پژوهشگران دانشگاه یاسوج به ساخت نانوجاذب‌هایی دست یافتند که قادر به تعیین میزان باقیمانده نوعی داروی کنترل قند خون با یک روش ساده است.
به گزارش به نقل از ایسنا، میزان و دوز مصرفی دارو رابطه مستقیمی با بهبود بیماری و یا اثرات جانبی دارو دارد. یکی از این داروها گلیبن کلامی (GB)، داروی کاهش دهنده قند خون خوراکی است که به طور گسترده‌ای برای درمان دیابت نوع 2 به‌کار گرفته می‌شود.
به منظور تعیین میزان باقیمانده این دارو محققان دانشگاه یاسوج نانو جاذب‌هایی را عرضه کردند.
پروفسور مهراورنگ قائدی، عضو هیأت علمی دانشگاه یاسوج با تاکید بر اینکه باقیمانده داروها در مایعات بیولوژیک بدن (مانند ادرار و خون) رابطه مستقیمی با میزان دوز مورد نیاز بدن و در نتیجه سلامت انسان دارد، گفت: اما از آنجایی که مایعات بیولوژیک بافت پیچیده‌ای دارند، اندازه‌گیری دارو به صورت مستقیم امکان‌پذیر نیست و نیاز به یک مرحله آماده سازی مؤثر جهت پیش تغلیظ و تمیزسازی دارو دارد.
وی یکی از روش‌های معرفی شده در این زمینه را استخراج فاز جامد با استفاده از جاذب‌های گزینش پذیر دانست و یادآور شد: بر این اساس در این پژوهش نانوجاذبی بر پایه پلیمرهای قالب مولکولی تهیه شد که می‌تواند مرحله پیش‌تغلیظ نمونه را با راندمان بالایی به اتمام برساند.
قائدی اضافه کرد: با روش به کارگرفته شده معایب پلیمرهای قالب مولکولی متداول به طور چشمگیری بهبود یافت که منجر به نتایج تجزیه‌ای با ارزشی شده است.
وی با اشاره به فرآیند اجرای این طرح توضیح داد: پلیمرهای قالب مولکولی گیرنده‌های اختصاصی سنتزی هستند که به صورت اختصاصی مولکول‌های هدف را به دام می‌اندازند. یکی از معایب این جاذب‌ها ظرفیت جذب پایین و انتقال جرم آهسته این پلیمرها و خارج نشدن کامل مولکول الگو از آنها است. اما سنتز این پلیمرها در مقیاس نانو، منجر به خارج شدن مولکول قالب به صورت تقریباً کامل از شبکه سه‌بعدی پلیمر، انتقال جرم سریع و ظرفیت جذب بالای پلیمر شد.
این محقق، کاهش زمان مراحل آماده‌سازی نمونه، استفاده از حلال‌های آلی کمتر، افزایش انتخابگری روش تجزیه‌ای، حد تشخیص پایین و بهبود عملکرد پلیمرهای قالب مولکولی را از دیگر مزایای استفاده از این نانوجاذب عنوان کرد.
این محقق با بیان اینکه در این تحقیق از داروی "گلیبن کلامید" به عنوان یک مولکول الگو برای تهیه جاذب استفاده شد، خاطر نشان کرد: با این حال این جاذب را می‌توان برای انواع مولکول‌های آلی مانند سم‌ها و داروها تهیه کرد. لذا کاربرد این نوع جاذب در صنایع تصفیه آب، تولید مواد غذایی، حوزه پزشکی، محیط زیست و سلامت نیز خواهد بود.
وی در خصوص نحوه ساخت نانوجاذب توضیح داد: برای این منظور ابتدا نانوذرات MCM-48 به عنوان یک بستر مجازی تهیه شد و سپس پلیمر قالب مولکولی بر روی این نانوذرات قرار گرفت. در مرحله بعد بستر مجازی حذف و پلیمر قالب مولکولی به صورت یک حلقه توخالی تهیه شد.
عضو هیات علمی دانشگاه یاسوج استفاده از روش‌های شناسایی نانو ساختارها مانند میکروسکوپ الکترونی عبوری، میکروسکوپ الکترونی روبشی و طیف سنج مادون قرمز را از دیگر مراحل اجرای این پژوهش دانست و یادآور شد: علاوه بر آن از روش‌های آماری و مدلسازی در مراحل بهینه‌سازی و در بخش آنالیز دستگاهی نیز از دستگاه کروماتوگرافی مایع استفاده شد.
این تحقیقات از سوی عباس استوان دانشجوی دکترای شیمی تجزیه دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان، پروفسور مهراورنگ قائدی عضو هیأت علمی دانشگاه یاسوج، دکتر مریم عربی و دکتر آرش اسفرم دانش آموختگان رشته شیمی تجزیه از دانشگاه یاسوج اجرایی و نتایج آن در Journal of Chromatography A با ضریب تأثیر 4.169 منتشر شده است.
