مردان سیبی شکل، زنان گلابی شکل

احسانه طاهری؛ کارشناس ارشد علوم تغذیه

براساس اعلام سازمان جهانی بهداشت بیش از یک میلیارد نفر در سراسر جهان اضافه وزن دارند. شمار  افراد چاق در جهان حداقل به 300 میلیون نفر می‌رسد. این آمار به سرعت در دنیا در حال افزایش می‌‌باشد. طبق اعلام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی 24 میلیون و 500 هزار نفر در کشور چاق هستند که بیشتر به علت پیروی از رژیم‌‌های غذایی نادرست است.

حدود 11 درصد از این افراد زیر 20 سال هستند که چاقی آنان اغلب به دلیل پیروی از شیوه نادرست رژیم غذایی است و متاسفانه این روش تا  سنین بزرگسالی ادامه می‌‌یابد. سازمان بهداشت جهانی همچنین شیوع اضافه وزن را در مردان و زنان ایرانی در سال 2005 به ترتیب 54 و 70درصد گزارش کرده است. به نقل از رییس انجمن پزشکان کودکان آمار کودکان چاق نیز رو به افزایش است که بیش‌تر به نادرست بودن الگوهای تغذیه‌ای در سطح خانواده‌ها باز می‌گردد. شیوه زندگی، تغذیه و کم‌تحرکی مهمترین علل چاقی هستند.

چاقی سیبی شکل

این الگوهای تجمع چربی به نام‌های آندروئید (چاقی سیبی شکل یا شکمی) و گاینوئید (چاقی گلابی شکل) شناخته شده است. چاقی سیبی شکل بیشتر در مردان دیده می‌شود و بالا رفتن سن در مقایسه با چاقی گلابی شکل خطر بیش تری را به همراه دارد. چاقی سیبی شکل با مقاومت به انسولین و فراهم نمودن زمینه ابتلا به سندرم متابولیک یا سندرم X همراه است.

از علایم سندرم متابولیک می‌‌توان به عدم تحمل گلوکز، مقاومت به انسولین، افزایش چربی خون و بالا رفتن فشار خون اشاره کرد. اندازه دور کمر بیشتر از 102 سانتیمتر در مردان و 88‌ سانتیمتر در زنان، تری‌گلیسیرید سرم بالای 150‌دسی‌گرم بر میلی‌لیتر،HDL  یا کلسترول خوب کمتر از 40 میلی گرم بر دسی‌لیتر در مردان و 50 میلی‌گرم بر دسی‌لیتر در زنان، فشار خون بیشتر از 135/85 میلی‌لیتر جیوه و گلوکز خون بالاتر از 125 میلی گرم بر دسی‌لیتر از علایم ابتلا به سندرم متابولیک هستند.

در چاقی‌‌های سیبی شکل، خطر بیماری‌‌های قلبی بیشتر از چاقی‌‌های گلابی شکل می‌‌باشد. توزیع چربی گاینوئید یا گلابی شکل در زنان شایع تر است که به صورت تجمع چربی در ناحیه لگن, باسن و ران‌ها است. تجمع این چربی‌ها در واقع, ذخیره انرژی برای دوران‌‌های حاملگی و شیردهی در زنان است وبه اندازه چاقی سیبی شکل خطرناک نیست.

اما پس از سن یائسگی ، خانم هایی که از الگوهای صحیح تغذیه ای پیروی نمی کنند اغلب چاقی سیبی شکل مبتلا می‌‌شوند. در واقع در زنان پس از یائسگی بیش تر الگوی چاقی مردان مشاهده می‌‌شود که ممکن است به خطر افزایش گلوکز خون، افزایش لیپید و عوارض فشار خون همراه باشد. به گزارش پژوهشکده غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران, در یک مطالعه پژوهشی که در شهر تهران انجام گرفته است در شیوع ابتلا به چاقی شکمی 66 درصد گزارش شده است.

مشکل چاقی در مردان

نکته قابل توجه درباره چاقی این است که خطرات چاقی مردان را در مقایسه با زنان بیشتر تهدید می‌کند. این در حالی است که اغلب،  زنان بیش از مردان به وزن و مشکل چاقی خود توجه می‌‌کنند. چاقی خطر مرگ مردان را افزایش می‌دهد. با این حال مردان کمتر متوجه ارتباط بین اضافه وزن و سلامتی نامطلوب هستند.

چاقی با افزایش خطر بیماری قلبی و سکته مغزی (که دو عامل اصلی مرگ مردان است،) همراه است. الگوهای تجمع چربی در بدن به صورت ژنتیکی کنترل می‌شود و بنابراین بین زنان و مردان متفاوت است.

رعایت رژیم غذایی سالم و روش زندگی صحیح 

مهم‌ترین نکته توجه به این مطلب است که رعایت رژیم غذایی سالم و روش زندگی صحیح همراه با ورزش و خواب منظم، خطر چاقی را به هر شکلی کاهش خواهد داد. گزارش شده است احتمال مرگ زودرس مردانی که فعالیت جسمی دارند 20 تا 30 درصد کمتر است. احتمال ابتلای این گروه از مردان به بیماری‌‌های مهم نیز گاه تا 50 درصد کاهش می‌‌یابد.