باغ شاپوری ؛ نمونه ای از ترکیب معماری ایرانی و اروپایی

باغ شاپوری نمونه ای از باغ سازی معاصر در ایران می باشد که در آن از سبک های معماری اروپایی نیز ایده گرفته شده است. در واقع می توان گفت از این دوران، اصالت در ساخت باغ های ایرانی جای خود را به سبک های معماری غربی داد. در منطقه ای قدیمی در شهر زیبای شیراز یک مجموعه زیبا ودیدنی شامل باغ و کاخ دیده می شود که عمارت شاپوری نامیده می شود؛ عمارت شاپوری شیراز که در دل خود کاخ باشکوهی را نیز قرار داده است، در محله ای با نام انوری قرار دارد. این عمارت شاپوری که مالک آن یکی از شناخته شده ترین تاجران شهر شیراز با نام عبد الصائب شاپوری بوده است در حدود هشتاد سال پیش ساخته شده است. استفاده این کاخ زیبا در زمان سال های پس از ساخت به عنوان محل زندگی و استفاده شخصی بوده است اما هم اکنون بازدید از آن برای عموم آزاد می باشد و این مکان گردشگری سالانه میزبان خیل عظیمی از گردشگران می باشد. طراح این کاخ و باغ ابولقاسم مهندسی یکی از شناخته شده ترین معماران شهر شیراز بوده است همچنین لازم به ذکر است که ساخت این مجموعه در حدود 5 سال به طول انجامیده است.

ویژگی های باغ شاپوری:

کاخ و باغ شاپوری از جهات گوناگون دارای ارزش می باشد برای مثال نشان دهنده سلیقه ساختمان سازی ایرانیان در آن زمان بوده است. عمارت شاپوری ازچند جهت مورد استفاده بوده است و دارای بازده و کارکرد بسیاری نیز بوده است. برای مثال در محوطه این کاخ که شامل یک باغ بزرگ می شود می توان تعداد زیادی درخت میوه مانند انار و نارنج دید که از ویژگی های یک باغ ایرانی می باشد. از قسمت های تاریخی و به جای مانده از این عمارت شاپوری می توان به شکل یک گل اشاره کرد. از این باغ چهار هزار متر مربعی در حدود نیمی از آن به باغ و راه های ارتباطی آن و بنا اختصاص داده شده است و در حدود دو هزار متر را انواع گیاهان و درخت های مختلف تشکیل داده است.

معماری باغ شاپوری:

این باغ در ابتای دوره پهلوی ساخته شذد و حاصل ترکیب معماری و باغ سازی ایرانی و اروپایی است. در واقع پس از این دوره اصالت در معماری ایرانی کم کم از یاد رفت و شیوه های جدید معماری اروپایی جیگزین آن شد. این باغ را می توان یک نمونه کامل از طراحی غیر ایرانی و اروپایی دانست چرا که پیش از آن در باغ های ایرانی حوض میانی هم راستا با ورودی باغ قرار می گرفت و دارای شکلی مستطیلی بود اما در عمارت شاپوری شیراز و کاخ دیده می شود که محوریت طراحی باغ و محوطه برای ورود راحت با ماشین و دسترسی تا جلوی بنا می باشد و در حقیقت مجموعه انسان محور طراحی نشده است. راه های ورودی که به شکل منحنی و قرینه قرار دارند مسیر دسترسی را از ورودی تا بنا را برای اتومبیل فراهم می کنند. بر خلاف باغ های اصیل ایرانی اثری از تقسیمات چهار گانه دیده نمی شود و در واقع این مجموعه چهار باغ محسوب نمی شود و شبکه آب رسانی به گیاهان این مجموعه نیز شبه به راه آب های چها باغ ها نمی باشد و حرکت آب در جوی ها تا زمانی که به درخت ها می رسد قابل روئیت نیست. در کل می توان نحوه طراحی این مجموعه را کاملا متآثر از معماری غربی دانست. در این مجموعه باغ درختان انار به وفور قابل رویت هستند از دیگر درخت های این مجموعه درخت های عمارت شاپوری شیراز می توان به نارنج اشاره کرد. از این جنبه ها می توان گفتعمارت شاپوری شیراز تا حدودی شبیه به باغ های ایرانی می باشد. از دیگر موارد این باغ که تا حدودی شبیه به معماری ایرانی است می توان به وجود آب نما کرت ها اشاره کرد. همچنین از دیگر شباهت های این مجموعه با باغ های ایرانی می توان به وجود یک حوض در محل ورودی باغ اشاره کرد همچنین لازم به ذکر است که این کاخ و باغ مانند ساختمان های ایرانی با دیوار محصور شده است. مشابه موارد ذکر شده در سایر بنا هایی که دارای معماری اصیل ایرانی می باشند نیز دیده می شود.

کاربرد بنا:

این بنا در زمان ساخت خود به عنوان محل سکونت خانواده شاپوری مورد استفاده قرار می گرفت این استفاده تا حدود 26 سال ادامه داشت اما پس از آن، این مجموعه چندین سال خالی از سکنه بود تا در نهایت در سال 1378 سازمان میراث فرهنگی اقدام به خرید این مجموعه کرد. مرمت و نوسازی این مجموعه تا شش سال پیش به طول انجامید و سر انجام بازدید از این کاخ و باغ زیبا در سال91 برای گردشگران امکان پذیر شد.