وزیر کشور درحالی 2روز پیش کولبری را ممنوع اعلام کرد و از ایجاد بازارچه‌های مرزی خبر داد که با این تصمیم مسئولان نخستین سوالی که پیش آمد این بود که چه زمانی این اشتغال‌زایی انجام می‌شود و با چه سرعتی؟ در وضعیتی که چند سالی هست روزگار بسیاری از پیرانشهری‌ها و سردشتی‌ها از این طریق می‌گذرد، حالا چه سرنوشتی در انتظار آنان است؟
به گزارش ، ابتکار نوشت: «کولبر» واژه‌ای که چندان از عمر دهان به دهان شدن آن در فرهنگ روزمره کشور نمی‌گذرد. شغلی که برای کولبران منبع درآمد است و راهی برای گذران زندگی و برای عده‌ای، شغلی کاذب و پرخطر. این افراد که اغلب از مردمان مناطق کردنشین هستند اجناسی را با هر وزنی در یخبندان و آفتاب سوزان از آن سوی مرز به این سوی مرز بر دوش می‌کشند تا کالایی که قاچاق هم محسوب می‌شود را پس از گذراندن از مناطق صعب‌العبور به داخل شهرها و روستاها منتقل کنند.
در این میان، این کار قربانیانی هم داشته است، افرادی که در حین گذر غیرقانونی از مرز مورد تیراندازی نیروهای مرزی قرار می‌گیرند یا افرادی که دچار یخ‌زدگی می‌شوند. حالا چه غیرقانونی، چه کاذب و چه خطرناک، تعداد آنها که شامل افراد پیر و جوان هم می‌شود، طبق آمار رسمی، درحال حاضر هشت هزار نفر است.
24 مهر امسال بود که مدیرکل گمرک تمرچین پیرانشهر از تعطیلی مرز تمرچین در آذربایجان‌‌غربی خبر داد. مرحمت سلیمان‌نژاد گفت که زمان مشخصی برای باز شدن مجدد مرز پیرانشهر اعلام نشده است.
و البته چند روز بعد از این اخبر، نماینده مردم سردشت و پیرانشهر در مجلس اعلام کرد که اگر مرز تمرچین تا یکشنبه 19 آذر بازگشایی نشود سوال از وزیر کشور و رئیس‌جمهوری را در دستورکار قرار خواهیم داد.
اما دلیل رسول خضری از بیان این اظهارات این بود که مرز تمرچین که مرزنشینان، کولبران و بازرگانان از طریق آن امرار معاش می‌کنند، پس از گذشت 2ماه همچنان بسته است، هشت هزار کولبر، 30هزار کسبه پیرانشهر و هفت میلیون بازرگان از جمعیت هفت استان کشور از طریق مرز تمرچین ارتزاق می‌کنند و با بسته شدن مرز تامین معیشت آنها با تهدید مواجه شده است.
او با اعتقاد بر اینکه بی‌تدبیری دولت در این رابطه قابل‌قبول نیست، توضیح داد که دولت تدبیر و امید باید در قبال این بی‌تدبیری پاسخگو باشد. قبل از انسداد مرز تمرچین سهم صادرات ترکیه از عراق 30درصد بود اما درحال حاضر به 70درصد افزایش یافته، در واقع، صادرات 19درصدی ایران از اقلیم کردستان به هفت تا 9درصد کاهش یافته است.
کولبری شایسته نظام اسلامی نیست
این خبرها درحالی منتشر شد که باز و بسته بودن مرزها چندان فرقی در صورت مسئله نمی‌کند چراکه کولبری، شغلی نیست که وجهه قانونی داشته باشد، ضمن اینکه کرامت انسانی را هم به‌طور مستقیم نشانه گرفته است. موضوعی که دبیر شورای عالی امنیت ملی نیز در آخرین اظهارات خود به آن اشاره کرده و گفته است: امرار معاش از طریق کولبری زیبنده و شایسته نظام اسلامی نبوده و قطعا پاسخ شایسته‌ای به وفاداری کردها نیست. علی شمخانی تاکید کرده که باید با فراهم کردن زمینه‌های اشتغال پایدار در کردستان این وضعیت خاتمه یابد چراکه کوله‌بری در هیچ جا شایسته نیست و نباید فراموش کنیم که انقلاب اسلامی و مسئولان کشور هیچ‌گاه به دنبال به وجود آمدن این مسئله نبودند. به گفته او، مردم سلحشور کردستان در سال‌های غربت انقلاب با تمام وجود در برابر توطئه ضد انقلاب و متجاوزان خارجی ایستادگی و کردستان قهرمان در مسیر دفاع از ارزش‌های ملی و دینی بیشترین شهید اهل سنت را تقدیم انقلاب اسلامی کردند.
این سخنان شمخانی درحالی روز گذشته مطرح شد که وزیر کشور نیز در تازه‌ترین اظهارات خود اعلام کرد: در بحث کولبری تصمیمات خوبی گرفته شده است. عبدالرضا رحمانی‌فضلی که در اجلاس ماهانه اتاق بازرگانی ایران سخن می‌گفت از بخش خصوصی خواست که وزارت کشور را در این زمینه کمک کنند. ضمن اینکه همین جا اعلام می‌کنم یک تیم 6نفره از اعضای اتاق انتخاب شود تا برای حل مشکلات با یکدیگر جلسه داشته باشند.
به گفته او، مطابق مصوبه دولت، کولبری ممنوع می‌شود و هیچ فردی حق ندارد کولبری انجام دهد. مرزها بسته می‌شود در ازای آن افرادی که حداقل سه سال سابقه حضور در روستا را دارند کارت پیله‌وری دریافت می‌کنند و با ایجاد 18 بازارچه مرزی می‌توانند کالا را در آنجا عرضه کنند. کولبری با کرامات انسان و حقوق شهروندان ایرانی منافات دارد.
رحمانی فضلی در همین جلسه از باز شدن مرز تمرچین و باشماق خبر داد و گفت که تصمیم‌گیری در خصوص مناطق مرزی با استانداران است.
اما درحالی 2روز پیش وزیر کشور از ممنوعیت کولبری خبر داد و از سوی دیگر، شمخانی آن را مغایر با کرامت انسانی دانست که دیروز خضری، نماینده مجلس به خانه ملت گفت: «معابر کولبری با عنایت مقام معظم رهبری برای معیشت مرزنشینان ایجاد شده و دولت نمی‌تواند آن را ببندد.»
بیمه بیکاری برای کولبرها
در این میان، سوالات زیادی با اعلام خبرهای وزیر کشور در ذهن شکل گرفته است؛ به عنوان مثال چه کسانی کارت پیله‌وری می‌گیرند؟ علاوه‌بر این، نباید از این نکته غافل شد که تبدیل کردن هر منطقه‌ای به بازاری پررونق زمانبر بوده و ممنوعیت کولبری از همین حالا با وجود انجام نشدن اقدام‌ها برای ایجاد بازارچه و ارائه نشدن کارت‌های خاص برای اشتغال در این بازارچه، پرسشی است که البته خضری به آن به نوعی پاسخ داده است. به گفته نماینده مردم سردشت و پیرانشهر، تا زمانی که زیرساخت‌ها برای ساماندهی کولبرها فراهم نشود معابر باز خواهد بود البته در چند روز آینده جلساتی با حضور استاندار با محوریت معیشت مرزنشینان و بازگشایی مرز تمرچین برگزار خواهد شد.
البته او این را هم بیان می‌کند که وزیر کشور با بازگشایی مرز تمرچین موافق است، با این توضیح که بازگشایی این مرز مصوبه شورای عالی امنیت ملی را می‌خواهد و امیدواریم این مصوبه هرچه سریع‌تر اخذ شود تا شاهد بازگشایی هر چه سریع‌تر مرز تمرچین و پرویزخان باشیم.
این نماینده مجلس با تاکید اینکه دولت نمی‌تواند نسبت به معیشت 70هزار کولبر بی‌تفاوت باشد، می‌گوید: اگر دولت نسبت به وضعیت این تعداد کولبر بی‌تفاوت باشد به‌طور قطع کشور با مشکلات اقتصادی، اجتماعی و امنیتی زیادی مواجه خواهد شد که به هیچ‌وجه به صلاح نیست.
به عقیده او، تا زمانی که کولبری تبدیل به شغل مناسب نشود همچنان وجود خواهد داشت و چاره‌ای جز این نداریم اگر دولت به دنبال حذف کولبری است اقدام ارزشمندی است البته به شرطی که بیمه بیکاری را برای کولبرها لحاظ کند.
خضری درحالی از بیمه بیکاری برای کولبرها سخن به میان آورده که میکائیل صدیقی، رئیس انجمن صنفی کارگران ساختمانی مریوان و سروآباد به ایلنا می‌گوید: طیف وسیعی از بیکاران از کارگران ساختمانی گرفته تا فارغ‌التحصیلان دانشگاهی بیکار، کولبری می‌کنند بنابراین نمی‌توان از بیمه کردن آنها به عنوان یک اصلاحِ شدنی و پایدار سخن گفت.
ترفندی برای معرفی کولبری به‌عنوان شغل
او در انتقاد به اظهارات نماینده مجلس توضیح می‌دهد: «کولبری شغل نیست؛ بیمه کردن ترفندی است که می‌خواهند به وسیله آن، این راه ارتزاق غیررسمی و پرخطر را به عنوان یک شغل معرفی کنند و این به هیچ وجه صحیح نیست. پرخطر بودن این شغل واضح و محرز است؛ کولبر کودک یا کهنسال در زمستان پربرف به کوه می‌زند و دچار حادثه می‌شود، اعضای بدنش را از دست می‌دهد، چطور بیمه می‌تواند جبران این خسارات جانی باشد. ضمن اینکه مگر یک کولبر چقدر درآمد دارد که بتواند سهم بیمه خودش را بپردازد؟ حتی اگر تعداد معدودی از کولبران، شرایط بیمه شدن را داشته باشند، توانایی پرداخت حق بیمه را ندارند.»
با همه این اظهارنظرها به نظر می‌رسد به هرحال باید از یک جایی و از راهی کولبری ساماندهی شود تا شغلی که اینهمه با خطر همراه است و از همه مهم‌تر غیرقانونی است، شکل و وضع مناسبی به خود بگیرد. اقدام‌هایی مثل ایجاد بازارچه با همه چالش‌هایی که می‌تواند داشته باشد یک راهکار مناسب است. شاید هم به قول رئیس انجمن صنفی کارگران ساختمانی مریوان و سروآباد بهتر است مجلس به جای تامین اعتبار برای طرحی مثل بیمه کولبران، برای ایجاد زیرساخت‌ها و صنایع در مناطق مرزی، تامین اعتبار کنند.
این نکته هم قابل تامل است که اگر مشاغل پایدار و تحت پوشش قانون کار در استان‌های مرزی وجود داشته باشد، هیچ‌کس سراغ کولبری نمی‌رود، بنابراین باید به ریشه‌ها پرداخت نه اینکه صورت مسئله را به صورت ناقص پاک کرد.
