دو سال پیش وقتی که در زمستان گرمای اجرایی شدن برجام، دل اهالی صنعت خودرو را به امید باز شدن راه سرمایه گذاری گرم کرد، کسی فکرش را نمی کرد که دو سال بعد، فقط سه قرارداد وارد فاز اجرایی شده و سرمایه خارجی اندکی جذب صنعت خودرو شده باشد.
صنعت خودروسازی پس از برجام، یکی از خوش شانس ترین صنایع کشور بود، چرا که پس از برجام، بزرگان خودروسازی جهان یکی پس از دیگری به پیشنهاد همکاری ایران در خودروسازی مشترک دست یاری دادند و در مدتی کوتاه چند تفاهم نامه خودرویی منعقد شد. پس از آن نیز، شرکت های چینی، کره ای و هندی فرصت را غنیمت شمردند و یکی پس از دیگری دست همکاری با ایران فشردند. اما آنچه انتظار می رفت، ورود سرمایه گذار خارجی آن هم در صنعتی به وسعت خودروسازی ایران، نیاز و ظرفیت بازاری با پتانسیل بالا بود که چندان بر وفق مراد نبود. به عبارت بهتر بخش عمده ای از این دست همکاری فشردن ها، در حد همان سلام علیک باقی ماند و از سرمایه گذاری خبری نشد.
اکنون در حالیکه دو سال از برجام گذشته و فاصله 10 ساله تا رسیدن به افق دلپذیر 1404 به هشت سال کاهش پیدا کرده ولی عملا به غیر از افزایش تیراژ، هیچ یک از بخش های این افق حتی به نیمه راه هم نزدیک نیست. این پرسش مطرح است که چرا صنعت خودروی ایران نتوانست از این دو سال طلایی برای جذب سرمایه گذاری خارجی بهره ببرد تا بتواند راه های توسعه را راحتتر بپیماید؟
در همین رابطه، امیرحسین کاکایی- کارشناس صنعت خودرو، دلیل ورود نکردن سرمایه گذاران بزرگ به جز چند سرمایه گذارخارجی به صنعت خودروسازی کشور را، مناسب نبودن فضای کسب و کار کل کشور عنوان می کند، می گوید: « پس از به سرانجام رسیدن برجام، همواره معتقدم بود که ورود، فعالیت و ادامه همکاری هر سرمایه گذاری به صنعت خودرو، نیازمند زمان است و باید فرصت خودنمایی سرمایه گذاران فراهم شود. همانگونه که اکنون پس از برجام شاهد فعالیت پژو، رنو و سیتروئن هستیم.»
کاکایی می افزاید: «اما هنگامی که خودروسازی قصد تولید سالانه 200 هزار دستگاه را دارد، ماجرای همکاری با سرمایه گذاران خارجی و تعداد آن ها کمی مهمتر می شود. زیرا اگر حداقل پنج سرمایه گذار و خودروساز وارد شوند و هریک قصد تولید حداقل 200 هزار دستگاه را داشته باشند، سالانه حدود یک میلیون دستگاه خودرو تولید می شود.»
او با بیان اینکه مساله اینجا است که مگر ظرفیت و نیاز خودرویی کشور چند هزار یا چند میلیون دستگاه خودرو در سال است که فقط یک میلیون دستگاه به صورت مشترک ساخته شود. پس تکلیف تولیدات خوروسازان داخلی چه می شود؟ تصریح می کند: «در حال حاضر انتظار می رود، همین تعداد سرمایه گذاری که قرارداد همکاری منعقد کرده اند، محصولات خود را به موقع تولید و عرضه کنند و به پیش بینی صادرات حدود 30 درصد برسند».
او می افزاید: یکی از مهمترین دلایل کمبود سرمایه گذار در صنعت خودرو و ورود کم آن ها پس از برجام به کشور، فضای نامناسب کسب و کار در کشور است. به گفته کاکایی، از طرفی دیگر، درمواقعی به جای استقبال از حضور برخی سرمایه گذاران، به آن ها حمله می شود و این امر موجب بی اعتمادی و ورود با حتیاط آن ها به کشور می شود. از این رو این فضا، ضریب ریسک حضور سرمایه گذار به کشور را افزایش می دهد و به عبارتی سرمایه گذاران را از حضور در ایران، چشم ترس می کند.
این کارشناس اظهار می کند: البته حضور هر سرمایه گذار صنعت خودرو کشور همانند ورود بازرگانان به کشور نیست که هر زمان بخواهند بیایند، سود کنند و بروند. بلکه ورود آن ها به کشور مستلزم راه اندازی خط تولید و عرضه محصولات است و نمی توانند هر زمان بخواهند بروند. ازاین رو ورود سرمایه گذاران با ریسک زیادی همراه است.
او با اشاره به اینکه آنچه باید در کنار ورود سرمایه گذار مورد توجه قرار گیرد، سرمایه گذاری در زنجیره تامین است، بیان می کند: «زنجیره تأمین رقابت پذیر یعنی تمام اجزای مختلف درگیر در صنعت خودروسازی از قطعه سازی تا لجستیک است که باید در تأمین زنجیره هر بخش دارای نمره کیفی مشخص باشد تا بتوانیم به حلقه جهانی خودروسازان وارد شویم. در صورت شفاف سازی های مالیاتی، بیمه و فعالیت گمرکات، در کنار بهبود فضای کسب و کار، سرمایه گذاران با اطمینان و میل بیشتری وارد کشور و صنعت به ویژه صنایعی همچون خودروسازی می شوند.»
منبع : خودروکار
