اولین بازیهای ویدیویی تاریخ در اوایل دهه 1960 عرضه شدند. زمانیکه پلتفورم اصلی این بازیها کامپیوترهایی بسیار بزرگ با صفحه نمایشهای وکتور بودند و خبری از تلویزیونهای آنالوگ نبود. در سال 1972 بود که جرقه ساخت اولین کنسول بازی در ذهن Ralph H. Bear زده شد و در سال 1972 اولین کنسول بازی تاریخ با نام Magnavox Odyssey وارد بازار شد که میتوانست به تلویزیون متصل شده و سپس توسط کاربر استفاده شود. صنعت بازیسازی جهان کمکم به پیشروی خود ادامه داد و در ادامه شاهد عرضه کنسولهایی همچون آتاری، سگا جنسیس، پلیاستیشن بودیم. علیرغم معرفی کامپیوترهای شخصی به عنوان استانداردترین پلتفورم برای تجربه بازیهای ویدیویی، کنسولهای بازی مختلفی که طی زمانهای مختلف پا به بازار تجهیزات کامپیوتری جهان گذاشتند کم نبودند و از طرفی سهم بسزایی از فروش این بازار را نیز به خود اختصاص دادهاند. در این مقاله به معرفی 20 کنسول بازیهای ویدیویی تاریخ میپردازیم تا علاوه بر آشنایی کمی با آنها، کمی به گذشته برگردیم و علل موفقیت هریک را بررسی کنیم. قسمت اول مقاله و معرفی ده کنسول هفته گذشته منتشر شد که در صورت علاقه میتوانید آن را مطالعه کنید.
در همین رابطه بخوانیم: معرفی 20 کنسول بازیهای ویدیویی پرفروش تاریخ (بخش اول)
در ادامه به بررسی ده کنسول دوم و نهایی این لیست میپردازیم.
Nintendo 3DS
- سازنده: نینتندو / Foxconn
- تاریخ عرضه: 11 فوریه 2011
- میزان فروش جهانی: 68٫98 میلیون دستگاه
- رقبا: Playstation Vita
- عناوین مشهور: Pokémon X and Y، Pokémon Sun and Moon، Mario Kart 7، Pokémon Omega Ruby and Alpha Sapphire، New Super Mario Bros. 2، Super Mario 3D Land، Animal Crossing: New Leaf، Super Smash Bros. for Nintendo 3DS
نینتندو کنسول دستی خارق العاده خود با نام نینتندو 3DS را در تاریخ 26 فوریه 2011 در ژاپن منتشر کرد که توانست به فروش تحسین برانگیز 67 میلیون دستگاه دست پیدا کند. درواقع 3DS تفاوت خاصی با نسخه قبلیه خود یعنی DS نداشت، بجز اینکه به کاربران اجازه میداد تا بدون استفاده از دستگاه یا دیگر تجهیزات اضافی و به سادگی و تنها با حفظ زاویه صفحه به دید سه بعدی دست پیدا کنند. در هنگام عرضه بزرگترین رقیب 3DS کنسول دستی قدرتمند سونی پلی استیشن ویتا بود که توانست آن را شکست دهد. 3DS با قیمت 249 دلار وارد بازار شد و در کمتر از شش ماه نینتندو قیمت آن را تا 169 دلار کاهش داد تا بتواند فروش ابتدای مایوس کننده آن را جبران کند. برای بهتر کردن وضعیت فروش 3DS نینتندو اقدام به کارهای تبلیغاتی مختلفی از جمله واگذاری بازیهای رایگان NES و Game Boy Advance کرد.
Game Boy Advance
- سازنده: نینتندو
- تاریخ عرضه: 21 مارچ 2001
- میزان فروش جهانی: 81٫51 میلیون دستگاه
- رقبا: Neo Geo Pocket Color و N-Gage
- عناوین مشهور: Super Mario Advance series، Final Fantasy VI Advance، The Legend of Spyro: The Eternal Night، Pokémon Ruby and Sapphire، The Legend of Zelda: The Minish Cap، Metroid Fusion، Mario & Luigi: Superstar Saga، Advance Wars، Pokémon FireRed and LeafGreen، Mario Kart: Super Circuit
به مارچ سال 2001 برگردیم، یعنی زمانی که نینتندو Game Boy Advance را در بازار ژاپن منتشر کرد. کنسول دستی 32 بیتی نینتندو از نظر قدرت تقریبا با NES برابری میکرد و میتوانست عناوین نسل گذشته خود که برای کنسولهای Game Boy و Game Boy Color منتشر شده بودند را اجرا کند. Game Boy Advance توانست در رقابت با Neo Geo Pocket Color و N-Gage به پیروزی دست پیدا کند و درنهایت بیش از 81 میلیون دستگاه از Game Boy Advance بصورت جهانی و در تمام مدت طول عمر آن به فروش رسید که برای نینتندو در آن سال یک آمار خیره کننده محسوب میشد.
Playstation Portable (PSP)
- سازنده: سونی
- تاریخ عرضه: 12 دسامبر 2004
- میزان فروش جهانی: 82 میلیون دستگاه
- رقبا: Playstation Vita
- عناوین مشهور: God of War: Chains of Olympus، Metal Gear Solid: Peace Walker، Crisis Core: Final Fantasy VII، God of War: Ghosts of Sparta، Kingdom Hearts Birth by Sleep، Dissidia Final Fantasy، Metal Gear Solid: Portable Ops
به کنسول دستی محبوب و مشهور کمپانی سونی یعنی PSP یا Playstation Portable میرسیم که 12 دسامبر 2004 وارد بازار جهانی شد و رقابت خود با کنسول دستی کمپانی نینتندو یعنی DS را آغاز کرد. با وجود اینکه PSP هیچوقت نتوانست به محبوبیت DS برسد، اما توانست به فروش مطلوبی دست پیدا کند و بیش از 82 میلیون دستگاه PSP تا سال 2014 در بازار جهانی به فروش رسید. یکی از نقاط قوت PSP این بود که تنها یک کنسول بازی قابل حمل نبود بلکه ویژگیهای مولتی مدیای مختلفی داشت که به کاربران اجازه میداد از آن برای دیدن فیلم، عکس و گوش دادن به موسیقی نیز استفاده کنند. همچنین اتصال آن به اینترنت میتوانست در بسیاری از مواقع برای کاربران کارآمد باشد و در مواقع ضروری به کمک آنها بیاید. همچنین میتوان PSP را به عنوان آخرین کنسول دستی معرفی کرد که از دیسکهای اپتیکی برای اجرای بازیها استفاده میکرد.
Playstation 3
- سازنده: سونی
- تاریخ عرضه: 11 نوامبر 2006
- میزان فروش جهانی: 83٫8 میلیون دستگاه
- رقبا: Nintendo Wii و Microsoft Xbox 360
- عناوین مشهور: The Last of Us، Uncharted 2/3، LittleBigPlanet، Metal Gear Solid 4: Guns of the Patriots، God of War III
روزهای خوش بازی با PS3 کمکم گذشت و این کنسول نیز به ویترین خاطرات کمپانی سونی و بسیاری از گیمرها اضافه شد. سونی PS3 را 11م نوامبر 2006 در ژاپن عرضه کرد و یک هفته بعد این کنسول وارد بازار آمریکای شمالی شد. PS3 با رقبای سرسختی همچون Xbox 360 و Nintendo Wii مواجه بود که درنهایت از نظر میزان فروش به هیچ یک از آنان نرسید و توانست 83٫8 میلیون دستکاه در سرتاسر جهان به فروش برساند. PS3 در ابتدا با قیمت بسیار زیاد 599٫99 دلار به فروش رسید که موجب شد تبدیل به گران قیمتترین کنسول بازی در تاریخ تا آن زمان محسوب شود و از طرفی نیز به عنوان اولین کنسولی شناخته شد که از دیسکهای بلو-ری استفاده میکرد و همچنان از دیگر دستگاههای مشابهی که دیسکهای بلو-ری را پخش میکردند ارزان قیمتتر بود! قلب تپنده PS3 یعنی پردازنده آن حاصل همکاری سونی با کمپانی توشیبا و IBM بود که این همکاری سرانجام چندان خوشی نداشت و پردازنده حاصله طبق گفته بسیاری از بازی سازان مشکلات فراوانی را حین برنامه نویسی ایجاد کرد. این پردازنده دارای 7 هسته بود که قدرتی معادل 3٫2 GHz را تولید میکرد. برای پردازنده گرافیکی PS4 از کارت گرافیک RSX Reality Synthesizer کمپانی انویدیا استفاده کرد که 256 مگابایت VRAM داشت و قدرتی معادل 550MHz را تولید میکرد. و باز هم PS3 اولین کنسولی بود که در این سری کنسول از خروجی HDMI و کیفیت تصویر 1080p بهرهمند بود. دراوایل بخاطر استفاده سونی از پردازنده PS2 درجهت کاهش قیمت تولید کاربران میتوانستند عناوین PS2 را نیز برروی PS3 تجربه کنند اما با گذشت زمان سونی طراحی خود را تغییر داد و این قابلیت از بین رفت.
Xbox 360
- سازنده: مایکروسافت
- تاریخ عرضه: 22 نوامبر 2005
- میزان فروش جهانی: 84 میلیون دستگاه
- رقبا: Nintendo Wii و Sony Playstation 4
- عناوین مشهور: Blue Dragon Crackdown، Dead or Alive 4، Gears of War، Gears of War 2، Gears of War 3، Halo 3، Halo: Reach، Halo 4، Kameo، Lost Odyssey، Viva Piñata
دومین تجربه مایکروسافت در بازار کنسولهای گیمینگ با نسل بعدی کنسول اکسباکس یعنی اکسباکس 360 رقم خورد. این کنسول در تاریخ 22 نوامبر 2005 در آمریکای شمالی یعنی تقریبا یک سال پیش از عرضه Playstation 3 و نینتندو Wii منتشر شد. در ابتدا اکسباکس 360 دارای دو مدل مختلف بود، یک مدل حرفهای به همراه 20 گیگابایت هارد که با قیمت 400 دلار به فروش میرسید و دیگری مدل ارزان قیمتتری که برای بدست گرفتن نبض بازار درنظر گرفته شده بود و با قیمت 300 دلار به فروش میرسید. این مدل ارزان قیمت دارای هارد خارجی نبود و این امر بازیسازان را به دردسر انداخته بود که در حین ساخت بازی هارد 20 گیگابایتی مدل حرفهای را مد نظر قرار دهند یا بدون توجه به آن اقدام به ساخت بازی خود کنند. البته با کمی هزینه امکان اضافه کردن هارد خارجی به این کنسول وجود داشت، که از طرفی تفاوت چندانی با خرید یک مدل حرفهای ایجاد نمیکرد. درهرصورت، کنسول نسل هفتمی مایکروسافت بطور غیرقابل باوری توانست در رقابت با PS3 به پیروزی دست پیدا کند و در سطح بازار جهانی با فروش 84 میلیون دستگاهی روبهرو شود. البته اکسباکس 360 به هیچ عنوان نتوانست در ژاپن نمایش و فروش قابل قبولی داشته باشد و به سختی تنها 1٫5 میلیون دستگاه در ژاپن به فروش رساند، که با توجه به مخالفت و برخی جهت گیری چشم بادامیها نسبت به محصولات غربی چندان دور از انتظار نبود. اکسباکس 360 از طراحی x86 سنتی اکسباکس فاصله گرفت و مایکروسافت تصمیم گرفت تا به سراغ طراحی کامپیوتر مانند کمپانی IBM برود. پردازنده سه هستهای این کنسول که با نام رمزی Xenon خطاب میشد توانست قدرتی معادل 3٫2GHz را تولید کند. پس از مشکلات مالی بر سر قرارداد که با کمپانی انویدیا پیش آمد، مایکروسافت تصمیم گرفت تا به سراغ کمپانی ATI برای طراحی یک GPU برود. اکسباکس 360 از یک کارت گرافیک سفارشی، ساخته شده بر اساس طراحی کارت گرافیک Radeon 1800 تولید شد. برای رم سیستم نیز مایکروسافت یک رم 512 مگابایتی GDDR3 با قدرت 700MHz را درنظر گرفت. درحالیکه انتخاب این رم و استفاده از آن بشدت هزینههای مایکروسافت را افزایش میداد، اما مایکروسافت پس از ملاقات با کمپانیهایی مانند Epic Games و درنظر گرفتن مقدار رم مورد نیاز جهت اجرای بی دردسر بازیهایی مانند Gears Of War اقدام به انتخاب چنین قطعهای گرفت که درنهایت با توجه به پشتیبانی اکسباکس 360 از DirectX 9 باعث سازندگان بازیهای ویدیویی تجربه سادهتری از بازیسازی برای کنسول اکسباکس 360 نسبت به PS3 داشته باشند و درنهایت خروجی کار نیز ظاهر بهتری برروی این کنسول داشت.
اکسباکس 360 به سرعت تبدیل به یک سیستم همه کاره برای سرگرمی کاربران تبدیل شد و این امر با توجه به پشتیبانی کنسول از شبکههای استریم فیلم و سریالی مانند نتفلیکس و همچنین تواناییهای مولتی مدیای آن در زمینه پخش فیلم و موسیقی از طریق حافظه خارجی یا دیسکهای CD و DVD، موجب محبوبیت آن در میان بسیاری از کاربران شد. درحالیکه اکسباکس 360 توانست یک موفقیت بزرگ برای کمپانی مایکروسافت محسوب شود، این کمپانی در ابتدا با مشکلات زیادی روبهرو شد که از معروفترین آنها میتوان به Red Ring Of Death یا حلقه قرمز مرگ اشاره کرد که به دلیل گرمای زیاد سیستم برروی LEDهای کنسول نشان داده میشد و در بسیاری از موارد موجب بروز صدمات سنگین به برخی از کنسولها شد. مایکروسافت بوجود آمدن فضای ناامن و از بین رفتن اطمینان کاربران نسبت به سلامت اکسباکس 360 تصمیم گرفت تا میلیونها دلار هزینه کند و گارانتی این کنسول را به سه سال افزایش دهد، اقدامی که درنهایت جواب داد و مایکروسافت را از خطری بزرگ نجات داد.
Wii
- سازنده: نینتندو / Foxconn
- تاریخ عرضه: 19 نوامبر 2006
- میزان فروش جهانی: 101٫6 میلیون دستگاه
- رقبا: Nintendo Wii و Microsoft Xbox 360
- عناوین مشهور: Wii Sports، Mario Kart Wii، Super Paper Mario، Donkey Kong Country Returns، Kirby’s Epic Yarn، Super Smash Bros. Brawl، The Legend of Zelda: Skyward Sword، Super Mario Galaxy series، Metroid Prime 3: Corruption
19م نوامبر 2006 نینتندو کنسول Wii را وارد بازار جهانی کرد که انقلابی در استفاده از کنترلرهای حرکتی محسوب میشد. این کنسول مجهز به دو کنترلر Nunchuck و یک کنترلر Wii بود که به وسیله امواج بلوتوث و یک سنسور اینفرارد میتوانست حرکت را در سه جهت تشخیص داده و مدل سازی کند. بازی Wii Sports توانست به یک مثال فوق العاده جذاب برای نشان دادن تمام تواناییهای کنسول جدید نینتندو تبدیل شود و حتی در خارج از ژاپن به همراه کنسول در یک بستهبندی و بصورت باندل به فروش رسید. Wii در ابتدا با نام رمزی Revolution یا انقلاب خطاب میشد، به این خاطر که برای اولین بار یک طراحی نوین را وارد محصولات نینتندو کرد. نینتندو متوجه شد که فضای رقابتی ایجاد شده بین PS3 و اکسباکس 360 اجازه حضور یک کنسول دیگر برای ارائه بالاترین قدرت ممکن و عرضه بازیهایی با گرافیک بالا را نمیدهد، به همین خاطر نینتندو تصمیم گرفت تا به سراغ مخاطبین سادهتری برای تبلیغات Wii برود. سیاست نینتندو به خوبی جواب داد و کنسول Wii تبدیل به یکی از پرفروشترین کنسولهای تاریخ شد و از همین جهت به عنوان پرفروشترین کنسول غیرقابل حمل کمپانی نینتندو شناخته میشود. در مقایسه با PS3 و اکسباکس 360، نینتندو Wii از سخت افزاری بسیار سادهتر بهرهمند بود، یک CPU ساخته شده توسط IBM و 88 مگابایت رم. همچنین پردازنده گرافیکی کنسول نیز که توسط کمپانی ATI ساخته شده بود قدرت چندانی نداشت و خروجی تصویر 480p را در اختیار کاربران قرار میداد. نینتندو Wii اولین کنسول کمپانی نینتندو بود که از قابلیت Backward Compatibility یا اجرا کردن عناوین قدیمی دیگر کنسولهای نینتندو بهره میبرد.
Playstation
- سازنده: سونی
- تاریخ عرضه: 3 دسامبر 1994
- میزان فروش جهانی: 102٫4 میلیون دستگاه
- رقبا: Sega Saturn و Nintendo 64
- عناوین مشهور: Resident Evil series، Tekken series، Dead or Alive، Tomb Raider، Final Fantasy VII/VIII/IX، Castlevania: Symphony of the Night، Silent Hill، Metal Gear Solid، Crash Bandicoot، Tony Hawk’s Pro Skater 2، Gran Turismo، Chrono Cross، Spyro the Dragon، PaRappa the Rapper
اولین کنسول از نسل Playstation در ژاپن و در تاریخ 3 دسامبر 1994 وارد بازار شد و تبدیل به اولین کنسول بازیهای ویدیویی تاریخ شد که به فروش بالای 100 میلیون دستگاه رسید. Playstation به همراه رقبای خود یعنی Sega Saturn و Nintendo 64 به عنوان نسل پنجم کنسول بازیهای ویدیویی در اواسط دهه 1990 محسوب میشوند. ایده ابتدایی کنسول حاصل یک همکاری ناموفق بین دو کمپانی نینتندو و سونی بود، یعنی زمانیکه سونی مشغول رایزنی با نینتندو برای ساخت یک آگهی تبلیغاتی برای Super Nintendo بود. Playstation از یک درایو CD به همراه CPU یک هستهای و 2 مگابایت رم بهرهمند بود. ویدیو RAM کنسول برابر یک مگابایت بود و قدرت گرافیکی اجازه میداد تا 360000 پلیگون را طی یک ثانیه منتقل کند. کنسول Playstation نقش مهمی در ارتقاء جلوههای بصری بازیهای ویدیویی از حالت دو بعدی به سه بعدی داشت و بخاطر استفاده از دیسکهای مخصوص سازندگان بازیها توانایی استفاده از ویدیوهای Full Motion را داشتند، این دقیقا مشکلی بود که N64 بخاطر محدودیت فضا از آن رنج میبرد.
Game Boy / Game Boy Color
- سازنده: نینتندو
- تاریخ عرضه: 21 اپریل 1989
- میزان فروش جهانی: 118٫6 میلیون دستگاه
- رقبا: Sega Game Gear
- عناوین مشهور: Super Mario Land، Pokémon series، Tetris، The Legend of Zelda: Link’s Awakening، Metroid II: Return of Samus، Donkey Kong Land
نینتندو با الهام گرفتن از کنسول NES و ایدههای متعدد در خصوص کنسولهایی که قابل حمل باشند، اقدام به ساخت کنسولی کرد که درنهایت Game Boy نام گرفت و در تاریخ 21 اپریل 1989 وارد بازار شد. این کنسول 8 بیتی در زمان خود با Sega Game Gear وارد رقابت شد و هردو نوع کنسول به فروش بیشتر از 118 میلیون دستگاهی در مجموع دست پیدا کردند. درحالیکه Game Boy درابتدا به عنوان یک سیستم مونوکروم عرضه شده بود، در سال 1998 نسخهای با نام Game Boy Color و با توانایی نشان دادن رنگهای محدود عرضه شد.
Nintendo DS
- سازنده: نینتندو
- تاریخ عرضه: 21 نوامبر 2004
- میزان فروش جهانی: 154 میلیون دستگاه
- رقبا: Sony PlayStation Portable
- عناوین مشهور: Super Mario 64 DS، Diddy Kong Racing DS، Pokémon Diamond and Pearl، Pokémon Platinum، Guitar Hero: On Tour، New Super Mario Bros، Mario Kart DS، The World Ends with You، The Legend of Zelda: The Phantom Hourglass، Animal Crossing: Wild World، The Legend of Zelda: Spirit Tracks
درنهایت به موفقترین و آخرین کنسول نینتندو در این لیست یعنی نینتندو DS میرسیم که 21م نوامبر 2004 با سیستمی 32 بیتی وارد بازار شد. این کنسول دستی متفاوت و خارق العاده دارای دو صفحه نمایش LCD مجزا بود که صفحه پایینی به عنوان صفحهای جهت تعامل و بصورت تاچ اسکرین درنظر گرفته شده بود و صفحه نمایش اصلی در قسمت بالا قرار داشت. همچنین DS از سیستم میکروفون و ارتباطات وایرلس درون کنسولی بهرهمند بود. نینتندو DS توانست با اقتدار رقیب خود یعنی کنسول دستی کمپانی سونی، PSP را شکست دهد و به فروش 154 میلیون دستگاهی دست پیدا کند و از این حیث به پرفروشترین کنسول بازی دستی تاریخ تبدیل شود.
Playstation 2
- سازنده: سونی
- تاریخ عرضه: 4 مارچ 2000
- میزان فروش جهانی: 155 میلیون دستگاه
- رقبا: Sega Dreamcast، Nintendo GameCube، Microsoft Xbox
- عناوین مشهور: Final Fantasy X، Devil May Cry، Suikoden series، Metal Gear Solid 2/3، Twisted Metal Black، Silent Hill series، Jak and Daxter، Ratchet & Clank، Sly Cooper، Kingdom Hearts I/II، Katamari Damacy، God of War I/II، Gran Turismo 3: A-Spec
4م مارچ 2004 سونی با عرضه Playstation 2 انقلابی در بازار کنسولهای بازیهای ویدیویی بوجود آورد و توانست با فروش بیش از 155 میلیون دستگاه طی 12 سال تبدیل به پرفروشترین کنسول تاریخ صنعت بازیهای ویدیویی شود. Playstation 2 به همراه Sega Dreamcast، Nintendo GameCubeوMicrosoft Xbox نسل ششم کنسولهای بازیهای ویدیویی را تشکیل دادند که Playstation 2 توانست با اختلافی بسیار زیاد رقبای خود را شکست دهد، این اختلاف نه فقط از نظر میزان فروش بلکه از نظر تعداد بازیهای عرضه شده نیز هست بطوریکه برای کنسول Playstation 2 بیش از 2000 بازی عرضه شد. Playstation 2 به همراه CPUیی با مدل Emotion Engine عرضه شد که یک پردازنده تک هستهای محسوب میشود و قدرتی معادل 294٫9MHz را تولید میکند. این سیستم دارای رم 32 مگابایتی و 4 مگابایت ویدیو RAM بود. Playstation 2 توانایی اجرای بیشتر عناوین Playstation را داشت که در زمان خود قابلیت منحصر بفردی محسوب میشد و از طرفی نیز Playstation 2 به عنوان اولین کنسولی شناخته میشود که از دیسکهای DVD استفاده کرد.