گاهی اوقات داروهایی که توسط پزشک برای درمان بیماری تجویز می‌شوند، بیشتر از آن که مفید واقع شوند، به بدن آسیب می‌رسانند. در ادامه با برخی از این داروها آشنا می‌شوید.
1- متوتروکسات و دیگر داروهای شیمی‌درمانی
یکی از داروهای تجویزی که می‌تواند مضر باشد، متوتروکسات و همچنین دیگر داروهای شیمی‌درمانی است. این داروها به تنهایی یا با ترکیب با داروهای دیگر برای درمان انواع مختلف سرطان مانند سرطان سینه، سر و گردن، ریه، خون، استخوان، لنفوم و سرطان رحم استفاده می‌شود. همچنین متوتروکسات توسط بسیاری از متخصصان روماتولوژی و پزشکان دیگر برای درمان آرتریت روماتوئید تجویز می‌شود. این دارو با تزریق وریدی (IV) استفاده می‌شود. البته قرص خوراکی آن نیز وجود دارد.
عوارض جانبی شایع این دارو عبارتند از زخم دهان، تهوع، تب، سرگیجه، درد معده، خستگی، لرز و افزایش احتمال ابتلا به عفونت. زمانی که متوتروکسات همراه با داروهای دیگر و برای مدت زمان طولانی استفاده شود، می‌تواند عوارض جانبی جدی و خطرناکی نیز به همراه داشته باشد.
این عوارض جانبی جدی عبارتند از خونریزی کبد و کلیه و آسیب به مغز استخوان. در چنین وضعیتی ممکن است فرد از استفراغ خونی، مدفوع سیاه، خونریزی غیرمعمول واژینال، زردی پوست، مشکلات ادراری، تاول بر روی پوست، لایه‌لایه شدن پوست و ضعف شدید عضلانی رنج ببرد.
2- آنتی‌بیوتیک‌ها
آنتی‌بیوتیک‌ها یکی از داروهای رایجی است که توسط پزشکان تجویز می‌شود و اغلب بیماری و را درمان و حتی جان بیمار را نجات می‌دهند.
آنتی‌بیوتیک‌ها در درمان عفونت‌های ناشی از باکتری مانند برخی از انواع برونشیت، ذات‌الریه و عفونت‌های دستگاه ادراری مفید هستند. آنتی‌بیوتیک باعث کشتن باکتری‌ها یا توقف رشد و تکثیر آن‌ها می‌شود.
برخی از مضر‌ترین آنتی‌بیوتیک‌ها که معمولاً تجویز می‌شوند شامل لووفلوکساسین، هیدروکلراید وانکومایسین، کوتریموکسازول، سیپروفلوکساسین، موکسی فلوکساسین و فلوکسین هستند.
آنتی‌بیوتیک‌ها هم می‌توانند عوارض جانبی جدی مانند واکنش‌های آلرژیک داشته باشند که باعث بروز مشکلات تنفسی، کهیر و تورم زبان و گلو می‌شود. سایر عوارض جانبی شدید شامل التهاب تاندون، تشنج، ضربان قلب نامنظم یا فشارخون پایین و لکوپنی است.
3- داروهای آرام‌بخش
یکی از رایج‌ترین نوع داروهای تجویز شده توسط پزشکان، داروهای آرام‌بخشی است که برای درمان شرایطی مانند اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی، افسردگی شدید و اضطراب شدید تجویز می‌شود. با این حال، این داروها می‌توانند برای بدن بسیار مضر باشند.
این داروها بر روی تعدادی از مواد شیمیایی درون مغز به نام انتقال‌دهنده‌های عصبی تأثیر می‌گذارد؛ مواد شیمیایی که برقراری ارتباط میان سلول‌های مغز را امکان‌پذیر می‌کنند. این داروها همچنین به کنترل حرکات عضلانی کمک می‌کند.
استفاده طولانی‌مدت از این داروها می‌تواند باعث افزایش سطح قند خون، سطح چربی و کلسترول و افزایش وزن شود.
4- کومادین یا وارفارین
کومادین و نسخه شناخته شده آن (وارفارین) به عنوان یک ضد انعقاد (رقیق کننده خون) کار می‌کند که از لخته شدن خون جلوگیری می‌کند. اگر خون در پاها یا ریه لخته شود، می‌تواند باعث سکته مغزی، حمله قلبی یا سایر بیماری‌های جدی شود.
وارفارین، به ویژه اگر اشتباه مصرف شود، خطر ابتلا به خونریزی خطرناک و همچنین دیگر عوارض جانبی شدید که نیاز به توجه فوری پزشکی دارد را افزایش می‌دهد. چنین عوارض جانبی شامل ادرار قرمز یا قهوه‌ای، مدفوع سیاه، سردرد شدید، درد شدید مفاصل، استفراغ خون و ضعف است.
5- استاتین‌ها
کلاس داروهای شناخته شده به عنوان استاتین‌ها برای کاهش کلسترول بد در بدن تجویز می‌شود. این داروها مانع تولید آنزیمی می‌شوند که کلسترول کبد را کنترل می‌کند. این به نوبه خود باعث کاهش سطح کلسترول در خون می‌شود.
برخی از افراد بیشتر در معرض عوارض جانبی شدید این دارو هستند؛ افرادی که به منظور کاهش کلسترول داروهای متعددی مصرف می‌کنند، زنان، افراد با فرم بدن کوچک‌تر، افراد 65 سال به بالا، افراد مبتلا به بیماری کبد یا کلیه و کسانی که بیش‌ازحد الکل مصرف می‌کنند.
6- پروزاک
این داروی ضدافسردگی، مکانیسم توازن سطح سروتونین در مغز را تغییر می‌دهد. سروتونین بر روی خلق‌وخوی، اضطراب و خواب تأثیر می‌گذارد.
اگر پروزاک برای مدت زمان طولانی مصرف شود، ممکن است عوارض جانبی شدیدی داشته باشد. این عوارض جانبی شامل واکنش‌های آلرژیک پوست، مشکلات تنفسی، گیجی، تغییر در بینایی، تپش قلب، تشنج، تغییرات خلق‌وخوی، لرزش، مشکلات خواب، خونریزی غیرمعمول یا کبودی و ضعف غیرمعمول است.
7- بتابلاکرها و مهارکننده کانال کلسیم
بتابلاکرها و مسدودکننده‌های کانال کلسیم (CCB) طبقه‌ای از داروهای تجویز شده برای کاهش فشارخون هستند. آن‌ها توانایی قلب برای پاسخ به اپی نفرین و آدرنالین را که باعث تحریک و بالا بردن ضربان قلب و فشارخون می‌شود، مسدود می‌کنند.
CCB ها همیشه باید با غذا یا شیر مصرف شوند. حتماً در مورد زمان و مقدار نیاز به این دارو از پزشک خود سؤال کنید.
برخی از عوارض جانبی رایج این داروها عبارتند از کاهش میل جنسی، ناتوانی جنسی، خستگی و افزایش چربی‌های خون است. خطرات ناشی از استفاده طولانی‌مدت از بتابلاکرها شامل تنگی نفس، سردی، مشکلات خواب، تپش قلب، نارسایی احتقانی قلب و افسردگی است.
8- پردنیزون یا کورتیزون
این داروها برای درمان آرتریت روماتوئید، لوپوس، آسم، کولیت اولسراتیو، کم‌خونی، آلرژی‌ها، لوپوس، پسوریازیس و بسیاری از شرایط دیگر پوستی استفاده می‌شود. کورتیزون به کاهش التهاب و پاسخ ایمنی کمک می‌کند. همچنین به عنوان درمان جایگزین برخی هورمون‌های خاص استفاده می‌شود.
برخی از عوارض رایج جانبی پردنیزون یا کورتیزون شامل گیجی، بی‌قراری، سردرد، تهوع، استفراغ، آکنه، عرق شدید و مشکلات خواب است. این عوارض جانبی خفیف ممکن است تا چند روز یا چند هفته ادامه یابد.
9- مهارکننده پمپ پروتون
مهارکننده‌های پمپ پروتون (PPI) برای کاهش علائم بیماری رفلکس معده (GERD) تجویز می‌شوند. در این بیماری، اسید معده به مری برمی‌گردد و به مری آسیب می‌رساند. این داروها همچنین برای پیشگیری و درمان بیماری‌های وابسته به اسید معده مانند زخم معده، زخم NSAID و سندرم زولینجرالیسون استفاده می‌شود.
مصرف دوز بالا و استفاده طولانی‌مدت (یک سال یا بیشتر) ممکن است باعث شکستگی لگن، مچ دست و ستون فقرات ناشی از پوکی استخوان شود. استفاده طولانی‌مدت نیز خطر ابتلا به اسهال باکتریایی، کمبود منیزیم، ذات‌الریه و افزایش وزن را افزایش می‌دهد.
10- داروهای مسکن
مسکن‌های مبتنی بر مواد مخدر داروهایی هستند که به بدن آسیب می‌رسانند.
برخی از رایج‌ترین مسکن‌های مبتنی بر مواد مخدر شامل ویکودین، کونتین، پرکوست، کدئین و مورفین است.
همچنین مصرف این داروها می‌تواند اعتیادآور باشد و اگر زیاد مصرف شود دیگر به اندازه قبل اثربخش نخواهد بود.
از طرفی ترک این ماده باعث مشکلات فیزیکی می‌شود. این مشکلات شامل اضطراب، تعریق، بی‌خوابی، لرزش، درد عضلانی، تهوع، استفراغ، اسهال و ناراحتی روحی و جسمی شدید است.
مصرف طولانی‌مدت این داروها می‌تواند بر روی تولید مسکن‌های طبیعی مغز مانند دوپامین نیز اثر مختل‌کننده‌ای داشته باشد.
