چند روز پیش خبری منتشر شد مبنی بر اینکه بنیاد ملی بازی های رایانه ای قصد دارد به منظور تسهیل فضا برای رشد بازی سازان داخلی، مقرراتی را تغییر دهد که در این میان بازی های خارجی احتمالا با موانع بیشتری برای نشر در ایران روبرو خواهند شد.
به گفته حسن کریمی قدوسی، مدیرعامل بنیاد ملی بازی های رایانه ای: «اگر فروشگاه عرضه کننده بازی، مجوز مربوطه را نداشته باشد، حداقل برخوردی که با آن می شود فیلترینگ است، بنابراین از 15 بهمن ماه هر بازی خارجی و هر سایتی که بخواهد عرضه تجاری در کشور داشته باشد با استناد به ماده 9 قانون برخورد با تخلفات حوزه فضای مجازی و ماده 3 مصادیق محتوای مجرمانه باید از بنیاد پروانه بگیرد.»
گفته های کریمی قدوسی اما به نظر چندان صاف و ساده نیستند. روابط عمومی بنیاد ملی بازی های رایانه ای در تشریح گفته های کریمی قدوسی می گوید که قرار نیست اگر شرکت های خارجی با بنیاد ملی بازی های رایانه ای همکاری نکردند، بازی ها فیلتر شوند. در واقع استیم، اوریجین، بتل.نت، پلی استیشن نتوورک، ایکس باکس لایو و دیگر سرویس های محبوب شامل این قانون جدید نمی شوند چون هیچ یک از این شرکت ها قصد عرضه تجاری محصولاتشان در ایران را ندارند.
بنابراین دولت قرار نیست دسترسی کاربران ایرانی به سرویس های اصلی بین المللی را ببندد یا از آن ها تقاضا کند که برای ادامه فعالیت خود از ایران مجوز بگیرند. در حقیقت چون این سرویس ها عمدتا کاربران ایرانی را به رسمیت نمی شناسند یا حتی تحریم کرده اند، پس لزومی به بسته شدن دسترسی کاربران از داخل کشور و بلندتر کردن دیوار تحریم برای مصرف کنندگان نیست.
گرچه بنیاد سال گذشته پس از آنکه نتوانست با سازندگان بازی پوکمون گو برای انتقال سرورها به داخل کشور به تعامل برسد، مانع فیلتر شدن این بازی محبوب موبایل نشد (تقریبا مشابه ماجرای این روزهای تلگرام). ولی حالا بنیاد در این زمینه گویا دخالتی نخواهد کرد و از 15 بهمن، همه سرویس های بازی شناخته شده بدون مشکل از داخل ایران در دسترس باقی خواهند ماند.
پس مخاطب قانون جدید چه کسانی هستند؟ در خبر منتشر شده از سوی بنیاد چنین نوشته شده: «مخاطب اصلی این دستورالعمل عرضه‌کنندگان دیجیتال بازی، ناشران یا واردکنندگان بازی‌های خارجی و بازی‌سازان ایرانی هستند که باتوجه به لازم‌الاجرا بودن این دستورالعمل بایستی ضوابط و مقررات درج شده را به دقت مطالعه نموده و آن را در فعالیت‌های آتی خود مدنظر قرار دهند.»
در وبسایت بنیاد توضیح دقیق تری منتشر شده: «براساس آن چه در لایحه بودجه 97 آمده، قرار است 10 درصد از فروش بازی‌های آنلاین خارجی و همچنین بازی‌های رایانه‌ای خارجی عوارض گرفته شود. این میزان معادل 20 میلیارد تومان پیش‌بینی شده است و این یعنی اینکه براساس پیش‌بینی بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای سال 97 درآمد بازی‌های خارجی از بازار ایران 200 میلیارد تومان (حدود 50 میلیون دلار) خواهد بود.»
بنابراین ایرانی هایی که قصد واردات بازی های خارجی را داشته باشند باید ضوابط و مقررات جدید را بپردازند و این مانع جدید احتمالا بدون قربانی نخواهد بود. حسام آرمندهی، مدیرعامل کافه بازار پس از ابلاغ این قانون در توییتر خود و در پاسخ به کاربری نوشت: «عوارض نوعی مالیات بر مصرف است که مصرف کننده مانند خریدار خودرو پرداخت می کند. مثل ارزش افزوده که چه در فاکتور به تفکیک بیاد چه نیاد عملا از مصرف کننده گرفته میشه.»
از توییت آرمندهی این طور برداشت می شود که عوارض واردات را نه توسعه دهنده خارجی و نه وارد کننده، بلکه مصرف کننده و خریدار نهایی می پردازد. بنابر گفته او، امکان افزایش قیمت کلی و یا پرداخت های درون برنامه ای بازی های موبایل خارجی نیز وجود دارد.
اما بازار به دو بخش فیزیکی و دیجیتالی تقسیم می شود و اگر بازی های موبایلی را فاکتور بگیریم، سرویس هایی نظیر کافه بازار، هیولا، آریو و... نقش بسیار کمرنگی در ارائه محصولات روز دنیا در ایران دارند. این سرویس ها با تمام تفاوت هایشان نسبت به یکدیگر نقشی به سزا در زمینه فعالیت خود ایفا می کنند اما بخش اعظمی از جامعه گیمرهای ایرانی روی کنسول ها به بازی کردن می پردازند، جایی که تقریبا هیچ اثری از بازی های ایرانی نیست و در صحبت های کریمی قدوسی کمتر به آن اشاره شده.
بازی های ویدیویی کنسولی همین حالا هم عمدتا به صورت غیر قانونی و قاچاق وارد کشور می شوند و درصد اندکی از این بازی ها با هولوگرام بنیاد ملی بازی های رایانه ای به دست کاربران می رسد. این رویه به طور قطع تاثیری روی واردات غیر قانونی نمی گذارد و همان واردکنندگانی که پیشتر بازی ها را بدون مجوز در بازار منتشر می کردند حالا هم به فعالیت خود ادامه می دهند.
جای اشاره دارد که بسیاری از شرکت های توزیع و پخش، با مجوز بنیاد ملی بازی های رایانه ای اقدام به نشر بازی های کرک شده پی سی با لیبل قانونی و قیمت اندک کرده اند. همین موضوع، جهت گیری فعلی بنیاد را کمی عجیب و غریب جلوه می دهد و سوالاتی را مطرح می سازد.
بازار بازی در ایران به اندازه کافی از سوء مدیریت رنج می برد و کاربران با قیمت های گزاف در حال تهیه بازی های قاچاق هستند و اقبالی به بازی های هولوگرام دار نشان نمی دهند، روندی که با رویه فعلی هیچگاه متوقف نخواهد شد. پرسش اینجا است که آیا با افزایش قیمت بازی های مجوز دار و تنگ کردن دایره، گیمرها همسو با تصمیمات دولت خواهند شد یا زاویه شدیدتری پیدا خواهند کرد.
در حال حاضر و طبق آخرین آمار وزارت ارشاد، کاربران ایرانی سالانه 460 میلیارد تومان برای بازی های ویدیویی روی همه پلتفرم ها هزینه می کنند اما فقط 5 درصد از این مبلغ سهم بازی سازان ایرانی است. هدف بنیاد از ایجاد محدودیت های جدید و دریافت عوارض از بازی های خارجی، افزایش سهم بازی سازان داخلی است که به طور مستقیم می تواند دسترسی گیمرهای ایرانی به بازی های باکیفیت جهانی را دشوار سازد.
پس یا عوارض دریافت می شود یا مجوز نشر داده نمی شود. چه کسی این عوارض را پرداخت می کند؟ گیمرها، واسطه هایی نظیر سایت های فروش بازی و سرویس هایی مثل کافه بازار یا توسعه دهنده خارجی؟ با توجه به فقدان قانون کپی رایت، مورد سوم امکان پذیر به نظر نمی رسد. اگر به توییت آرمندهی نیز استنداد کنیم، مورد دوم هم بعید به نظر می رسد و در نهایت عوارضی می ماند که احتمالا باید گیمرها بپردازند.
شاید نظارت روی سرویس های آنلاین ایرانی ساده باشد (به شرط اینکه مالکین این سرویس ها در برابر قانون تصویب نشده فعلی اعتراضی نکنند) اما فروشگاه های اینترنتی بازی در سراسر ایران چطور قرار است بازار را تامین نگه دارند؟ آیا قیمت مصوبی برای بازی ها در نظر گرفته می شود (که با توجه به تغییر قیمت روزانه دلار و درهم و واردات بدون نظارت غیر ممکن ست) یا فروشنده ها قرار است به صورت منصفانه هزینه واردات بازی هایشان را خودشان بپردازند و مبلغ اضافه ای از مصرف کننده نگیرند؟
ساعاتی پیش نیز کریمی قدوسی با انتشار پستی در اینستاگرام خود گفت: «قطعا جلوگیری از بازی های خارجی نه جزو سیاست های بنیاد است و نه مد نظر بازی سازان داخلی بلکه باید کیفیت بازی سازی داخلی افزایش پیدا کند تا بتوانند با نمونه های خارجی رقابت کنند.»
پرسش های بی پاسخ بسیار است و در همین راستا و برای پاسخگویی به ابهامات، در ابتدای هفته آینده با مدیرعامل بنیاد ملی بازی های رایانه ای گفتگو خواهیم کرد و اطلاعات تکمیلی را از زبان کریمی قدوسی در اختیارتان قرار خواهیم داد. بنابراین اگر پرسش، ابهام یا نقطه نظری دارید لطفا در قسمت نظرات با ما به اشتراک بگذارید.
