سکونت ۴۲ درصد شهروندان تهرانی در بافت‌های بحران زا

بافت فرسوده و بافت‌های بحران زا در سطح شهر تهران همواره به عنوان معضلی اساسی در شهر مطرح بوده و اقدامات صورت گرفته طی سال‌های اخیر برای نوسازی و احیای این بافت چندان تاثیر گذار نبوده است.

به گزارش به نقل از میزان، کلانشهر تهران با مخاطرات طبیعی و انسان ساز بسیار از جمله واقع شدن بر روی گسل‌های زلزله خیزی مانند گسل‌های مشا و نیاوران در شمال، لویزان و طرشت در مرکز، گسل‌های شمال و جنوب ری در جنوب و همچنین گسل‌های پارچین و اشتهارد در اطراف شهر مواجه است.

علاوه بر گسل‌های موجود، مخاطرات طبیعی دیگر از جمله وقوع سیلاب‌های ویرانگر، تندباد، آتش سوزی، ایمن نبودن ساختار فیزیکی و کالبدی شهر مواجه است.

تاکنون 47 کیلومتر مربع پهنه گسلی در شهر شناسایی شده است. همچنین مشرف بودن شهر به ارتفاعات البرز خطر وقوع زمین لغزش را محتمل‌تر کرده و آسیب پذیری در برابر خطر زمین لغزش به ویژه با گسترش شهر در ارتفاعات شمالی افزایش یافته است.

در طول سالیان اخیر به واسطه تغییرات اقلیمی و استخراج غیر اصولی آب‌های زیر زمینی فرونشست‌های دشت شهریار در حال گسترش بوده و بخش‌هایی از آن، جنوب شهر تهران را نیز در بر گرفته است.

در قسمت‌هایی از جنوب شهر نیز با توجه به شرایط زمین شناختی از جمله نوع خاک، سطح آب زیر زمینی و ... وقوع پدیده روانگرایی محتمل است.

در حال حاضر حدود هزار و 300 رشته قنات با مجموع بیش از 51 هزار میله و طول هزار و 200 کیلومتر که در گذشته وظیفه تامین آب شهر را برعهده داشته اند، عمدتا بدون متولی رها شده و به یکی از مهم‌ترین مخاطرات موجود در شهر تهران تبدیل شده اند.

این قنات‌های رها شده می‌توانند منجر به وقوع حوادث مختلفی از جمله نشست ساختمان ها، بالازدگی آب در ساختمان ها، نشت آب به تاسیسات زیر زمینی و ... شوند.

گذر رودخانه‌های متعدد از داخل محدوده شهر تهران و دست کاری‌های به وجود آمده در آن‌ها با توسعه سریع و نامتوازن مناطق شهری بدون لحاظ محدودیت‌های طبیعی به ویژه رودخانه‌ها و آبراهه‌های طبیعی موجود در داخل محدوده شهری از جمله مخاطرات بالقوه‌ای است که در صورت طغیان هر یک از آن‌ها آسیب‌های فراوانی را در پی خواهد داشت.

وسعت 24 درصدی بافت‌های ناپایدار شهر تهران و سکونت حدود 42 درصد ساکنین شهر در بافت‌های بحران زا از دیگر موارد خطر زا برای شهروندان به شمار می‌آید.

طی بررسی‌های صورت گرفته و بر اساس اعلام شهرداری تهران، در حال حاضر 15 درصد جمعیت کل پایتخت در ساختمان‌های واقع در بافت فرسوده، 20.9 درصد ساکنان در ساختمان‌های واقع در پهنه‌های گسلی، 2.36 درصد ساکنان در ساختمان‌های واقع در پهنه یا در معرض خطر زمین لغزش، 2.1 درصد جمعیت در ساختمان‌های واقع در حریم بستر رودخانه، 19.35 درصد ساکنان در ساختمان‌های واقع در بافت ریزدانه و 1.01 درصد از ساکنین پایتخت در ساختمان‌های واقع در بافت نفوذ ناپذیر واقع شده اند که در صورت وقوع زلزله، می‌توانند بزرگ‌ترین فاجعه انسانی قرن را بیافرینند.

در کنار این مسئله باید به آسیب‌های متعددی که عدم رعایت اصول حاکم بر طرح جامع و تخلف‌های ساخت و ساز در صورت وقوع زلزله به شهر تهران متحمل می‌کند را نیز لحاظ کرد. ساخت سازه‌هایی با ارتفاع بیش از حد مجاز که در صورت ریزش می‌توانند با بستن معابر و شریان ها، عملیات امدادرسانی را سخت و حتی غیر ممکن کرده و بر میزان تلفات بیافزایند.

در حوزه حریم‌های رودخانه‌ای نیز از مسائل فعلی شهر تهران آزاد سازی 227 کیلومتر حریم رودخانه‌ای است که متاسفانه طی چند دهه گذشته در آن‌ها ساخت و ساز صورت گرفته و در نقشه‌های طرح تفصیلی پایتخت نیز اعمال شده است و به اعتباراتی هنگفت نیازمند است.

همچنین در مورد سیل خیزی پهنه‌های شهری به علت بارندگی نیز باید نسبت به توسعه و تجهیز کانال‌های جمع آوری روان آب‌ها و آب‌های سطحی به ویژه در مناطق کم شیب نظیر مناطق جنوب و جنوب شرقی شهر اقدام کرد.
در حال حاضر شهر تهران دارای 102 پایگاه پشتیبانی مدیریت بحران فعال در مناطق 22 گانه شهری و 10 پایگاه در دست ساخت است.

این در حالی است که بر اساس برنامه عملیاتی پنج ساله باید تعداد این پایگاه‌ها در سال 96 به 140 و تا پایان برنامه یعنی در سال 97 به 150 پایگاه برسد.

احمد صادقی، رئیس سازمان مدیریت بحران شهرداری تهران در این رابطه به خبرنگار گروه جامعه خبرگزاری میزان می‌گوید: در حال حاضر در شهر تهران شاهد فعالیت 102 پایگاه مدیریت بحران هستیم. این پایگاه‌ها که به اشتباه به عنوان سوله مدیریت بحران معرفی شده اند، به نوعی یک پایگاه کامل تلقی شده و تنها یک بخش کوچک آن‌ها سوله‌های مدیریت بحران هستند.

رئیس سازمان مدیریت بحران شهرداری تهران با اشاره به اینکه در شهر تهران 22 پایگاه ویژه مدیریت بحران موجود است می‌افزاید: در شهر تهران 22 پایگاه ویژه در اختیار ما است و در این مراکز تجهیزات کافی وجود دارد. 8 سوله ویژه نیز در اختیار استانداری استان‌های معین شهر تهران قرار گرفته و امکانات لازم در این مراکز وجود دارد.

صادقی در خصوص حاشیه‌های مطرح شده پیرامون سوله‌های شهرداری که در اختیار سازمان ورزش شهرداری تهران قرار داشته است می‌گوید: همچنان شاهد هستیم که 56 سوله مدیریت بحران شهر تهران در اختیار سازمان ورزش شهرداری قرار داشته و سازمان ورزش اکنون به عنوان محلی برای ورزش بانوان از این سوله‌ها استفاده می‌کند.

رئیس سازمان مدیریت بحران شهرداری تهران با اشاره به مصوبه شورای چهارم شهر تهران مبنی بر تحویل سوله‌های مدیریت بحران به سازمان مدیریت بحران می‌گوید: اعضای وقت شورای چهارم شهر تهران مصوبه‌ای را به امضا رساندند که بر مبنای آن، سوله‌های مدیریت بحران به سازمان مدیریت بحران پس داده شود.

وی همچنین با اشاره به مخاطرات گسل‌های موجود در پایتخت می‌گوید: گسل‌های موجود در شهر تهران، سابقه تاریخی فعال شدن دارند و نمی‌توان منکر فعالیت آن‌ها شد.

صادقی با اشاره به ثبت لرزه‌های متعدد در شهر تهران می‌گوید: در طول هفته و حتی در طول روز، شاهد لرزه‌هایی در گسل‌های شهر تهران هستیم و افرادی که در شهر تهران سکونت دارند باید بدانند که به نسبت بسیاری از شهر‌های دیگر، شهری که برای سکونت انتخاب کرده اند شرایط ویژه تری دارد.

رئیس سازمان مدیریت بحران شهرداری تهران در رابطه با آخرین آمار مدارس و بیمارستان‌های فرسوده شهر تهران می‌گوید: طبق اعلام وزارت بهداشت، و آموزش و پرورش 50 درصد بیمارستان‌ها و مراکز درمانی، 30 درصد مدارس و مراکز آموزشی و 7 هزار کلاس درس جزء بافت فرسوده محسوب می‌شوند.