همشهری جوان - محمد امیرپور: «تد ریچاردز» در کتاب فلسفه و فوتبال توصیف جالبی از فوتبال دارد: «یک توپ را بردارید، حرکتش بدهید، هر کاری خواستید می توانید بکنید، فقط از دست های تان استفاده نکنید. حالا نه نفر از دوستان تان را هم اضافه کنید و دوباره همان کارها را تکرار کنید. بعد هم 10 نفر دیگر را هم اضافه کنید. همچنان با همان یک توپ. 10 نفر اول توپ را بین خودشان مین گردانند و 10 نفر دوم باید آن را از شما بگیرند و به اصطلاح وارد دروازه تان کنند. فوتبال همین است. همین قدر ساده، آسان و بدون پیچیدگی.»
اما بین توصیفی که ریچاردر از فوتبال دارد و چیزی که الان در دنیای فوتبال اتفاق می افتد، تفاوت های زیادی وجود دارد. حالا میلیاردها نفر روی کره زمین شیفته این ورزش شده اند. بسته به این که سرنوشت یک مسابقه چطور رقم می خورد، بعضی آدم ها از اندوه گریه می کنند و برخی دیگر از خوشحالی بردن یک مسابقه فوتبال روی زمین بند نمی شوند.
فوتبال به جایی رسیده که برای انتقال یک بازیکن از باشگاهی به باشگاه دیگر، رقم هایی پرداخت می شود که گاهی می تواند زندگی مردم یک شهر را عوض کند. باید اعتراف کنیم که فوتبال دچار جنون شده است؛ جنون در ورزشی که برای انتقال یک بازیکن معمولی در آن، نزدیک 160 میلیون یورو هزینه می شود. این پولی است که بارسلونا برای «فیلیپه کوتینیو»ی برزیلی پرداخت تا یکی دیگر از تصمیمات جنون آمیز فوتبال هم رقم بخورد. راستش بعد از انتقال 222 میلیون یورویی «نیمار» در تابستان و ترانسفر 160 میلیون یورویی کوتینیو، دیگر نمی توان گفت فوتبال پدیده ای است که 20 نفر در زمین می دوند و نباید دست شان به توپ برخورد کند.
فوتبال به کجا می رود؟در فاصله چند سال سه رکورد درباره نقل و انتقالات فوتبال شکست، انتقال نیمار رکورد جابجایی مهاجمان را شکست. فیلیپه کوتینیو، گران ترین هافبک تاریخ فوتبال شد و «ویرجیل فان دایک» 85 میلیون پوندی رکورد نقل و انتقالات مدافعان را جابجا کرد. این سه انتقال فارغ از تمام هیاهوهای رسانه ای که ساختند، جدا از تمام تیترهای خبری که به رسانه ها دادند، اما باعث شکوفاتر شدن فوتبال هم می شوند؟
حقیقت این است که اگر فوتبال را به عنوان یک فضیلت و ورزش و سرگرمی ببینیم، پول هیچ تاثیری در ارتقای آن نخواهد داشت و حتی موجب پسرفتش می شود. در یک کلام هیچ فضیلتی با پول تبدیل به یک امر باشکوه تر نمی شود اما کافی است باور کنیم که فوتبال دیگر یک فضیلت اخلاقی به حساب نمی آید یا در جهت رساندن پیام خاصی نیست.
آخرین تیم هایی که حامل یک پیام در فوتبال بوده اند، یادتان می آید؟ کامرون جام جهانی 90 یا شاید هم نیجریه 94. دورانی که پول هنوز آن قدر قدرتمند نشده بود تا ستاره ها را اغوا ند. «متیو لتیسیر» در تمام دهه 90 لباس «ساوتهمپتون» را پوشید و با لباس «قدیس ها» هم خداحافظی کرد. «یان راش» در همه سال های اوج دوران فوتبالش در همین «لیورپول» بازی کرد. این تفاوت فوتبال به عنوان یک ورزش و سرگرمی ساز با پدیده ای است که این روزها به فعالیت های اقتصادی گره خورده است. تبدیل باشگاه ها به بنگاه های اقتصادی مشغول فرو ریختن پایه های محبوبیت این ورزش بین مردم است؛ بین هوادارانی که نباید توقع داشته باشند ستاره ای که دوستش دارند و پیراهنش را خریده اند، با رسیدن اولین پیشنهاد خوب، باشگاه را به مقصدی نامعلوم ترک نکند. این وسط لیورپول و «یوونتوس» و «بایرن مونیخ» و «بارسلونا» هم ندارد. پیروزی قطعی با باشگاهی است که بتواند پول بیشتری خرج کند و نیازی به کسب درآمد از فوتبال نداشته باشد؛ شرایطی که این روزها تنها در تیم های نفتی مانند «من سیتی» و «پاریسن ژرمن» دیده می شود.
کوتینیو ارزش این همه پول را دارد؟فیلیپه کوتینیو در چهارده سالگی از جوانان «واسکودوگاما» به «اینترمیلان» آمد با قراردادی که حدود 3.8 میلیون یورو ارزش داشت. این مبلغ برای بازیکنی چهارده ساله فقط برای ستاره های آینده فوتبال پرداخت می شود. اما کوتینیو در اینترمیلان هیچ وقت شمایل یک ستاره را بروز نداد. یک سال به«اسپانیول» قرض داده شد و فقط پنج گل زد. دوباره به اینترمیلان بازگشت و به خاطر بحران اقتصادی در فهرست فروش گذاشته شد تا با 12 میلیون یورو سر از لیورپول در بیاورد. کوتینیو پنج سال لباس لیورپول را پوشید، بیش از 200 بار برای لک لک ها به میدان رفت، 54 گل زد و 46 گل ساخت. فصل به فصل رشد کرد و تبدیل به بازیکن امل تری شد.
اما ارزش کوتینیو در بازار فراتر از گل ها و پاس هایی که در «آنفیلد» داد، رشد پیدا کرد. برزیلی ریزنقش 10 سال بعد از بستن اولین قرارداد حرفه ای اش با 160 میلیون یوروبه «نیوکمپ» رفت. 12 برابر قراردادی که پنج سال پیش با لیورپولی ها بسته بود. پنج سال پیش وقتی لباس لک لک ها را پوشید در کنفرانس مطبوعاتی از آرزوی تبدیل شدن به یکی از افسانه های آنفیلد گفت، از شکوه شعار «تو تنها قدم نخواهی زد.» هواداران روی سکوها. از این گفت که دوست دارد از «استیون جرارد» چیزهای زیادی یاد بگیرد و تنها وعده عملی شده اش همین آخری بود.
فیلیپیه از اسطوره لیورپول چیزهای زیادی یاد گرفت اما نه تبدیل به افسانه آنفیلد شد، نه اهمیتی به خواسته هواداران لیورپول داد. پسری که شاید در آنفیلد به بازیکن بهتری تبدیل شد اما به احساسات هواداران و نیاز باشگاه پشت کرد، سر تمرینات تیمش نرفت و سر از اسپانیا در آورد. با همه اینها نه کوتینیو، نه هیچ ستاره دیگری در تاریخ فوتبال، نمی تواند کیفیتی از خودش بروز دهد که ظرف مدت پنج سال با 12 برابر قیمت روز اولش فروخته شود.
مشکل بارسلونا حل می شود؟نیمکت بارسلونا خالی تر از همیشه است؛ «دمبله» و «جرارد دلوفئو» خریدهای شکست خورده باشگاه در بخش هجومی در حد انتظار ظاهر نشدند و «والورده» گزینه قابل اعتمادی روی نیمکت ندارد. در شرایطی که «اینیستا» وارد سی و سه سالگی شده، «لوئیز سوارز» از دوران اوج فاصله گرفته، «آلکاسر» در حد و اندازه های بارسلونا نیست و «پائولینیو» ظرافت های خاص سبک بازی «کاتالان ها» را ندارد، آمدن کوتینیو مثل یک موهبت است. کوتینیو هم قابلیت بازی در کناره های زمین را دارد، هم مرکز میدان. او سرمایه گذاری کاتالان ها برای آینده است، برزیلی که حداقل هفت سال قدرت بازی در بالاترین سطح فوتبال را دارد.
وضعیت مالی بارسلونا هم آن قدر خوب است که ظرف چند ماه دو خرید بالای 100 میلیون یورو انجام دهد و دغدغه ای بابت تراز مالی اش نداشته باشد اما بحث بر سر فلسفه کاتالان هاست. روزی که نیمار به پاریسن ژرمن رفت، مدیران بارسا آتش خشم شان را این طور خاموش کردند که ولخرجی های باشگاه هایی مثل رئال مادرید و پاریسن ژرمن دنیای فوتبال را به هم ریخته و بارسلونا با وجود این که توان مالی اش اجازه می دهد اینچنین هزینه کند اما این کارها با فلسفه اش جور نیست. «بارتومئو» حتی یوفا را محکوم کرد که چرا قوانینی نمی گذارد تا جلوی باشگاه های متخلف در زمینه فیرپلی مالی را بگیرد.
اما رفتار کاتالان ها تناسبی با ادعاهای بارتومئو در این زمینه ندارد. کافی است خریدهای بارسلونا و رئال مادرید را در همین فصل گذشته بررسی کنید تا باشگاه ولخرج خودش را نشان دهد. بارسایی ها در این فصل کوتینیو (160 میلیون یورو)، عثمان دمبله (145 میلیون یورو)، پائولینیو (40 میلیون یورو)، «نلسون سمدو» (30 میلیون یورو)، «دلفئو» (12 میلیون یورو) و «مارلون» (پنج میلیون یورو) قرارداد بسته اند. در سمت مقابل رئال مادرید تنها «تئو هرناندس» و «دبی سبایوس» را با حدود 40 میلیون یورو جذب کرد. مقایسه عملکرد سه ساله دو باشگاه اوضاع را بدتر هم می کند؛ جایی که بارسلونا 360 میلیون یورو بیشتر از رقیب مادریدی هزینه کرده اما در لیگ قهرمانان اروپا و لالیگا عرصه را به حریف کم خرج تر خود باخته است.
حقیقت این است که بارسلونا در فوتبال اقتصادی این روزها یکی از بزرگ ترین برندهاست؛ باشگاهی که در سال 2017 بیشتر از 580 میلیون یورو درآمد داشت اما به همان اندازه هم ولخرجی کرده است. خرید ستاره هایی مثل کوتینیو حتما تاثیرش را در شکل و سبک بازی بارسلونا خواهد گذاشت اما این وسط فلسفه بارسلونا، اعتماد به «لاماسیا» و خیلی چیزهای دیگر قربانی خواهند شد؛ قربانی رکوردی که این فصل بارسلونا به نام خودش خرج کرد؛ پرخرج ترین باشگاه تاریخ با 312 میلیون یورو هزینه طی یک فصل.
