حتما تاکنون افراد زیادی را دیده‌‌‌اید که خون دماغ شده‌اند. شاید هم خودتان بارها دچار این مشکل شده باشید. عقاید متفاوتی در مورد خون دماغ وجود دارد. حتی بعضی معتقدند اگر کسی خیلی خون دماغ شود حتما سرطان یا بیماری صعب العلاجی دارد، در حالی که خیلی وقت‌ها مشکل فقط خشکی مخاط بینی است. در ادامه این مطلب را به نقل از آشپزباشی بخوانید.
دلایل خون دماغ شدن
دلایل بسیار زیاد و متنوعی برای بروز خون دماغ وجود دارد. گاهی اشکال در خود بینی است، مثلا ممکن است مخاط بینی خشک باشد، با دستکاری و ورود جسم خارجی یا هر گونه ضربه به آن هم خونریزی شروع می‌شود. گاهی هم در بینی تومور وجود دارد که باعث خونریزی می‌شود.
استفاده از داروها مثل اسپری آلرژی که در بینی می‌زنند نیز مخاط آن را خشک و مستعد خونریزی می‌کند. اشکالات تشریحی مثل اشکالات عروقی مخاط بینی نیز می‌تواند سبب خون دماغ شود. اگر کسی دچار هر نوع اختلال آناتومیک بینی باشد، مستعد خون دماغ می‌شود، مثلا در صورت انحراف تیغه بینی، یک طرف بینی بیشتر در معرض هوای خشک قرار می‌گیرد و مخاطش بسیار خشک می‌شود.
بینی افراد عادی در هوای خشک و با دستکاری ممکن است دچار خونریزی خفیف شود، ولی در کسانی که بیماری زمینه‌ای و خونی دارند، شدیدتر اتفاق می‌افتد. علاوه بر این، خونریزی از بینی در افرادی که به هر دلیل جراحی بینی انجام داده‌اند و افراد دچار بیماری های التهابی مثل رینیت، معتادان به کوکایین و هر نوع مخدر استنشاقی، بیشتر اتفاق می‌افتد. البته گاهی هم خون دماغ می‌تواند بدون علت باشد و در بررسی‌ها علتی برای آن پیدا نشود.
اگر خونریزی مدام تکرار شود، ممکن است نشانه بیماری عمومی مثل اختلالات انعقادی یا خونی، لوسمی (سرطان خون) باشد و حتما باید بیمار بررسی بیشتر شود.
گاهی خون دماغ تظاهر یک بیماری است
اختلال های انعقادی مثل هموفیلی، لوسمی (سرطان خون)، کمبود پلاکت خون، فشارخون بالا و در بچه ها بیماری های تنفسی ویروسی یا بیماری های زمینه ای و خونی از بیماری هایی هستند که یکی از تظاهرات شان می‌تواند خونریزی از بینی باشد. بینی افراد عادی در هوای خشک و با دستکاری ممکن است دچار خونریزی خفیف شود، ولی در کسانی که بیماری زمینه ای و خونی دارند، شدیدتر اتفاق می‌افتد. در سنین بالا نیز علت خونریزی معمولا فشارخون بالا یا مشکلات عروقی است.
وقتی خون دماغ می‌شویم
خیلی از ما وقتی خودمان یا دیگری دچار خون دماغ می‌شود، دستپاچه می‌شویم و نمی‌دانیم چه کنیم. ما ضمن حفظ خونسردی این اقدام‌ها را باید انجام دهیم:
- ابتدا طوری بنشینید که بالا تنه از پایین تنه بالاتر قرار بگیرد. بعد دو پره بینی را آرام با انگشت بگیرید و 5 دقیقه فشار دهید. سپس کمپرس سرد دو طرف بینی بگذارید.
- برخی معتقدند کسی که دچار خون دماغ شده، باید سرش را کاملا به عقب متمایل کند، اما این کار اشتباه است و باعث می‌شود خون به حلق و ریه وارد شود، مخصوصا اگر شدید باشد، حالت نیمه نشسته، بهترین حالت است.
کی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر خونریزی با اقدام‌هایی که گفتیم کنترل شد، چه بهتر ولی اگر ادامه پیدا کرد و با این اقدام‌های ساده بند نیامد چه؟
- اگر خونریزی بند نیامد یا حتی زود بند آمد ولی تکرار شد و مدام اتفاق افتاد یا شدید بود، حتما باید به پزشک مراجعه کرد.
- اگر خونریزی با علائم دیگری مثل سردرد باشد یا گرفتگی بینی هم وجود داشته باشد، مخصوصا بچه‌‌ای که خون دماغ می‌شود و بینی‌اش می‌گیرد، باید حتما به پزشک مراجعه کرد.
- اگر ترشح بینی در بچه بدبو باشد، دلیلش این است که جسم خارجی در بینی وجود دارد، مگر این‌که خلافش ثابت شود. ترشح خونی مداوم از بینی می‌تواند نشانه تومور خوش خیم یا بدخیم باشد. تومور خوش خیم آنژیوفیبروم بیشتر در پسرها و تا حوالی اوایل سن بلوغ که تغییرات بینی ایجاد می‌شود، شایع تر است، ولی گاهی بعد از آن هم دیده می‌شود.
- گاهی خونریزی بینی آنقدر شدید است که برای به وجود نیامدن مشکل جدی برای بیمار و حتی به خطر نیفتادن جان او جراحی لازم است که امروزه با آندوسکوپی انجام می‌شود.
در بیمارستان برای بیمار چه می‌کنند؟
ابتدا برای بیمار تامپون می‌گذارند، یعنی یک باند باریک را به پماد آنتی بیوتیک مثل تتراسیکلین آغشته می‌کنند تا 48 تا 72 ساعت بماند تا خون بند بیاید. شایع‌ترین محل خونریزی، قسمت قدامی تیغه بینی است. گاهی در صورت خونریزی طولانی مدت اگر پزشک در معاینه رگ عامل خونریزی را ببیند و محل خونریزی محدود و مشخص باشد، آن را با برق، مواد شیمیایی و رادیوفرکوئنسی می‌سوزاند.
در کسی که به دلیل فشارخون و لوسمی خون دماغ شده و محل خونریزی‌‌اش پراکنده است، نه تنها سوزاندن به نفع بیمار نیست، بلکه وضع را بدتر می‌کند و باید مشکل زمینه‌ای حل شود. از سوی دیگر، سوزاندن باید محدود و با دقت باشد، چون اگر با بی احتیاطی باشد، باعث سوراخ شدن تیغه بینی می‌شود.
گاهی خونریزی بینی آنقدر شدید است که برای به وجود نیامدن مشکل جدی برای بیمار و حتی به خطر نیفتادن جان او جراحی لازم است که امروزه با آندوسکوپی انجام می‌شود. با این روش هم محل خونریزی مشخص و هم درمان انجام می‌گیرد، ولی گاهی این هم مفید نیست و از راه گردن، رگ اصلی را (کاروتید خارجی) می‌بندند.
اگر زیر آفتاب بایستیم، خون دماغ می‌شویم؟
معمولا بیشتر در فصل زمستان که هوا سرد و خشک است، خون دماغ شایع‌تر است، مخصوصا در محیط دربسته‌ای که در آن وسایل گرم کننده وجود دارد، اما اگر در تابستان کسی در معرض گرمای زیاد قرار بگیرد، برای این که بدن بتواند گرما را دفع کند، عروق سطحی گشادتر می‌شود و خون دماغ در افرادی که مستعد هستند، اتفاق می‌افتد.
