فرادید؛ یکی دیگر از معضلات جدید انسان‌ها ابتلا به بیماری‌هایی است که متاسفانه از حیوانات منتقل می‌شوند. نمونه بارز آنها که در چند سال اخیر گریبان مردم ایران را هم گرفته انواع آنفولانزا از مرغ و خوک است.
به گزارش فرادید؛ این نوع بیماری‌ها، چون با علائم ساده سرماخوردگی آغاز می‌شود معمولا کسی را مشکوک نمی‌کند که بیماری لاعلاجی گرفته؛ اما اگر پیگیری‌ها و درمان سریع انجام نشود عواقب بدی حتی تا مرگ را به دنبال دارد.
آنفولانزای مرغی چیست؟
آنفلوآنزای پرندگان، گونه‌ای بیماری ویروسی است که ویروس عامل آن از خانوادهٔ Orthomyxooviridae است. این ویروس خود دارای سه تیپ A,B,C است. فقط نوع A آن می‌تواند در پرندگان ایجاد بیماری کند. این نوع آنفولانزا، علاوه بر پرندگان در حیوانات دیگری مانند خوک، اسب و همچنین انسان نیز شیوع پیدا می‌کند. آنفولانزای مرغی یکی از بیماری‌های خطرناک با منشا پرندگان و یک بیماری مشترک در میان انسان‌ها و حیوانات است. آنفولانزا (آنفلوآنزا یا به انگلیسی Influenza) یک بیماری ویروسی است که اخیرا نوع طیور آن در کشور‌های مختلف جهان شایع شده است. این بیماری می‌تواند بدون نشانه و خفیف بوده و یا فوق حاد و کشنده باشد.
عناوین مرتبط:
تاریخچه بیماریویروس آنفولانزای H5N1 فوق حاد پرندگان، اولین بار در سال 1997 میلادی در هنگ‌کنگ به انسان منتقل شد. این ویروس در سال‌های 2003 و 2004 به اروپا سرایت کرد و موجب آلودگی میلیون‌ها پرنده و انسان و کشته شدن بسیاری از آنها شد.
در آغاز ژوئیهٔ سال 2005 میلادی گزارش‌های رسمی از مسئولین دولتی چندین کشور در مورد همه‌گیری ویروس H5N1 در مرز برخی کشور‌ها داده شد. در پایان ماه ژوئیه روسیه و قزاقستان هم گسترش آنفلوآنزای پرندگان را در کشور‌های خود گزارش کردند و گفتند که عامل بیماری، ویروس H5N1 است.
در این گزارش‌ها به مرگ چندین پرندهٔ مهاجر هم اشاره شده بود. در هر دو کشور گسترش این بیماری را به دلیل ارتباط میان پرندگان آبزی وحشی و پرندگان اهلی از راه منابع آبی مشترک می‌دانستند. این نخستین گسترش ویروس H5N1 در سطح بالا در هر دو کشور بود. با بررسی‌های صورت گرفته، هر دو کشور پیش از این همه گیری، از این ویروس پاک بودند.
از زمان نخستین گزارش‌ها شیوع این ویروس در طیور موجود در روسیه که دامنه شیوع آن تنها بصورت محدود در سیبری بود، این ویروس شروع به گسترش بسمت غرب نمود تا حدی که شش ناحیه مجزای دیگر را نیز آلوده کرد. اما قبل‌تر از این نخستین نشانه از بیماری آنفولانزای مرغی در حدود 130 سال پیش در ایتالیا دیده شد. این بیماری موجب کشته شدن تعداد بسیار زیادی از پرندگان شد و در آن زمان به طاعون مرغی معروف شده بود. تا به امروز، آنفولانزای پرندگان در کشور‌های مختلف جهان، خسارات بسیار زیادی را بر جای گذاشته است.
اردیبهشت 1395، عراق اولین شیوع آنفولانزای مرغی را گزارش کرد
در سال 2015، چندین کشور با این ویروس مبارزه کردند و ایالات متحده آمریکا با 47 میلیون مورد معدوم‌سازی، بیشترین تلفات را در دنیا داشت. در آوریل 2016، اردیبهشت 1395، عراق اولین شیوع آنفولانزای مرغی را گزارش کرد. سازمان جهانی بهداشت دام (OIE) نیز شیوع مجدد این بیماری پس از 10 سال را تایید کرد.
این سازمان با استناد به اطلاعات منتشر شده از وزارت کشاورزی عراق، اعلام کرد که حدود 720 هزار پرنده که بیشترشان هم صنعتی بودند، بر اثر این بیماری تلف شده‌اند. سازمان دامپزشکی ایران در تاریخ 29 آبان 95 اطلاعیه‌ای در مورد بیماری آنفولانزای فوق حاد پرندگان صادر کرد:
«پس از دریافت گزارش‌هایی از تلفات غیرعادی پرندگان در دو واحد پرورش طیور صنعتی در استان تهران و همزمان با وقوع بیماری آنفولانزای مرغی در برخی از کشور‌های اروپایی و هند، آزمایشاتی انجام شد. نتایج به دست آمده از این آزمایش، حاکی از آن است که علت این تلفات، آنفولانزای فوق حاد پرندگان از نوع H5N1 و مشابه ویروس در گردش در اروپا است.
به گفته کارشناسان، معمولا تلفات ناشی از این ویروس بدون هیچگونه علائمی که در H5N1 دیده می‌شد، اتفاق می‌افتد. این ویروس با اینکه شدت بسیار زیادی دارد، اما واگیری و انتشار آن به آهستگی صورت می‌گیرد و روند تلفات به کندی پیش می‌رود؛ بنابراین انجام آزمایش‌های تکمیلی در آزمایشگاه‌های معتبر در تایید تشخیص، بیش از پیش اهمیت پیدا می‌کند.»
علائم آنفولانزای مرغی در طیور
آنفولانزای مرغی در شکل فوق حاد آن، شروع ناگهانی و پر تلفاتی در گله خواهد داشت. بی‌حالی شدید، کاهش مصرف دان، افت ناگهانی و شدید تولید تخم مرغ روزانه، سیاه شدن و خونریزی تاج و ساق پا از جمله علائم این بیماری در میان پرندگان است. هر مرغ و پرنده‌ای که آلوده شده باشد باید به سرعت معدوم شود تا از شیوع ویروس در میان سایر پرندگان جلوگیری به عمل آید.
عناوین مرتبط:
علایم بیماری در انساناین بیماری معمولا از پرندگان مبتلا به انسان منتقل می‌شود. هیچگونه شواهدی که نشان دهد بیماری از انسان به انسان منتقل می‌شود وجود ندارد و افراد محدودی که مبتلا شده‌اند تماس مستقیم با پرندگان مبتلا داشته‌اند.
انتقال از طریق تماس (کمتر از 1 متر) با ماکیان مرده یا زنده، پرندگان وحشی یا خوک مبتلا که میزبان اصلی این ویروس هستند، صورت می‌گیرد.البته احتمال انتقال از طریق تماس (لمس کردن یا فاصله شنیدن صحبت معمولی) با مورد انسانی آلوده به آنفلوانزای A/H5 نیز وجود دارد.
دوره نهفته این بیماری حدود 7 روزاست
دوره نهفته این بیماری حدود 7 روزاست؛ و از یک روز قبل از شروع علایم تا 7 روز بعد از آن بیماری می‌تواند مسری باشد. هر بیمار تب‌دار (بیش از 38 درجه سانتیگراد) به همراه حداقل یکی از علایم سرفه، گلودرد، تنگی نفس، کونژنکتیویت به شرطی که یکی از شرایط تماس زیر را داشته باشد مشکوک به آنفلوانزای مرغی می‌باشد.
سابقه تماس در 7 روز قبل از شروع علایم با یکی از موارد زیر:
1. پرندگان به خصوص مرغ که به دلیل یک بیماری مرده باشد.
2. یک مورد تایید شده آنفلوانزای A/H7 و A/H5 که در مرحله واگیرداری بیماری بوده است.
3. سطوح و یا محیط آلوده به آنفلوانزای پرندگان.
4. سابقه کار در آزمایشگاهی که نمونه‌های انسانی یا حیوانی مشکوک به آلودگی آنفلوانزای پرندگان داشته‌اند در طی 7 روز قبل از شروع علایم.
5. وجود یک تست آزمایشگاهی مثبت آنفلوانزای A. که نتواند نوع ویروس را مشخص کند.
همچنین بیماری که به دلیل بیماری حاد تنفسی با علت نامشخص فوت کرده است و در صورتیکه یکی از شرایط زیر را دارا باشد مشکوک به ابتلا به آنفلوانزای مرغی می‌باشد.
1. اقامت در مناطقی که موارد مشکوک یا تایید شده آلودگی با آنفلوانزای پرندگان گزارش شده است.
2. وجود سابقه تماس در طی 7 روز قبل از شروع علایم با یک مورد تایید شده انسانی آنفلوانزای A/H5 که درمرحله واگیرداری بیماری بوده است.
پیشگیری از ابتلا به آنفولانزای مرغی
1. با پرندگان، اعم از زنده و مرده تماس نداشته باشید و در صورت لزوم، با دستکش این کار را انجام دهید.
2. از نگهداری پرندگان در خانه خودداری کنید.
3. از خرید مرغ و پرندگانی که خارج از سیستم دامپزشکی و بهداشتی، ذبح و کشته می‌شوند خودداری کنید.
4. گوشت مرغ را قبل از طبخ، به مدت 20 دقیقه در آب جوش بجوشانید.
5. تخم مرغ و گوشت پرندگان را کنار سایر مواد غذایی قرار ندهید.
6. سطح تخم مرغ‌هایی که آلوده به خون و مدفوع پرندگان است را قبل از شکاندن، بشویید.
7. تخم مرغ آب‌پز را به صورت کاملا سفت شده میل کنید.
8. در آب‌هایی که پرندگان در آن زندگی می‌کنند، شنا نکنید.
9. فاصله‌ی یک متری با فرد مبتلا را حفظ کنید.
10. به مناطق آلوده سفر نکنید.
سایت یونیسف در اطلاعیه‌ای چند راهکار برای پیشگیری از بیماری ارائه داده است:
کودکانتان را از طیور و پرندگان دور نگاه دارید.
پرندگان را تا حد امکان از محل زندگی و استراحت خود دور نگه دارید، حتی در صورتیکه هوا سرد باشد. کودکان را در کشتار پرندگان یا هر نوع حیوانی دخالت ندهید. ازگوشت‌های آماده و منجمد بسته‌بندی شده در کارخانه استفاده کنید. تماس نزدیک با پرندگان می‌تواند شما و خانواده‌تان را در معرض ابتلا قرار دهد.
نکات احتیاط را در خانه مراعات کنید.
دست‌های خود را چند بار در روز به‌ویژه بعد از تماس با پرندگان و تخم آنها و قبل از خوردن غذا و بعد از دستشویی رفتن بشویید. طیور کشته شده که توسط تولید‌کنندگان مطمئن بسته‌بندی شده و مارک خورده است، را بخرید. برای بریدن گوشت خام از تخته‌ای جداگانه فقط برای آن منظور استفاده کنید.
بیماری و یا مرگ پرندگان خود را به مقامات گزارش کنید
گوشت پخته را روی سطحی که قبلا گوشت خام آنجا بوده نگذارید. به پرندگان (مرغ، اردک، غاز، کبوتر، بلدرچین) و پرندگان وحشی چه زنده و چه مرده دست نزنید. قبل از مصرف مرغ یا تخم‌مرغ آن را به صورت کامل بپزید. گوشت خام مصرف نکنید. تخم مرغ را طوری بپزید که زرده و سفیده آن کاملا سفت باشد. مرغ و تخم مرغ خام را از دیگر غذا‌ها دور نگه دارید.
بیماری و یا مرگ پرندگان خود را به مقامات گزارش کنید.
برای پیشگیری از انتشار ویروس، مرگ‌های ناگهانی و بی‌دلیل پرندگان باید حتما به اطلاع مقامات برسد تا آنها بدون خطر موضوع را بررسی کنند.
به نزدیک‌ترین درمانگاه محل سکونت خود مراجعه کنید.
اگر بلافاصله پس از تماس با پرندگان مریض و یا مرده، علائم آنفولانزا از جمله تب در شما ظاهر شد برای درمان سریع به درمانگاه محل سکونت خود مراجعه کنید.
عناوین مرتبط:
افراد در معرض خطر1. مشاغلی که به هر نوعی با میزبان اصلی این بیماری (پرندگان وحشی، ماکیان زنده یا مرده و یا خوک) و یا فراورده‌ها و یا مدفوع و محل زندگی آنها سروکار دارند.
2. افرادی که در آزمایشگاه‌هایی که نمونه‌ها برای ویروس‌های آنفلوانزای A/H5 و A/H7 بررسی می‌شوند، فعالیت دارند.
3. کارکنان مراقبت‌های بهداشتی
4. افراد ساکن در مناطقی که مرگ ماکیان خانگی و
پرندگان وحشی بیش از حد مورد انتظار اتفاق افتاده است.
5. سابقه مسافرت در 7 روز گذشته به مناطقی که طغیان آنفلوانزای A. درجمعیت حیوانی گزارش شده به همراه حداقل یکی از موارد زیر:
تماس کمتر از 1 متر با ماکیان مبتلا
مراجعه به محلی که ماکیان و یا خوک مبتلا در 6 هفته قبل وجود داشته اند.
تماس با یک مورد انسانی مبتلا به آنفلوانزای A/H5
تماس با یک شخص مبتلا به بیماری حاد تنفسی با علت نامشخص که بعدا منجر به مرگ وی شده است.
حرف آخر
با توجه به تحقیقات به عمل آمده و همچنین تجربیات گذشته می‌توان به این نتیجه رسید که نمی‌توان مانع از اشاعه ویروس H5N1 در بیشتر کشور‌ها شد. WHO پیشنهاد می‌دهد که نظارت‌ها بر میزان مرگ و میر پرندگان مهاجر بیشتر شود و هرچه سریعتر نیز، سد نفوذی را بر اساس استاندارد‌های FAO و OIE پیدا کرده و به اجرا درآورد.
می‌توان مانع از اشاعه ویروس H5N1 در بیشتر کشور‌ها شد
بررسی نمونه‌های کلینیکی و همچنین ویروس‌های بدست آمده از انسان‌ها و طیور و ارجاع این نمونه‌ها به مراجع تحت حمایت فائو، WHO و OIE این امکان را فراهم می‌آورد که پروژه‌های تحقیقاتی در مورد خطرات این بیماری برای انسان‌ها بخوبی پیشرفت نموده و ساخت واکسنی مؤثر در برابر این بیماری، مسیر خود را با سرعت طی کند.
گسترش جغرافیایی این ویروس موجب برخی نگرانی‌ها در مورد در معرض قرار گرفتن انسان شده است. هر فردی که به افراد مبتلا به این ویروس اضافه می‌شود، می‌تواند فرصت جدیدی برای ویروس باشد، در جهت بهبود بخشی روش انتقال خود از طریق جهش‌های پی در پی ویروس H5N1 که بسرعت به انسان منتقل می‌گردد، می‌تواند نشانه ایی از جهش ویروس‌ها در طی سال‌های اخیر باشد.
