خبرگزاری مهر: پس از پایان جنگ جهانی و به دنبال آن بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سابق در پی چند دهه جنگ سرد بین بلوک شرق و غرب آمریکا همواره قدرت مسلط اقتصادی ، سیاسی و نظامی در جهان بوده است.
اما در نیمه دوم قرن بیستم و در آغاز قرن بیست و یکم با ظهور قدرت های جدید در جهان سیطره چند دهه ای آمریکا با چالش های جدی در تمامی عرصه ها مواجه شده است. چالش هایی که آمریکا در سال های اخیر با نظام چند قطبی جدید جهان پیدا کرده است موجب کاهش نفوذ این کشور در سطح جهان شده است که با ظهور دونالد ترامپ در این کشور روند کاهش نفوذ جهانی آمریکا سرعت گرفته است.
به عنوان مثال آخرین تصمیم نسنجیده وی درباره انتقال سفارت آمریکا به شهر قدس در سرزمین های اشغالی بود که با واکنش های جامعه جهانی مواجه شد و نهایتا منجربه صدور قطعنامه ای در مجمع عمومی سازمان ملل شد.
دراین مطلب سعی شده است بطور مختصر به چالش هایی که نظام آمریکا در سال های اخیر در عرصه جهانی با آن مواجه بوده و خواهد بود، پرداخته شود.
کاهش سیطره آمریکا بر تجارت جهانی، نظام های تجاری و مالی
بعد از پایان جنگ جهانی دوم تا سال 1960 آمریکا با در دست داشتن 40 درصد از اقتصاد کل جهان همواره قدرت اول اقتصادی جهان بود اما ظهور تدریجی قدرت های اقتصادی جدید مثل اتحادیه اروپا، چین و ژاپن به تدریج موجب شد تا در سال 2013 آمریکا تنها 25 درصد از اقتصاد جهان را در اختیار داشته باشد. با خروج آمریکا از معاهدات تجاری ترانس پاسیفیک، نفتا و تنش های موجود در روابط این کشور با اتحادیه اروپا در سال های اخیر به ویژه بعد از روی کارآمدن دونالد ترامپ انتظار می رود تا در سال های آتی این روند کاهش سیطره اقتصادی آمریکا سرعت گیرد.
تا آغاز قرن بیست و یکم دلار آمریکا سیطره چشم گیری بر نظام های بانکی، مالی و تجاری جهان داشته است اما با پیدایش واحد پول مشترک اروپایی یورو در سال 1999 اولین ضربه به جایگاه جهانی دلار وارد شد و در سال های اخیر نیز قدرت گرفت اقتصاد چین و پیدایش واحد پول «خلق چین» ضربه ای دیگر به جایگاه دلار در سطح جهان وارد کرده است بطوریکه اطلاعات اعلام شده توسط بانک مرکزی اروپا در سال 2015 حکایت از آن دارد که در آن سال تنها 50 تا 60 درصد تجارت جهانی از طریق دلار آمریکا صورت می گیرند.
در سا لهای اخیر هم تحریم های آمریکا علیه روسیه ، ایران و برخی کشورهای دیگر و فشار این کشور به دیگر کشورها برای تحت تاثیر قراردادن تجارت کشورهای ثالث با کشورهای مورد تحریم آمریکا موجب شده است تا توافقاتی بین کشورها صورت گیرد تا با حذف دلار از مبادلات تجاری این کشورها و جایگزینی ارز ملی این کشورها فشارهای آمریکا بر این کشورها کاهش یابد مانند توافقات بین ایران روسیه، ترکیه و .... اننتظار می روند با تداوم این روند در آینده نزدیک از سیطره دلار آمریکا بر اقتصاد جهانی بیشتر از پیش کاسته شود.
کاهش اهمیت راهبردی آمریکا در عرصه سیاسی، نظامی و چالش های این کشور
فشارهای زیاد دونالد ترامپ رئیس جمهور فعلی آمریکا به کشورهای عضو سازمان آتلانتیک شمالی(ناتو) که مهمترین دست آورد و سرمایه استراتژیک آمریکا در دهه های گذشته به حساب می آید مبنی بر افزایش سهم پرداختی شان موجب شده است تا انسجام این سازمان با تردید های جدی مواجه شود بطوریکه برخی از کشورهای کلیدی اتحادیه اروپا در تدارک تشکیل ارتش اروپایی مستقل می باشند.
ناتوانی آمریکا در حل مسئله موشکی و هسته ای کره شمالی در سال های اخیر و بلوف های توخالی ترامپ در این خصوص و نیز ناتوانی این کشور در پیشبرد اهداف منطقه ای خود در خاورمیانه به دنبال شکست طرح این کشور برای تجزیه عراق و سوریه و همچنین شکست داعش در منطقه با همکاری های ایران، روسیه، ترکیه، عراق و سوریه همگی رخدادهایی بوده اند که حکایت از محدود بودن توانایی های آمریکا و ناتوانی نظامی وسیاسی واشنگتن برای پیشبرد اهدافش دارد. محدودیت توانمندی ها، ناتوانی ها و سیاست های غلط کاخ سفید در دوره اوباما و ترامپ به حدی به جایگاه و اهمیت این کشور در خاورمیانه ضربه زده است که حتی برخی از متحدین قدیمی این کشور مثل ترکیه ملاحظات جدی در نحوه همکاری های خود با آمریکا در منطقه را در پیش گرفته اند.
همچنین ناتوانی آمریکا در حل و فصل مسائل در شرق اوکراین و تحولات شبه جزیره کریمه بطوریکه مورد رضایت متحدان منطقه ایش باشد موجب شده است تا تردیدی جدی نسبت به جایگاه استراتژیک این کشور در میان متحدان اروپایی اش نیز به وجود آید. بدتر از همه اینکه برخی اروپائیان بر این باورند که اقدامات آمریکا در شرق اروپا نوعی کلاهبرداری با هدف به دست آوردن بازار انرژی این قاره و گرفتن بازار از روسیه صورت می گیرد.
خروج آمریکا از معاهده تغییرات آب و هوایی پاریس، معاهده تجارت آزاد ترانس پاسیفیک، سیاست های غلط و بهانه جویانه این کشور در قبال توافق هسته ای ایران(برجام)، سیاست های بی ثبات مهاجرتی دولت ترامپ که یکی از نتایج آن کاهش 10 هزار نفری دانشجویان خارجی برای اولین بار در این کشور بوده و نهایتا تصمیم غلط و جانبدارانه این کشور درباره قدس و معرفی آن به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی که با واکنش جهانی مواجه شد همگی ضرباتی جدی به اعتبار و قابل اعتماد بودن آمریکا در عرصه بین المللی ایجاد وارد کرده است که جبران آنها حداقل در کوتاه مدت بسیار سخت می باشد.
