ایمنی برای مبارزه با بیماری که توسط ویروس واریسلا-زوستر ایجاد می‌شود کمک می‌کند و خطر ابتلا به زونا را در افراد 50 ساله و بالاتر کاهش می‌دهد. در تحقیقات علمی، واکسن زونا خطر ابتلا به زونا را تا 50 درصد کاهش می‌دهد. یافته‌ها نشان می‌دهد که واکسن زونا به افرادی که به زونا مبتلا شده‌اند کمک می‌کند تا درد عصبی کوتاه‌مدت‌تری که نورآلژی پُست‌هرپِتیک (درد عصبی پس از هرپس) نامیده می‌شود را داشته باشند. این نورآلژی بسیار دردناک است و ممکن است از 30 روز تا چند ماه یا چند سال بعد از برطرف شدن بثورات پوستی طول بکشد. درد عصبی همراه با زونا می‌تواند آنقدر در برخی افراد شدید باشد که زندگی آنها را خراب کند.
واکسن زونا به پیشگیری از زونا در شخصی که مصونیت را دریافت می‌کند کمک می‌کند. اما از آنجا که زونا یک عفونت ویروسی واگیردار است، واکسن زونا برای متوقف کردن شیوع این ویروس کار می‌کند؛ درست مثل مصونیت زمان کودکی برای آبله‌مرغان یا سرخک، اوریون و سرخجه.
اگر فردی که زونا دارد این ویروس را به شخص دیگری که هرگز آبله‌مرغان نداشته است سرایت دهد، فرد جدید که آلوده شده است به آبله‌مرغان مبتلا می‌شود نه زونا.
چه کسانی باید واکسن زونا بزنند؟
زونا بیشتر در افراد 50 ساله و بالاتر، افرادی که بیماری‌هایی دارند که سیستم ایمنی بدن آنها به خوبی کار نمی‌کند یا افرادی که داروهای سرکوب‌کنندۀ سیستم ایمنی مصرف می‌کنند بروز می‌کند.
این واکسن برای افراد 50 سال به بالا تأیید شده است. به توصیۀ CDC، یک مرحله واکسن زونا برای افراد 60 سال به بالا کافی است؛ حتی اگر تاکنون به زونا مبتلا شده‌اند. از آنجا که بیشتر امریکایی‌ها در کودکی آبله‌مرغان گرفته‌اند، میلیون‌ها نفر نسبت به زونا آسیب‌پذیر هستند.
چه کسانی نباید واکسن زونا بزنند؟
به گفتۀ CDC، اگر موارد زیر شامل حال شما می‌شود، نباید واکسن زونا بزنید:
- واکنش حساسیتی مرگبار به ژلاتین، نئومیسین آنتی‌بیوتیک یا هر ترکیب دیگر در واکسن زونا. اگر واکنش حساسیتی شدید دارید، با پزشک مشورت کنید.
- سیستم ایمنی ضعیف‌شده به دلایل زیر:
- HIV / ایدز یا دیگر بیماری‌هایی که بر سیستم ایمنی بدن تأثیر می‌گذارد
- درمان با داروهایی که بر سیستم ایمنی بدن تأثیر می‌گذارد؛ مثل استروئیدها
- درمان سرطان مانند پرتودرمانی یا شیمی‌درمانی
- سابقۀ سرطانی که بر مغز استخوان یا سیستم لنفاوی تأثیر می‌گذارد؛ مانند سرطان خون یا لیمفوما
- بیماری سل فعال و درمان‌نشده
- بارداری (یا احتمال بارداری)؛ زنان تا 3 ماه بعد از تزریق واکسن زونا نباید باردار شوند.
اگر سرما خورده باشم، می‌توانم واکسن زونا بزنم؟
اگر بیماری خفیفی مانند سرماخوردگی داشته باشید، اشکالی ندارد که واکسن زونا بزنید. اما اگر بیماری شما متوسط تا شدید است، بهتر است تا زمان بهبود برای تزریق واکسن زونا صبر کنید.آیا واکسن زونا عوارض جانبی دارد؟
واکسن زونا، مانند واکسن آنفولانزا، در پشت و قسمت بالای بازو تزریق می‌شود. عوارض جانبی واکسن زونا ممکن است شامل قرمزی، درد، تورم یا خارش موضع تزریق باشد. سردرد عارضۀ جانبی دیگری است که کمتر رواج دارد.
آیا بیمۀ بازنشستگی یا تأمین درمان هزینۀ واکسن زونا را پرداخت می‌کند؟
با اینکه هنوز جزییات پرداخت بیمه مشخص نیست اما واکسن زونا احتمالاً شامل بیمه می‌شود. برای اطلاعات بیشتر، با مراکز بیمه تماس بگیرید. می‌توانید در مورد بازپرداخت هزینۀ واکسن زونایی که تزریق کرده‌اید نیز به شرکت بیمه مراجعه کنید. برخی از آنها بعد از 50 سالگی هزینۀ واکسن زونا را به شما می‌دهند و برخی دیگر بعد از 60 سالگی.
اگر قبلاً به زونا مبتلا شده باشم، آیا باز هم باید واکسن زونا بزنم؟
طبق گفتۀ CDC، واکسن زونا بدون در نظر گرفتن سابقۀ زونا تزریق می‌شود. زیرا زونا می‌تواند دوباره عود کند. به همین علت ممکن است واکسن زونا از ابتلای مجدد به زونا پیشگیری کند.
اگر سن من کمتر از 50 سال باشد، آیا می‌توانم واکسن زونا بزنم؟
برخی از پزشکان ممکن است واکسن زونا را به صورت Off-label (بدون در نظر گرفتن محدودیت سنی) به بیماران جوان‌تر توصیه کنند تا محافظت زودتر در برابر زونا را فراهم کنند. Off-label یک کار قانونی است و به داروهایی اشاره دارد که به روشی غیر از روش تأییدشده توسط FDA استفاده می‌شوند. یادتان باشد که محققان هنوز نمی‌دانند که ایمنی در برابر واکسن زونا چقدر طول می‌کشد. با این حال، تحقیقات بیشتر تعیین می‌کند که تزریق تقویت‌کننده در مراحل بعدی نیاز است یا خیر.
