در حدود پنج یا شش هفته که از عمر جنین گذشت و هنگامی که جنین هنوز فقط چند سانتیمتر طول دارد یک رشته‌ی برجسته از بافت از محلی که بعدها زیر بغل را می‌سازد به کشاله‌ی ران کشیده می‌شود. این رشته‌ی برجسته را اصطلاحاً خط شیری (1) می‌نامند.بعدها وقتی که جنین حدود شش ماهه شد سلول‌های ترشحی ویژه‌ای از نوک پستان جنین به سمت داخل رشد می‌کنند و مجاری شیری را ایجاد می‌کنند. تا زمانی که نوزاد متولد می‌شود ساختمان پستان شکل اولیه خود را خواهد گرفت. در حقیقت بعضی از نوزادان دارای پستان‌های متورمی هستند که به علت انتقال هورمون‌های مادر از طریق جفت به آن‌ها ایجاد می‌شود.
پستان‌های اکثر دخترها از سنین حدود 9 تا 11 سالگی شروع به رشد می‌کند، اما این فرآیند می‌تواند خیلی زودتر و یا خیلی دیرتر هم شروع شود. حتی وقتی که پستان به طور کامل رشد کرده است، در این مرحله هم قادر به تولید شیر نمی‌باشد. بعضی از پسرها هم در هنگام بلوغ دچار مقداری رشد پستان می‌شوند. اما این وضعیت موقتی می‌باشد و معمولاً بعد از یک یا دو سال از بین می‌رود. در طی حاملگی، پستان‌های خانم‌ها خیلی بزرگ می‌شوند و ممکن است به خاطر تکثیر و رشد سلول‌های تولید کننده‌ی شیر و توسعه سیستم مجاری شیری وزن پستان‌ها دو برابر شود.
در این هنگام نوک پستان‌ها نیز رنگشان تیره‌تر می‌شود. رگ‌های خونی پستان‌ها نیز برجسته‌تر می‌شوند. تمام تغییراتی که در پستان‌ها ایجاد می‌شود در پاسخ به هورمون‌هایی است که در هنگام حاملگی در خانم‌ها ترشح می‌شود. این تغییرات اکثراً موقتی می‌باشند. با این حال تیره رنگ شدن نوک پستان‌ها به طور دائمی باقی خواهند ماند. زیرا اکنون آن‌ها دارای رنگ دانه‌های بیشتری نسبت به قبل از حاملگی هستند.
با افزایش سن افراد و پیر شدن آن‌ها، تمام بافت‌های بدن شروع به از دست دادن حالت ارتجاعی (الاستیسیته) خود می‌کنند و پستان‌ها نیز از این امر مستثنی نیستند. پستان‌ها شُل و آویزان می‌شوند. بعد از یائسگی در اثر کاهش هورمون استروژن در خانم‌ها غدد شیری داخل پستان نیز کوچک و مچاله می‌شوند و در نتیجه پستان‌ها کوچک‌تر می‌گردند.
مشکلات پستان:
در صورت مشاهده‌ی هرگونه تغییری در پستانتان باید هرچه زودتر به پزشک مراجعه کنید. خواه این مشکل در قسمت داخلی پستان، پوست آن و یا نوک پستان باشد. طبیعی است که در چنین مواقعی احساس نگرانی کنید. اما سعی کنید به خاطر داشته باشید که از هر 10 توده‌ای که در پستان پیدا می‌شود 9 تای آن غیرسرطانی است. حتی اگر توده‌ای که در پستان شما وجود دارد سرطانی هم باشد شکی نداشته باشید که تشخیص زودرس و به موقع و درمان مناسب آن باعث افزایش احتمال معالجه کامل آن خواهد شد.
اغلب دردهای پستان دردهای شدیدی نیستند و بسیاری از خانم‌ها این دردها را به سادگی به عنوان دردهای مربوط به تغییرات طبیعی دوره‌های قاعدگی‌شان می‌پذیرند. به عنوان یک قانون کلی، نگاه ما به درد به عنوان نشانه‌ای از یک مشکل است. اما در مورد دردهای پستان به ندرت این دردها نشانه‌ای از یک مشکل خاص و جدی هستند. در واقع سرطان‌های پستان معمولاً هیچ‌گونه دردی ندارند و بدون درد هستند. زمانی این طور فکر می‌شد که خانم‌هایی که دچار نگرانی و اضطراب هستند و یا کسانی که به افسردگی مبتلا هستند بیشتر احتمال دارد که از درد پستان‌ها شاکی باشند، اما در تحقیقاتی که انجام شده هیچ ارتباطی بین آن‌ها دیده نشده است.
سفت شدن پستان
برای سفت و خوش ترکیب شدن پستان‌ها همیشه در حمام آن‌ها را با آب سرد بشویید و پس از خشک کردن بدن کمی ادکلن را کف دست‌ها بریزید و ملایم روی آن‌ها مالش دهید و در طول شبانه روز پستان‌ها را در سینه بند (کرست- سوتین) قرار دهید و هیچ‌گاه آن‌ها را آزاد و رها نسازید.
کوچک نگه داشتن پستان
برای این که پستان‌ها رشد بیشتری نکنند و بزرگتر نشود آن‌ها را به طور دائم در سینه بند (کرست- سوتین) در شبانه و روز نگه دارید. و کندر، پوست صدف خشک شده و جو را مخلوط کنید و نرم بسایید. با سرکه مخلوط کنید و شب‌ها بر پستان بمالید و بخوابید.
• شب‌ها آب زیره‌ی کرمانی را روی پستان مالش دهید بعد یک قطعه پارچه‌ی نخی را در سرکه فرو کنید و به صورت مرطوب روی آن بگذارید و بخوابید.
• هفته‌ای یک شب- موقع خواب- 20 مثقال خاک رس و 2 مثقال شوکران را بکوبید و با سرکه مخلوط و خمیر کنید و روی پستان قرار دهید و هر روز چند مرتبه دستمالی را در آب سرد فرو برده و روی پستان قرار دهید.
کوچک کردن پستان
برای کوچک کردن پستان‌ها شب‌ها هنگام خوابیدن ژل لاغری را روی پستان مالش دهید و بعد یک قطعه مشمع یا پلاستیک یا نایلون را روی آن پهن کرده و سینه بند (کرست- سوتین) کوچکی که پستان را محکم نگه دارد را روی آن ببندید و از خوردن کاهو و رازیانه پرهیز کنید.
ورم پستان
برای رفع ورم پستان گل خطمی را بکوبید، بعد در کمی آب بپزید و به صورت خمیر بر آن ضماد کنید.
• عدس کوبیده را با برگ کلم قمری کویبده بر آن ضماد کنید.
• آرد جو را با سرکه خمیر و بر آن ضماد کنید.
• شنبلیله، گل خطمی، بذر کتان و انجیر را با هم بپزید و به صورت خمیر بر آن ضماد کنید.
• باقلای کوبیده شده را با سکنجبین خمیر و بر آن ضماد کنید.
• پنجاه گرم ریحان را خرد کرده و در یک لیتر گلاب 48 ساعت خیس کنید. در طول روز چندین مرتبه آب آن را روی پستان کمپرس کنید.
• پنجاه گرم برگ پروانش را در یک لیتر آب سرد بجوشانید بعد دستمالی را که در آب آن خیس کرده‌اید، به مدت 2 ساعت روی آن بگذارید.
• مقدار 30 گرم دانه‌های رازیانه را بکوبید و به مدت1 دقیقه بجوشانید. 10 دقیقه هم آن را دم کنید. سپس دستمالی را در آب صاف کرده‌ی آن بیندازید و تا گرم است روی آن کمپرس کنید و این عمل را هر نیم ساعت یک بار انجام دهید.
ورم سر پستان
اگر ورمی بر سر پستان ایجاد شده است، برای درمان آن اسفرزه، گل بنفشه، نخود خام و باقلا را نرم بکوبید و به صورت خمیر درآورید و روی آن ضماد کنید.
• گل خطمی سفید را بجوشانید و با آب جوشانده‌ِ آن روزی چند مرتبه موضع را شستشو دهید.
• پنج گرم اسید بوریک را در دو لیوان آب حل کنید و در ظرفی سرگشاد بریزید و روزی چند مرتبه پستان را در آن شستشو دهید.
• عدس را با کلم پیچ بپزید و به صورت خمیر، نوک پستان ضماد کنید.
انواع درد پستان
دردهای پستان را می‌توان به دو نوع تقسیم کرد:
1-دردهای دوره‌ای:
این نوع دردها هر ماه درست قبل از پریود (قاعدگی) شدت می‌یابند.
2-دردهای غیردوره‌ای:
در این نوع دردها هیچ ارتباطی بین روزهای خاصی از ماه یا پریود (قاعدگی) وجود ندارد.
اگر شما مطمئن نیستید که آیا دردهای شما از نوع دوره‌ای است یا خیر، بهتر است به مدت سه ماه زمان بروز دردهای خود را در یک دفترچه یادداشت کنید. در این دفترچه شما می‌توانید زمان دقیق پریودهای خود و زمان بروز درد پستان را بنویسید. شما هم چنین می‌توانید سایر جزئیات، مانند هرگونه تغییر در رژیم غذایی‌تان، وقایع ناراحت کننده و خیلی چیزهای دیگر را یادداشت کنید. بعد از مدتی شما می‌توانید با مراجعه به این دفترچه مشخص کنید که آیا دردهای پستان شما دوره‌ای می‌باشد و به زمان قاعدگی شما ارتباطی دارد یا خیر.
دردهای دوره‌ای پستان:
دردها و مشکلاتی که در روزهای خاصی از هر ماه ایجاد می‌شوند و بعد از مدتی خود به خود از بین می‌روند برای بسیاری از خانم‌ها عادی می‌باشد. شما ممکن است از مشکلاتی که برای پستان‌های‌تان ایجاد می‌شود بیشتر از سایر قسمت‌های بدن‌تان آگاهی داشته باشید، زیرا معمولاً در حدود 3 تا 7 روز قبل از این که عادت ماهانه شروع شود، احساس خواهید کرد که پستان‌های شما سنگین، پُر و ناراحت هستند و یا این که حساسیت آن‌ها افزایش یافته است.
این مشکلات در خانم‌های بین سنین 30 تا 40 ساله بیشتر دیده می‌شود، اما ممکن است در خانم‌های مسن‌تر هم ایجاد شود. این دردها معمولاً بعد از یائسگی از بین خواهند رفت. حاملگی و مصرف قرص‌های ضد بارداری تغییر زیادی در این دردها ایجاد نمی‌کنند و ممکن است به مدت چندین سال ادامه داشته باشند.
شما ممکن است متوجه شوید که این دردها در هر ماه به یک شکل نیستند، اما اکثر خانم‌ها این دردها را به صورت پُری، سنگینی پستان‌ها- که با دست زدن به آن‌ها حساسیت و درد ایجاد می‌شود- توصیف می‌کنند، معمولاً در قسمت نیمه‌ی خارجی پستان‌ها این وضعیت اتفاق می‌افتد. بعضی از حرکات بدن می‌تواند باعث افزایش درد شود، مثلاً وقتی شما در زندگی روزمره‌تان مجبور هستید با دست‌هایتان زیاد کار کنید و یا این که اشیایی را بلند کنید، این حالت اهمیت خواهد داشت.
درد پستان هنگام بلوغ:
اگر هنگام بلوغ دچار درد پستان شدید، برای درمان آن برگ‌های سبز و تازه‌ی گردو را بکوبید و روی آن ضماد کنید.
• شب‌ها روغن بنفشه و روغن زرده‌ی تخم مرغ را مخلوط کنید و خوب روی ورم بمالید و صبح با آب گرم مالش دهید.
• مقداری موم را در مقداری روغن زیتون حل کنید و مقداری زهره‌ی گاو را با آن مخلوط و بر پستان ضماد کنید.
ورم پستان هنگام بلوغ:
اگر هنگام بلوغ دچار ورم پستان شدید، باقلا را نرم بکوبید و با سکنجبین مخلوط و به صورت خمیر روی آن ضماد کنید.
درد پستان از ماندن شیر:
اگر در دوران شیردهی به علت ماندن شیر در پستان دچار درد شده‌اید، روزی 5 مرتبه پستان را با آب گرم بشویید. بعد مویز، کلم و چغندر را مخلوط کرده، بپزید، سپس با هم بکوبید و به صورت خمیری نیم گرم روی آن ضماد کنید.
درد پستان در دوران شیردهی:
اگر در دوران شیردهی دچار درد پستان شده‌اید برای تسکین و درمان، برگ جعفری تازه را بکوبید و به مدت نیم ساعت روی پستان قرار دهید، بعد با آب گرم بشویید و روزی سه مرتبه تکرار کنید.
دمل پستان:
اگر پستان دچار دُمل یا کورک شده است برای درمان آن لیمو یا شربت آب لیمو، روزی چند مرتبه مصرف کنید و اسفرزه‌ی خیس شده را بکوبید و با برگ‌های تازه و کوبیده شده‌ی خرفه مخلوط و بر آن ضماد کنید و روزی سه مرتبه عوض نمایید.
آبسه‌ی پستان:
اگر پستان آبسه کرده است برای رفع آن، مقداری هویج را ریز رنده کنید و در تنظیف بپیچید و روی آن بگذارید و این عمل را روزی سه مرتبه تکرار کنید.
آماس سرد پستان:
برای درمان پستانی که آماس سرد کرده باشد، باید روزی سه مرتبه کرفس تازه را بکوبید و روی آن ضماد کنید.
• بابونه‌ی شیرازی را نرم بسایید، بعد با کمی آب بادیان سرشته و بر آن ضماد کنید، روزی سه مرتبه آن را عوض کنید.
آماس گرم پستان:
برای درمان پستانی که آماس گرم کرده باشد، باید برگ‌های تازه‌ی تاج‌ریزی را بکوبید و با کمی روغن گل سرخ مخلوط و روی آن ضماد کنید. به مدت 3 روز تکرار کنید و پس از 3 روز هر صبح، ظهر و شب چند مرتبه پارچه‌ای را در آب سرد فرو کنید و روی آن بگذارید، بعد خشک کنید و مقداری روغن بنفشه روی آن بمالید.
• آرد باقلا و کره‌ی گاو را با کمی سکنجبین مخلوط و بر آن ضماد کنید. هر صبح و شب با آب سرد بشویید و مجدد تکرار کنید.
• مقداری سرکه و مقداری آب گرم را در مثانه‌ی گاو یا گوسفند بریزید و روی ورم بگذارید.
توده‌های پستان
اکثر توده‌های پستان سرطانی نیستند، در واقع تمام خانم‌ها دارای توده‌هایی در پستان هستند. بسیاری از توده‌هایی که خانم‌ها در پستانشان پیدا می‌کنند فقط نواحی‌ای از بافت طبیعی پستان هستند که برجسته‌تر شده‌اند. این توده‌ها اغلب در زمان‌های قبل از پریود (قاعدگی)خانم‌ها بهتر احساس می‌شوند. پستان‌های دارای توده- که قبلاً به بیماری فیبروکیستیک معروف بود- باعث افزایش احتمال بروز سرطان نمی‌شوند. اگر به یک توده‌ی جدید و جدا و مشخص برخورد کردید، سریعاً آن را به پزشک خود اطلاع دهید.
فیبروآدنوم
فیبروآدنوم را در واقع نباید به حساب بیماری گذاشت بلکه علت آن رشد بیش از حد ورقه‌های موجود در لبول‌های پستان می‌باشد. از هر 10 توده‌ای که در پستان‌های خانم‌های زیر 20 سال یافت می‌شود، شش تای آن را فیبروآدنوم‌ها تشکیل می‌دهند و معمولاً در سال‌های بعد احتمال کمی وجود دارد که این خانم‌ها دوباره به این مواد دچار شوند. انواع سونوگرافی و نمونه‌برداری با سوزن معمولاً برای تأیید و تشخیص فیبروآدنوم‌ها به کار می‌رود. وقتی که پزشک مطمئن شد که توده‌ی مورد نظر فیبروآدنوم می‌باشد، ممکن است احتیاج به هیچ‌گونه درمانی نداشته باشید. حداقل از هر سه توده‌ی فیبروآدنوم یکی از آن‌ها در عرض دو سال کوچک‌تر شده و یا این که ناپدید می‌شود. با این حال اگر شما از وجود آن نگران هستید یا این که فیبروآدنوم در حال بزرگتر شدن است، می‌توانید با عمل جراحی اقدام به برداشتن آن کنید.
کیست‌های پستان
کیست‌های پستان لبول‌های متورم شده‌ای هستند که با افزایش سن فرد ایجاد می‌شوند و بیشتر در خانم‌های 30 تا 60 ساله مشاهده می‌شود. این کیست‌ها در سال‌های قبل از یائسگی بیشتر دیده می‌شوند. ما هنوز نمی‌دانیم به چه علتی این کیست‌ها ایجاد می‌شوند، اما کیست‌ها فقط یک انسداد مجاری تخلیه کننده نمی‌باشند، اکثر کیست ها توده‌های صاف و متحرک هستند. بعضی از آن‌ها آن قدر بزرگ هستند که می‌توان آن‌ها را به آسانی مشاهده کرد و می‌توانند دردناک نیز باشند. معمولاً شناسایی کیست‌ها با استفاده از سونوگرافی و ماموگرافی راحت می‌باشند. پزشکان با وارد کردن یک سوزن باریک در پستان (بدون تزریق ماده‌ی بی حس کننده) و کشیدن مایع از داخل کیست با استفاده از یک سرنگ باعث ناپدید شدن کیست می‌شوند. مایعی که در کیست‌ها وجود دارد ممکن است زرد، سبز یا آبی تیره باشد. اگر مایعی که از کیست خارج می‌شود خون‌آلود باشد این مایع برای انجام آزمایشاتی به آزمایشگاه فرستاده خواهد شد، زیرا به ندرت، ممکن است یک سرطان در دیواره کیست وجود داشته باشد. کیست‌هایی که دارای مایع خون آلود هستند معمولاً با عمل جراحی برداشته می‌شوند.
از هر 6 خانمی که به کیست دچار می‌شوند، 3 تای آن‌ها هرگز کیست دیگری نخواهند داشت، 2 نفر از این 6 نفر خانم، در طی زندگی‌شان بین سه تا پنج کیست خواهند داشت، 1 نفر از این 6 خانم بیش از پنج کیست در طی زندگی‌اش خواهد داشت. خبر خوب این است که لزومی ندارد در هر بار کیست را تخلیه کنید، به شرطی که پزشک بداند به غیر از کیست مشکل دیگری وجود ندارد. خانم‌هایی که یک یا چند کیست دارند نسبت به بقیه خانم‌ها در خطر بیشتری برای ابتلاء به سرطان پستان نیستند (این خطر بسیار ناچیز است).
گلوله‌ی سر پستان
اگر شیر در پستان جمع شده و در اثر ندوشیدن سر پستان گلوله کرده است برای برطرف کردن آن فوت فوته (پوکه‌های مغز درخت بید) را نرم بسایید سپس با سرکه مخلوط کنید و بر پستانی که ورم کرده است بمالید.
• عدس را با کلم پیچ با هم بپزید و بعد بکوبید و به صورت خمیر روی آن قرار دهید.
• گل خطمی سفید را بجوشانید و آب آن را صاف کنید و روزی چند مرتبه پستان را در آب نیم گرم آن شستشو دهید.
شقاق سر پستان
برای برطرف کردن شقاق یا زخم سر پستان، آب انار یا آب عناب یا آب زرشک را چند مرتبه در طول روز بنوشید و برای درمان آن عدس را در سرکه بپزید، بعد بکوبید و بر سر پستان ببندید.
• پنج گرم اسیدبوریک را با دو لیوان آب جوشیده‌ی گرم در یک کاسه بریزید و روزی چند مرتبه با آن آب به طور نیم گرم پستان را شستشو و ملایم مالش دهید.
• گل بومادران را بجوشانید و مرتب با آب آن پستان را شستشو دهید.
• مقداری پیه بز را مانند قیف درست کنید و روی آن قرار دهید.
• روزی سه مرتبه پستان را با روغن سبز چرب کنید و قبل از این که پستان را به طفل بدهید با محلول اسیدبوریک خوب شستشو دهید.
قارچ پستان
اگر بر سر پستان قارچ یا سفیدک ایجاد شده باشد، گاه‌گاهی با محلول اسید بوریک بشویید، بعد مقداری پیه بز را مانند قیف توخالی درست کنید، سر پستان قرار دهید و همه روزه این کار را تکرار کنید تا بهبودی حاصل شود.
ترک پستان
برای درمان ترک پستان مقداری آب لیموی ترش را در ظرف آبی بریزید، بعد تعدادی برگ کلم را در آن انداخته تا مدتی بماند. هر بار یک قطعه از آن را روی ترک پستان قرار دهید و محکم آن را ببندید و روزی سه مرتبه این کار را تکرار کنید.
• مقداری از دانه‌های بِه را در آب خیس کنید و روزی سه مرتبه با لعاب آن ترک پستان را مالش دهید (اگر پستان آلوده به لعاب بِه دانه را در دهان طفل بگذارید اشکالی نخواهد داشت).
عفونت پستان
عفونت پستان اغلب در خانم‌های 18 تا 50 ساله دیده می‌شود، اما امروزه از میزان آن به مقدار قابل توجهی کاسته شده است. گرچه عفونت پستان در هر زمانی ممکن است رخ دهد اما بسیاری از عفونت‌های پستان در هنگام شیر دادن به نوزادان ایجاد می‌شوند.
چگونگی عفونت پستان و درمان آن:
در شش هفته‌ی اول شیر دادن به نوزاد عفونت پستان شیوع بیشتری دارد، گرچه بعضی از خانم‌ها وقتی که کودک خود را از شیر می‌گیرند و دیگر به او شیر نمی‌دهند تازه به عفونت پستان دچار می‌شوند. در صورت امکان باید از وقوع عفونت پستان جلوگیری شود زیرا همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. اگر شما در هنگام شیر دادن به کودکتان دچار مشکل هستید و احساس راحتی نمی‌کنید، این مشکل را با پزشک خود در میان بگذارید.
اولین علائم عفونت پستان عبارتند از: درد، تورم، قرمز شدن و حساسیت بیش از حد. شما ممکن است حال عمومی‌تان خوب نباشد و تب داشته باشید، هم‌چنین ممکن است مثل مواقعی که دچار آنفلوانزا شده‌اید به درد عمومی بدن و سردرد مبتلا شوید. شما ممکن است قبل از این که عفونت ایجاد شود از بروز ترک‌ها و شکاف‌هایی در نوک پستان یا پوست اطراف آن آگاهی داشته باشید. اگر شما قبلاً دچار مشکلی در یکی از پستان‌های‌تان شده‌اید و به خاطر عدم تخلیه شیر، پستان متورم شده است، احتمال وجود عفونت در آن بسیار زیاد می‌باشد و این وضعیت بدین خاطر رخ می‌دهد که جریان شیر به طور طبیعی هرگونه میکروب مزاحمی را شسته و به خارج می‌برد، اما در مواقعی که شیر جریان نداشته و تخلیه نمی‌شود، این میکروب‌ها در پستان باقی می‌مانند. بسیاری از مادران متوجه شده‌اند که شیر دادن از یک پستان خیلی راحت‌تر از پستان دیگرشان می‌باشد و معمولاً خانم‌های راست دست راحت‌تر هستند که از پستان چپشان به نوزاد شیر بدهند. در این موارد آن پستانی که کمتر از آن شیر می‌دهند، دچار پُرشدگی شده و در نتیجه مستعد ایجاد عفونت می‌شود. اگر شما مشکوک هستید که پستانتان دچار عفونت شده است، باید هرچه زودتر به پزشک مراجعه کنید. پزشک احتمالاً برای شما یک داروی آنتی بیوتیک مناسب تجویز خواهد کرد که برای شیر دادن شما هم مشکلی ایجاد نکند. اهمیت زیادی دارد که شما از همان پستان دچار عفونت شده نیز به نوزاد خود شیر بدهید، زیرا تخلیه‌ی کامل شیر از آن خطر ایجاد آبسه در آن پستان را کم می‌کند. کودک شما از خوردن میکروب‌هایی (باکتری‌ها) که در شیرتان وجود دارد آسیبی نخواهد دید زیرا این میکروب‌ها به آسانی در اثر وجود اسیدی که در معده‌ی کودکان وجود دارد کشته خواهند شد و از بین می‌روند.
اگر شما به هر دلیلی قادر به شیر دادن نیستید باید با استفاده از دست یا با کمک یک شیردوش، شیر آن پستان را تخلیه کنید. اگر با مصرف داروهای آنتی بیوتیک عفونت پستان سریعاً برطرف نشد احتمال زیادی وجود دارد که در پستانتان آبسه ایجاد شده باشد. در چنین مواردی پزشک مجبور است که اقدام به تخلیه‌ی آبسه کند. عمل تخلیه‌ی آبسه یک عمل جراحی بسیار ساده‌ای است که با تزریق یک آمپول بی حس کننده انجام می‌شود. امروزه با استفاده از سوزن‌های خیلی باریک اقدام به تخلیه‌ی آبسه‌ی عفونی می‌کنند و این روش را اصطلاحاً مکش یا آسپیراسیون می‌نامند. ممکن است لازم باشد که چند بار تکرار شود. تا همین اواخر جراحان مجبور بودند که برای بیرون آوردن یک آبسه، برشی بر روی پوست بدهند تا بتوانند آن را بیرون بیاورند. البته امروزه نیز گاهی اوقات بعضی از پزشکان از این روش استفاده می‌کنند و همین که آبسه تخلیه شد، شما می‌توانید به شیر دادن کودک خود ادامه دهید و هیچ دلیلی ندارد که شما در آینده به چنین وضعیتی دچار شوید.
سایر عفونت‌های پستان:
خانم‌هایی که از پستان خود شیر نمی‌دهند، گاهی اوقات دچار عفونتی می‌شوند که معمولاً در منطقه‌ای نزدیک به نوک پستان قرار دارد. این خانم‌ها معمولاً در سنین 25 تا 35 سالگی هستند و حدود 90% آن‌ها سیگاری می‌باشند. چیزی در دود سیگار وجود دارد که باعث صدمه زدن به مجاری شیری اصلی در زیر نوک پستان می‌شود و موجب عفونت آن می‌گردد. این بیماری- که اصطلاحاً به آن ماستیت پری داکتال (2) گفته می‌شود- باعث درد و قرمزی در منطقه‌ی اطراف نوک پستان می‌گردد و گاهی اوقات در زیر آن یک توده نیز ایجاد می‌شود. به طور طبیعی آنتی بیوتیک‌ها باعث از بین رفتن عفونت می‌شوند اما اگر با مصرف آنتی بیوتیک‌ها عفونت برطرف نشد، احتمالاً یک آبسه ایجاد شده است و در چنین مواردی مجبور هستید که با مراجعه به پزشک اقدام به تخلیه‌ی آبسه کنید. متأسفانه به علت این که آبسه باعث برداشتن مجاری آسیب دیده نمی‌شود، احتمال زیادی وجود دارد که دوباره این مشکل عود کند. گاهی اوقات مجاری شیر به قدری شدید آسیب دیده‌اند که یک سوراخ ایجاد می‌کند و باعث خروج مایعاتی از آن می‌شود که از التیام آن جلوگیری می‌کند، این وضعیت را اصطلاحاً فیستول مجرای پستانی می‌نامند. اگر شما به این مشکل دچار شده‌اید یا از بروز عفونت‌های مکرر ناراحت هستید ممکن است نیاز به یک عمل جراحی کوچک برای برداشتن مجاری آسیب دیده داشته باشید تا مشکلاتتان به خوبی برطرف شوند. بروز عفونت در سایر قسمت‌های پستان به غیر از نوک پستان زیاد شایع نمی‌باشد، با این حال در صورت ایجاد چنین عفونت‌هایی با تجویز داروهای آنتی بیوتیک توسط پزشک به راحتی این عفونت‌ها از بین خواهند رفت. هم‌چنین مصرف نوشابه کومبوچا، یک استکان بعد از هر غذا در بهبود بیماری کمک خواهد کرد.
عفونت‌های پوست مربوط به عفونت پستان
بعضی از خانم‌هایی که دارای پستان‌های بزرگ هستند، ممکن است متوجه شوند که پوست زیر پستان‌های‌شان دچار عفونت شده است. این وضعیت بدین خاطر اتفاق می‌افتد که پوست پستان در تماس دائم با پوست سینه یا شکم قرار دارد و به همین دلیل تولید گرما و عرق می‌کند، این حالت باعث ایجاد محل مناسبی برای رشد باکتری‌ها و عفونت می‌شود. معمولاً می‌توان این مشکل را با مصرف آنتی بیوتیک‌های خوراکی یا با مالیدن کرم‌های حاوی آنتی بیوتیک درمان کرد. محل موردنظر را تا آنجا که ممکن است تمیز و خشک نگه دارید و برای این کار باید روزی دو بار اقدام به شستشوی آن کنید. با یک حوله‌ی نخی به آرامی آن را خشک و یا این که برای خشک کردن آن از سشوار استفاده کنید. شما باید از به کار بردن پودر یا لوسیون بدن خودداری و از کرست (سوتین) نخی استفاده کنید. اگر با استفاده از کرم‌های حاوی آنتی بیوتیک و رعایت بهداشت تغییری در وضعیت ایجاد نشد، ممکن است عفونت عمیق‌تر باشد و شما نیاز به مصرف قرص‌ها یا کپسول‌های آنتی بیوتیک داشته باشید. اگر شما اضافه وزن دارید می‌توانید با کم کردن وزن‌تان، از احتمال بروز مکرر این عفونت‌ها کم کنید. با این حال اگر وزن شما متناسب است اما فقط دارای پستان‌های بزرگی هستید می‌توانید در صورت نیاز با استفاده از جراحی پستان‌های خود را کوچک کنید.
سرطان پستان
خانم‌ها بیشتر از هر سرطان دیگری به سرطان پستان دچار می‌شوند. هر 10 سالی که از سن یک خانم می‌گذرد احتمال خطر پیدایش سرطان پستان در او دو برابر می‌شود.این بیماری در دخترها و خانم‌های جوان‌تر بسیار نادر می‌باشد و با وجود نادر بودن این بیماری در خانم‌های جوان‌تر نیز وجود دارد، سرطان پستان شایع‌ترین علت مرگ در خانم‌ها در سنین 35 تا 50 سال می‌باشد. گرچه بسیاری از خانم‌ها (شامل خانم‌هایی که زیر 50 سال سن دارند) با موفقیت بیماری‌شان تشخیص داده و به خوبی درمان می‌شوند. اما لازم است بدانید که از هر 10 توده یا غده‌ای که در پستان یافت می‌شود، 9 تای آن خوش خیم بوده و سرطانی نمی‌باشد. در مواردی هم که غده‌های سرطانی و بدخیم وجود دارند، هرچه زودتر تشخیص داده شوند، سریع‌تر و بهتر درمان می‌گردند و احتمال زنده ماندن این خانم‌ها بیشتر می‌شود.
چرا سرطان یک مشکل است؟
سلول‌های بدن به طور طبیعی همیشه در حال رشد و تکثیر هستند اما این رشد دقیقاً تحت کنترل می‌باشد،به طوری که تعداد سلول‌هایی که تولید می‌شوند برابر با تعداد سلول‌هایی است که از بین می‌روند و این سلول‌ها جای آن‌ها را می‌گیرند. سرطان عبارت است از رشد و تکثیر سلول‌ها با سرعت خیلی بیشتر به طوری که سلول‌های تولید شده‌ی اضافی به صورت یک توده یا غده در بدن ایجاد می‌شوند که اندازه‌ی آن‌ها به مرور بزرگ و بزرگتر می‌گردند. همچنان که توده سلول‌ها بزرگتر می‌شود، تعدادی از آن‌ها کنده شده و به قسمت‌های دیگر بدن می‌روند و یک توده‌ی سرطانی دیگر در جای دیگری از بدن تشکیل می‌دهند. پخش شدن سلول‌های سرطانی در قسمت‌های دیگر بدن را اصطلاحاً متاستاز می‌گویند. اگر سلول‌های سرطانی به ریه، کبد یا مغز و یا قسمت‌های مختلف استخوان سرایت کنند، می‌توانند باعث بروز مشکلات بزرگی شوند.
عوامل خطرزای بروز سرطان پستان:
از آنجایی که عوامل بسیاری در بروز سرطان پستان نقش دارند، کار ساده‌ای نخواهد بود که تمام این عوامل را در مورد هر فردی پیدا کنیم. هر خانمی بر روی اکثر عوامل خطرزا کنترلی ندارد و یا این که کنترل کمی روی آن‌ها می‌تواند داشته باشد. اگر متوجه شدید که نسبت به خانم‌های دیگر احتمال ابتلاء به سرطان پستان در شما بیشتر است باید مراقب پستان‌های خود باشید و حتی الامکان آن را دست کاری نکنید و به طور منظم با مراجعه به پزشک اقدام به معاینه‌ی پستان‌ها کنید. حتی اگر نسبت به بقیه بیشتر احتمال ابتلاء به سرطان پستان را دارید، در صورت پیدا شدن یک توده در پستانتان باز هم، احتمال این که این توده خوش خیم باشد، بیشتر از این است که این توده بدخیم یا سرطانی باشد. متخصصین پزشکی بر روی عوامل خطرزایی که به نظر می‌رسد باعث بروز سرطان پستان در خانم‌ها می‌شوند تحقیقات زیادی کرده‌اند. اما همیشه باید این نکته را به خاطر داشته باشید که حتی اگر خانمی دارای تمام این عوامل خطرزا باشد باز هم ممکن است هیچ‌گاه به سرطان پستان دچار نشود. عوامل خطرزای بروز سرطان پستان عبارتند از:
1-بالا رفتن سن:
هرچه سن خانم‌ها بیشتر شود، احتمال بروز سرطان در آن‌ها بیشتر می‌گردد و هر 10 سالی که به سن خانم‌ها اضافه می‌شود، احتمال بروز این بیماری دو برابر می‌گردد.
2-زمان شروع و پایان پریودها:
به نظر می‌رسد که هرچه زمان پریود (قاعدگی) در دخترها زودتر و در سنین پایین‌تری شروع شود، هم‌چنین هرچه زمان یائسگی در سنین دیرتری آغاز گردد، احتمال خطر سرطان پستان بیشتر می‌شود.
3-حاملگی در سنین بالاتر:
خانم‌هایی که تا سن بعد از 30 سالگی حامله نشدهاند و خانم‌هایی که اصلاً بچه‌دار نشدهاند، نسبت به بقیه خانم‌ها احتمال بیشتری دارد که به سرطان پستان دچار شوند.
4-شیر دادن به نوزاد:
خانمی که به یک یا چند نوزاد شیر داده است، نسبت به خانمی که هیچ‌گاه این کار را نکرده است، آمادگی بیشتری برای ابتلاء به سرطان پستان را دارد.
5-سلول‌های غیرطبیعی پستان:
در تعداد کمی از خانم‌هایی که بیماری غیرسرطانی پستان داشته‌اند، دیده شده است که در بعضی از سلول‌های پستانشان اختلالاتی وجود دارد که ممکن است در آینده باعث بروز سرطان شود. گرچه این وضعیت- که اصطلاحاً به آن هیپرپلازی آتیپیک گفته می‌شود- چندان شایع نمی‌باشد، اما خانم‌هایی که به آن مبتلا شده‌اند، باید به طور منظم تحت نظر پزشک قرار گیرند. سایر انواع غیرسرطانی بیماری‌های پستان باعث افزایش خطر بروز سرطان پستان نمی‌شوند.
6-چاقی و اضافه وزن:
افزایش بیش از حد وزن بدن (به میزان بیش از یک و نیم برابر حد طبیعی) باعث افزایش خطر بروز سرطان پستان می‌شود. هم‌چنین داشتن یک رژیم غذایی پرچرب ارتباطات قابل ملاحظه‌ای با بروز سرطان پستان دارد، اما هنوز علت واقعی آن مشخص نشده است.
7- مصرف سیگار و مشروبات الکلی:
در تحقیقاتی که به عمل آمده است دیده شده که بین مصرف زیاد مشروبات الکلی و افزایش بروز سرطان پستان ارتباطی وجود دارد. سیگار کشیدن به طور مستقیم باعث خطر سرطان پستان نمی‌شود اما از اثر سوء آن در بروز سایر بیماری‌ها نمی‌توان چشم‌پوشی کرد.
8-مصرف قرص‌های ضدبارداری:
احتمال خطر سرطان پستان در خانم‌هایی که از قرص‌های ضدبارداری استفاده می‌کنند، وجود دارد، این خطر کوتاه مدت بوده و بعد از ده سال که از قطع مصرف این قرص‌ها بگذرد، از بین خواهد رفت.
9-هورمون درمانی:
در ده سال اولِ هورمون درمانی و در زمان یائسگی، مزایای این کار برای سلامتی خانم‌ها نسبت به احتمال اندک افزایش خطر سرطان پستان، بیشتر است. اما بعد از این مدت خطر بروز سرطان پستان افزایش می‌یابد. برای یک خانم 50 ساله در طی 20 سال آینده، حدود 1 در 22 احتمال بروز سرطان پستان وجود دارد. در صورتی که اگر این خانم 10 سال تحت هورمون درمانی قرار گیرد این خطر کمی افزایش یافته و به 1 در 20 خواهد رسید. حال اگر به میزان 15 سال هورمون درمانی طول بکشد، خطر بروز سرطان پستان به 1 در 17 افزایش خواهد یافت. تصمیم در مورد این که هورمون درمانی در خانم‌های یائسه به مدت بیش از 10 سال طول بکشد در هر فردی متفاوت خواهد بود و براساس منافع و مضرات آن سنجیده خواهد شد. در خانم‌هایی که سابقه‌ی وجود سرطان پستان در چند نفر از اعضای خانواده‌شان وجود سرطان پستان در چند نفر از اعضای خانواده‌شان وجود دارد، فقط در صورتی که مشکلات عمده‌ای از یائسگی‌شان وجود داشته باشد اقدام به هورمون درمانی خواهند کرد.
10-سابقه‌ی وجود سرطان پستان در خانواده:
حدود 10% خانم‌های دچار سرطان پستان دارای اختلالات ژنتیکی هستند که آن را به ارث برده‌اند. آن‌ها بیشتر مستعد ابتلاء به سرطان پستان می‌باشند. روش‌های مختلفی وجود دارد که بتوانیم خانم‌های دارای چنین اختلالات ژنتیکی را شناسایی کنیم. اگر شما به علت وجود مشکلی در پستانتان به پزشک مراجعه می‌کنید لازم است به وی در مورد سرطان‌هایی که در افراد خانواده‌تان وجود دارد (نه فقط سرطان‌های پستان بلکه هر نوع سرطان دیگر) اطلاعاتی را بدهید که بسیار مفید خواهد بود. این اطلاعات شامل نوع سرطان، سن ابتلاء به آن و یا زمان مرگ آن‌ها می‌باشد.
ژن‌های سرطانی می‌توانند از طریق پدر و مادر به فرزندان منتقل شوند، حتی اگر پدر و مادر هنوز به سرطان مبتلا نشده باشند. هیچ کسی نمی‌داند که چند نوع ژن سرطان پستان وجود دارد، اما تا امروز پنج ژن مسئول سرطان پستان شناسایی شده‌اند. حدود یک سوم از سرطان‌های پستان، ارثی و به علت اختلال در ژنی به نام BRCA-1 می‌باشند و به همین میزان نیز به علت اختلال در ژن BRCA-2 است. مسئول بقیه‌ی سرطان‌های ارثی پستان نیز سه ژن دیگر به همراه سایر ژن‌هایی که هنوز کشف نشدهاند، می‌باشند. آزمایش و پیدا کردن ژن‌های مسئول بروز سرطان پستان در حال حاضر فقط در بعضی از آزمایشگاه‌های مجهز ژنتیکی امکان پذیر است. قبل از این که پزشکان هر خانمی را برای انجام این آزمایش‌ها به آزمایشگاه معرفی کنند، باید مشخص شود که آیا در خانواده‌ی این فرد بیمار مبتلا به سرطان پستان وجود داشته است یا خیر.
خانم‌هایی که در خانواده‌شان افراد دیگری به سرطان پستان دچار شده‌اند، در صورت انجام آزمایش ژنتیکی و مشخص شدن این که آن‌ها هم دارای این ژن می‌باشند، خواهند فهمید که آن‌ها هم در خطر ابتلاء به این بیماری قرار دارند. این خانم‌ها در حدود 60 تا 85% احتمال دارد که بعدها دچار سرطان پستان شوند. چنین افرادی ممکن است بخواهند اقداماتی انجام دهند که خطر بروز این بیماری را کم کنند. معمولاً برای انجام این کار از معاینات و آزمایش‌های منظم دوره‌ای از سنین پایین‌تر استفاده می‌کنند.
در خانم‌هایی که سابقه‌ی خانوادگی‌شان نشان دهنده‌ی خطر زیاد بروز سرطان پستان می‌باشد. یا این که دارای اختلالات ژنی هستند می‌توانند قبل از این که سرطان پستان ایجاد شود اقدام به برداشتن هر دو پستان کنند و به جای آن‌ها از پستان‌های مصنوعی استفاده کنند. برای پیشگیری از بسیاری عوامل خطرزای سرطان پستان کار زیادی نمی‌توان کرد، با این حال ارزشش را خواهد داشت که شما در صورتی که اضافه وزن دارید. اقدام به کم کردن وزن و در رژیم غذایی کمتر از چربی‌ها استفاده کنید. با این کار غیر از این که یکی از عوامل خطرزای سرطان پستان را از بین می‌برید، به سلامت قلب خود نیز کمک می‌کنید.
نحوه‌ی تشخیص سرطان پستان:
معمولاً خود خانم‌ها ابتدا متوجه وجود یک توده یا تغییراتی در پستان می‌شوند و یا این که در آزمایش ماموگرافی که پزشک درخواست می‌کند، یک توده در پستان دیده می‌شود. باید بدانید اهمیت زیادی دارد که شما از وضعیت پستان‌های‌تان در حالت طبیعی اطلاع داشته باشید تا بتوانید هرگونه تغییری را که در آن‌ها ایجاد می‌شود، به سرعت شناسایی کنید. هر خانمی که یک توده یا تغییری در پستان مشاهده می‌کند، از این وضعیت دچار نگرانی می‌شود، اما بهتر است که هرچه زودتر به پزشک مراجعه و مشخص کند که این توده پستانی چه چیزی می‌باشد.
انواع سرطان پستان
بسیاری از افراد نمی‌دانند که سرطان پستان فقط یک بیماری نیست، که همیشه دارای یک روش درمانی باشد بلکه براساس نوع و وسعت آن، درمان و عواقب آن در هر کسی متفاوت می‌باشد. جنبه‌های مختلفی از سرطان پستان وجود دارد که در تعیین وضعیت بیمار و عواقب درمان آن نقش مهمی را بازی می‌کنند. عواملی که باید در نظر گرفته شوند عبارتند از: اندازه‌ی غده، نوع آن و این که آیا توانایی انتشار به خارج از پستان را دارد یا نه.
ارزیابی مسئله‌ی سرطان پستان:
سرطان‌های پستان از سلول‌های پوشاننده‌ی لبول‌های پستان و مجرای تخلیه کننده، منشاء می‌گیرند. سلول‌های سرطانی که محدود به لبول‌ها و مجاری باشند را اصطلاحاً درجا (3) یا غیرتهاجمی می‌نامند، آن‌ها را هم چنین به نام پیش سرطانی (4) نیز می‌گویند، زیرا این سلول‌ها قادر به انتشار به سایر قسمت‌های بدن نمی‌باشند. یک سرطان تهاجمی پستان به سرطانی گفته می‌شود که سلول‌های آن قادر به خروج از مجاری و لبول‌ها بوده و به بافت پستانی اطراف منتشر می‌شوند و در صورتی که سرطان‌های غیرتهاجمی پستان را بدون درمان به حال خود رها کنیم آن‌ها می‌توانند به سرطان تهاجمی تبدیل شوند. سرطان‌های تهاجمی این قدرت را دارند که منتشر شوند و قادرند که وارد مجاری لنفاوی پستان شده و به غدد لنفاوی زیر بغل فرستاده شوند، این غدد لنفاوی زیر بغل شایع‌ترین جایی هستند که سلول‌های سرطانی پستان به آن جا فرستاده می‌شوند و از آنجا از طریق وارد شدن به جریان خون به هر جایی از بدن منتشر گردند. سیستم لنفاوی شبکه‌ای، از مجاری و غدد لنفاوی می‌باشد که در سر تا سر بدن وجود داشته و کار آن مبارزه علیه عفونت‌های بدن است. اگر یک میکروب وارد بدن شود از طریق مجاری لنفاوی به غدد لنفاوی می‌رود و در آنجا توسط سلول‌های خاصی، این میکروب‌ها از بین خواهند رفت، سلول‌هایی که در غدد لنفاوی وجود دارند یا خودشان مستقیماً میکروب را می‌کشند و یا این که با تولید ماده‌ای به نام آنتی بادی (پادتن) که به جریان خون ترشح می‌شود اقدام به از بین بردن میکروب می‌کنند. غدد لنفاوی که کار تخلیه و زه کشی پستان را بر عهده دارند در زیر بغل قرار گرفته‌اند، بنابراین وقتی که سلول‌های سرطانی وارد مجاری لنفاوی می‌شوند به این غدد در زیر بغل انتقال می‌یابند. هم سرطان‌های تهاجمی و هم سرطان‌های غیرتهاجمی براساس بعضی از معیارها به گروه‌های دیگری تقسیم می‌شوند.
در سرطان‌های تهاجمی، مهم‌ترین تمایز آن‌ها در تفاوت روش رشد و انتشار آن‌ها و نوع سلول‌های درگیر می‌باشد. وقتی سلول‌های سرطان در زیر میکروسکوپ بررسی می‌شوند متخصصین می‌توانند میزان تهاجمی بودن آن‌ها را ارزیابی کنند و بفهمند که چقدر سریع این سلول‌ها می‌توانند رشد و انتشار یابند و براساس این ارزیابی‌ها می‌توان غده‌های سرطانی را به سه درجه تقسیم بندی کرد و هرچه این درجه بالاتر باشد، وخامت وضعیت نیز بیشتر خواهد بود. لذا با توجه به نوع شدت و درجه‌ی هر غده‌ای، درمان آن در هر فردی متفاوت خواهد بود.
مرحله‌ی اولیه یا زودرس:
در این مرحله، سرطان فقط محدود به خود پستان و یا غدد لنفاوی زیر بغل همان سمت پستان می‌باشد.
گسترش موضعی:
در این مرحله، سرطان به نظر نمی‌رسد که به جاهایی غیر از پستان یا زیر بغل گسترش یافته باشد، اما با جراحی اولیه به خوبی درمان نمی‌شود، در این موارد پوست روی پستان معمولاً غیرطبیعی بوده و متورم یا قرمز شده است و یا این که سرطان مستقیماً به پوست حمله کرده است. این سرطان‌ها سابقاً ابتدا با عمل جراحی درمان می‌شدند اما پزشکان متوجه شدند که فقط در 50% موارد این کار موفقیت آمیز است و در بقیه افراد سرطان دوباره در قسمت‌های اطراف محل جراحی عود خواهد کرد.
سرطان پیشرفته:
سرطانی که به غیر از پستان و زیر بغل به سایر قسمت‌های بدن هم گسترش یافته است.
درمان دارویی سرطان پستان:
یک مزیتی که درمان دارویی نسبت به سایر درمان‌ها، جراحی و رادیوتراپی دارد این است که داروها به تمام قسمت‌های بدن خواهند رسید، یعنی می‌توانند اثر خود را بر روی سلول‌های سرطانی که به قسمت‌های دیگری از بدن انتقال یافته‌اند بگذارند، بنابراین مصرف این داروها باعث می‌شود که از عود دوباره سرطان به مدت چند ماه یا چند سال بعد از درمان جلوگیری شود. اگر سرطان قبل از این که بیمار متوجه آن شود و برای اولین بار تشخیص داده شود، و هنوز به سایر قسمت‌های بدن گسترش نیافته باشد، ممکن است داروها تنها راه عملی درمان آن‌ها باشند. درمان دارویی سرطان پستان به دو گروه تقسیم‌بندی می‌شود: 1- هورمون درمانی و 2- شیمی درمانی.
پی‌نوشت‌ها:
1.Milk Line
2.Periductal mastitis
3.in situ
4.pre-cancers
منبع مقاله :
حاجی شریفی، احمد، (1395)، دائرةالمعارف گیاه درمانی ایران، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ پانزدهم. 