برای بیشتر مردم واژه سم یادآور مواردی مانند آفت کش های مصنوعی یا مواد شیمیایی پاک کننده است، که البته آنها از نظر فنی اصلا در دسته سموم قرار نمی گیرند. سم ماده ای است که توسط یک گیاه، حیوان یا میکروارگانیسم تولید شده است که به عنوان مثال می توان زهر مار یا سم باکتریایی که موجب بیماری کشنده بوتولیسم می شود را مد نظر قرار داد.
به گزارش گروه سلامت عصر ایران به نقل از "ساینتفیک امریکن"، با این وجود، واژه سم در زبان عامیانه اغلب برای توصیف هر ترکیبی که ممکن است اثر منفی بر سلامت داشته باشد، استفاده می شود. اما نخستین قاعده سم‌شناسی دوزی است که سم را ایجاد کند. موادی که شاید در دوزهای زیاد مضر یا سمی باشند، ممکن است در دوزهای کم بی ضرر یا حتی مفید باشند. و تقریبا هر ماده ای از جمله آب، در صورت استفاده بیش از حد می تواند مضر یا سمی باشد.
آیا مواد سمی در سلول های چربی ذخیره می شوند؟
این مساله که برخی انواع مواد شیمیایی بالقوه مضر در سلول های چربی انسان ذخیره می شوند، درست است. نگرانی اصلی در این زمینه به گروهی از مواد شیمیایی به نام آلاینده های آلی پایدار (POPs) مربوط می شود. متاسفانه، پرهیز از مواجهه با این مواد شیمیایی فوق العاده دشوار است، زیرا آنها همان گونه که از نامشان مشخص است حالتی پایدار در محیط زیست و بدن ما دارند.
بدن به روش های مختلف با ترکیبات مضر مقابله می کند. ما دارای آنزیم هایی هستیم که مواد شیمیایی را به ترکیبات کوچک‌تر یا کمتر فعال تجزیه می کنند و روش های مختلفی برای انتقال مواد غیر ضروری به خارج از بدن وجود دارند. با این وجود، به نظر می رسد توانایی ما برای خلع سلاح و از بین بردن آلاینده های آلی پایدار محدود است. ذخیره آنها در سول های چربی یکی از روش هایی است که بدن برای محافظت از مواجهه اندام های دیگر با این ترکیبات به کار می گیرد.
آیا از دست دادن چربی موجب آزاد شدن سموم در جریان خون می شود؟
کاهش وزن می تواند به طور موقت موجب افزایش میزان آلاینده های آلی پایدار در جریان خون شود، زیرا این ترکیبات ذخیره شده از بند سلول های چربی آزاد می شوند. اما آنچه که به طور دقیق نمی دانیم این است که گردش این آلاینده های آلی پایدار در خون چه اثراتی را ممکن است به همراه داشته باشد.
خبر خوب این است که بی نیاز از محصولات سمزدایی گران قیمت، بسیاری از آلاینده های آلی پایدار آزاد شده در نهایت از بدن خارج می شوند. کاهش وزن به طور معمول در نهایت کاهش میزان کلی آلاینده های آلی پایدار در بدن را موجب می شود.
همچنین، باید به این نکته اشاره داشت که عدم کاهش وزن از شما در برابر این ترکیبات ذخیره شده در سلول های چربی محافظت نمی کند. اگرچه کاهش وزن می تواند آزادسازی آلاینده های آلی پایدار در جریان خون را تسریع کند، اما آنها زمانی که وزن خون را کاهش نمی دهید نیز وارد جریان خون می شوند و تنها این روند با آهنگی کندتر صورت می گیرد.
به گفته برخی کارشناسان، فواید کاهش وزن برای افرادی که دارای اضافه وزن هستند بر ضرر بالقوه آن سنگینی می کند. اما روشی که این کار را انجام می دهید به طور قطع می تواند در به حداقل رساندن هر گونه خطری موثر باشد.
برای به حداقل رساندن خطرات چه کاری می توان انجام داد؟
از کاهش وزن سریع پرهیز کنید
نرخ آزادسازی آلاینده های آلی پایدار در جریان خون به طور مستقیم با سرعت کاهش وزن شما پیوند خورده است. برای به حداقل رساندن مواجهه با آنها و یا به هر دلیل دیگری، روند تدریجی و آهسته کاهش وزن پیشنهاد می شود. به جای کاهش نیم یا یک کیلو از وزن خود در یک هفته، این کار را طی یک ماه انجام دهید.
مصرف پروتئین را افزایش داده و مصرف قند را کاهش دهید
نتایج پژوهشی که روی موش ها انجام شد، نشان داد که یک رژیم غذایی با محتوای پروتئین زیاد و قند کم می تواند مقدار آلاینده های آلی پایدار ذخیره شده در بدن موش ها را کاهش دهد و توانایی آنها در سمزدایی و حذف این ترکیبات را افزایش دهد. در شرایطی که این آزمایش روی انسان صورت نگرفته است، اما این نسخه غذایی دارای مزایای بالقوه بسیار زیاد دیگری است که به نظر نمی رسد نیازی به صبر برای تایید نتایجی مشابه در انسان برای آن وجود داشته باشد.
مصرف مکمل ویتامین C را مد نظر قرار دهید
برخی از مکمل های سمزدایی مدعی حمایت از کبد و کلیه ها یا پاکسازی روده بزرگ هستند، اما نیازی نیست هزینه زیادی را صرف خرید آنها کنید. بسیاری از این مکمل ها ادرارآور و/یا ملین هستند، که تنها فرآیندهای طبیعی بدن را تسریع می کنند و اغلب با برخی عوارض جانبی همراه هستند. با این وجود، نتایج مطالعه ای جدید نشان داده است که مصرف 1,000 میلی گرم ویتامین C در روز می تواند به کاهش مقدار آلاینده های آلی پایدار در جریان خون کمک کند. از آنجایی که ویتامین C بی ضرر و ارزان است، مصرف آن اقدامی منطقی، به ویژه در دوران کاهش وزن، به نظر می رسد.
