تا شما به نقطه پایان این سطر برسید، دخانیات جان یک نفر را گرفته است. در هر شش ثانیه یک نفر در گوشه‌ای از جهان بر اثر استعمال دخانیات می‌میرد. بسیاری دخانیات را مهمترین عامل قابل پیشگیری مرگ و میر می‌دانند، این در حالی است که میزان مصرف سیگار در نوجوانان و جوانان کشور نگران‌کننده است.
رشد و رواج روزافزون استفاده از قلیان که میزان دود ورودی هر پک از آن تقریبا معادل ١٠٠ پک سیگار است و هر وعده کاملش نیز با 100 تا 200 نخ سیگار برابری می‌کند نیز تبدیل به نگرانی بزرگی شده است. در زیر، به بررسی چهار باور نادرست درباره مصرف قلیان پرداخته شده‌است.
به علت عبور دود قلیان ازآب، سموم آن گرفته می‌شود
دقیقا برعکس؛ آن آبی که توی شیشه قلیان هست، نه تنها این کار را نمی‌کند، بلکه باعث می‌شود چسبندگی و رسوب مواد زاید در دستگاه تنفسی بیشتر شود و عوامل بیماری‌زا راحت‌تر در ریه‌هایمان رسوب کند. در واقع، عبور دود از آب درون ظرف قلیان و مرطوب شدن ترکیبات سمی (CO) اثرات به مراتب مخرب‌تری نسبت به خشک بودن آن مواد بر ریه مصرف‌کننده و نهایتا تمام اندام‌های بدن دارد.
خطر یک وعده قلیان از خطر یک پاکت سیگار کمتر است
این موضوع اصلا اغراق نیست؛ معمولا سیگاری‌ها بین 12 - 8 پک به یک نخ سیگار می زنند که هر پک حجمی معادل 75 - 40 میلی لیتر دارد و در بین 7 -5 دقیقه استعمال یک نخ سیگار حدود 500 تا 600 میلی لیتر دود را وارد ریه ها می کند. این در حالی است که مصرف یک وعده قلیان بین 80 - 20 دقیقه طول می‌کشد و بین 200 - 50 پک به قلیان زده می شود که در هر پک بین 150 تا 1000 میلی لیتر دود وارد ریه ها می‌شود.
هر وعده مصرف قلیان که حداقل یک ساعت طول می‌کشد و با هر پک آن تقریبا تا یک لیتر دود وارد ریه می‌شود. این دود علاوه بر عوامل بیماری زای دود سیگار، مونوکسیدکربن و عوامل شیمیایی و خطرناک ناشی از سوخت ذغال هم به آن اضافه می‌شود. اینکه می‌گویند خطر یک ساعت قلیان از خطر یک پاکت سیگار بیشتر است، نه شوخی است، نه مبالغه. به خصوص قلیانهای میوه‌ای و جوان پسند. توتونهای این قلیانهای مد روز، علاوه بر همه بدی‌های تنباکوی معمولی، چندین بدی دیگر هم دارند.
مواد افزودنی که کارشان تامین طعم و بوی میوه است و در ترکیب این تنباکوها استفاده می‌شود یکی از این عوارض است. آنها به دلیل وجود صدها ماده شیمیایی و ده‌ها عامل سرطان‌زا، از جمله بنزن، ترکیبات معطر حلقوی، فلزات سنگین و سموم حشره کش آلی می‌تواند زمینه را برای تشدید بروز سرطان، خصوصا سرطان خون، انواع بیماری‌های کشنده و حساسیت‌های تنفسی و پوستی مهیا کند. در بسیاری از موارد، قلیان باعث نمایان شدن علایم آسم خفته در بیماران شده و بیماری خاموش آنها را شعله‌ور کرده است.
در بحث مقایسه قلیان با سیگار، اگر چه هر وعده مصرف قلیان معادل 100 تا 200 نخ سیگار (5 تا 10 پاکت) از سوی سازمان جهانی بهداشت برآورد شده است، ولی منظور از این مقایسه کم ضررتر اعلام کردن مصرف سیگار نسبت به مصرف قلیان نبوده است. بلکه هدف از این مقایسه، تغییر باور عمومی که مصرف قلیان را به دلیل عبور دود از آب بی ضرر می پندارند است. هیچ نوع ماده دخانی کم ضرر یا بی‌ضرر وجود ندارد و همه انواع مواد دخانی برای فرد مصرف کننده و اطرافیان او زیان آور است و توصیه همه متخصصان، بر عدم مصرف هر گونه ماده دخانی بطور مطلق است.
اگر کنار قلیانی‌ها بنشینید اما خودتان قلیان نکشید، خطری تهدیدتان نمی‌کند
این باور نیز نادرست است. چرا که شما هم در خطرید. دود دست‌دوم تولیدشده از قلیان، مخلوطی از تنباکو و دود مواد سوختنی است و بنابراین خطر جدی برای اطرافیانی که در مواجه با دود ناشی از مصرف قلیان دیگران هستند، محسوب می‌شود. یک وعده یک‌ساعته قلیان باعث استنشاق دودی معادل ١٠٠ تا ٢٠٠ نخ سیگار برای فرد مصرف کننده و بین 5 تا 10 نخ (نیم پاکت) برای اطرافیان می‌شود.
منابع حرارتی برای سوزاندن تنباکو، مثل چوب نیم‌سوز یا زغال‌چوب، نیز مخاطرات سلامت را افزایش می‌دهند؛ چون این سوخت‌ها هنگام اشتعال، سموم خاص خودشان را تولید می‌کنند که شامل مقادیر بالینی از مونوکسید کربن، فلزات سنگین و مواد شیمیایی سرطان‌زا است. ضمنا اشتراک قطعه دهانی قلیان‌ها هم خطری جدی برای انتقال بیماری‌های واگیردار مانند سل، هپاتیت، زگیل و تبخال است.
چرا بعضی از کسانی که قلیان می‌کشند دچار این عوارض نمی‌شوند؟
چون عوارض ناشی از مصرف قلیان دیر ظهور می‌کند. سموم داخل توتون و تنباکو حالتی تجمعی پیدا می‌کنند و وقتی سطح آن از یک حد معینی بالاتر رفت، باعث بروز اختلال در شیوه تنفس، تعداد تنفس و مشکلات تنفسی می‌شوند؛ در نتیجه، فرد علاوه برانسداد مزمن ریوی و مدت سرطان ریه، دچار آسم نیز می‌شود و برای کنترل بیماری‌اش نیاز به اقدامات درمانی جدی پیدا می‌کند.
