چه عواملی سبب موفقیت تحصیلی دانش آموزان می شود؟
بیشتر والدین به موفقیت فرزندان خود در دوران تحصیل اهمیت می دهند و در تلاش‌اند از راه‌های مختلف عملکرد تحصیلی فرزندانشان را بهبود دهند؛ اما واقعاً چه عواملی سبب موفقیت تحصیلی دانش آموزان می شود؟ آیا فقط هوش بالا برای دست یابی به این هدف کافی است؟ در ادامه با یوکن همراه باشید تا تمام عوامل تأثیرگذار در موفقیت تحصیلی دانش آموزان را معرفی کنیم.
خیلی از افراد تصور می کنند موفقیت تحصیلی ارتباط زیادی به IQ دانش آموزان دارد؛ اما این عقیده به طور کامل درست نیست. قطعاً هوش بالا سبب درک آسان‌تر و بهتر مفاهیم درسی می شود اما به تنهایی برای موفقیت تحصیلی کافی نیست، زیرا به جز هوش، عوامل بیرونی زیادی روی قدرت یادگیری، کسب نمرات بالا و در نهایت موفقیت تحصیلی دانش آموزان تأثیرگذار است. لازم به ذکر است، وضعیت اجتماعی و اقتصادی نیز از عوامل مؤثر در موفقیت تحصیلی به‌حساب می‌آید اما عوامل دیگری نیز وجود دارد که در ادامه به معرفی آن‌ها می پردازیم.
روابط اجتماعی دانش آموزان
وضعیت اجتماعی از دوران مهدکودک به بعد در کیفیت یادگیری دانش آموزان نقش قابل توجهی دارد. مطالعات انجام شده در این زمینه نشان می دهد روابط دوستانه در دوران مهدکودک مشکلات رفتاری آن‌ها را کاهش می دهد و سبب بهبود مهارت‌های کودک و کسب نمرات بهتر خواهد شد. تحقیقات حاکی از آن است، روابط دوستانه‌ی افراد در دوران نوجوانی، مسیر زندگی آینده‌شان را مشخص می کند و تغییرات این دوران ممکن است سبب موفقیت یا شکست فرد در زندگی شود. نتایج نشان می دهد کودکانی که نمرات خوب می گیرند اگر با افرادی که مشکلات رفتاری دارند، روابط دوستانه برقرار کنند دچار افت تحصیلی خواهند شد. پس انتخاب دوست نقش مهمی در موفقیت یا شکست کودکان خواهد داشت؛ به عنوان پدر و مادر تلاش کنید فرزندتان نهایت دقت را در انتخاب دوستانش به کار گیرد.
میزان استرس دانش آموزان
استرس یکی از عوامل انگیزشی برای انجام کارها به حساب می‌آید اما اخیراً مطالعاتی انجام شده که نشان می دهد، استرس مانع عملکرد درست در تحصیلات دانشگاهی می شود. استرس در کنار دیگر عوامل چون مشکلات مالی، افسردگی، نبود اعتماد به نفس و عدم برقراری ارتباط قرار می گیرد و روی کیفیت خواب، تغذیه و پذیرش مسئولیت تأثیر منفی می گذارد. تمام این تغییرات در کنار عوامل استرس زا سبب افت تحصیلی دانش آموزان خواهد شد. در مقابل دانش آموزانی که روحیه و سیستم حمایتی بهتری دارند، بهتر بر مشکلات غلبه کرده و عملکرد تحصیلی خوبی از خود نشان می دهند. قرار دادن دروسی چون مدیریت استرس در برنامه‌ی درسی دانش آموزان و دانشجویان، سبب شده تا بتوانند بر استرس خود غلبه کنند و در مسیر درست اهداف تحصیلی خود گام بردارند.
کنجکاوی دانش آموزان
کنجکاوی یکی از عوامل مفید در موفقیت تحصیلی دانش آموزان به حساب می‌آید. تحقیقات انجام شده در زمینه‌ی روانشناسی نشان می دهد، کنجکاوی از عوامل مهم موفقیت در تحصیل است، به طوری که تأثیر بیشتری از IQ دارد. تحقیقی روی 50 هزار دانش آموز انجام شده که نشان می دهد کنجکاوی در موفقیت تحصیلی دانش آموزان تأثیر بیشتری از دیگر عوامل چون سخت کوشی و وظیفه شناسی دارد. پس دانش آموزان برای موفقیت باید به دنبال تجربیات جدید و یادگیری مفاهیم تازه باشند.
هوش هیجانی دانش آموزان
همان طور که گفتیم، IQ در موفقیت تحصیلی دانش آموزان تأثیر دارد اما مورد دیگر EQ یا هوش هیجانی است. تحقیقات نشان می دهد موفقیت تحصیلی دانش آموزان به جز هوش ذاتی و IQ، به عوامل دیگری بستگی دارد. EQ یا هوش هیجانی باعث موفقیت فرد در روابط اجتماعی و برقراری رابطه احساسی مناسب با دیگران خواهد شد. در تحقیقی دانش آموزان زیر 12 سال موظف به خواندن دروس آموزشی برقراری روابط اجتماعی و عاطفی شدند، در نهایت مشخص شد آن‌ها عملکرد بهتری در برقراری روابط اجتماعی با دیگران داشته و به موفقیت تحصیلی دست یافتند؛ اما در مقابل دانش آموزانی که در این طرح شرکت نکردند، به موفقیت قابل توجهی نرسیدند. پس آموزش‌های اجتماعی و احساسی می تواند سبب بهبود مهارت‌های برقراری ارتباط با دیگران و کاهش استرس دانش آموزان شود.
نقش خانواده
خانواده نقش مؤثری در موفقیت تحصیلی دانش آموزان دارد. تحقیقی روی 800 دانش آموز در شهرهای شیکاگو و پکن انجام شد، نتایج گویای آن است دانش آموزانی که خود را در مقابل خانواده‌شان مسئول می‌دانند، به موفقیت تحصیلی تمایل بیشتری نشان می دهند. نگرش خانواده به تحصیل فرزندان، ثبات خانواده، روابط والدین با فرزندان و ... تأثیر قابل توجهی روی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دارد.
اعتماد به نفس دانش آموزان
گاهی برای انجام موفق یک کار کافی است تصور کنید قادر به انجام آن کار هستید. نتایج تحقیقات نشان می دهد دلیل افت تحصیلی و کسب نمرات پایین در برخی دانش آموزان، نبود اعتماد به نفس، گوشه گیری و عدم تمایل آن‌ها به محیط آموزشی است. برای حل این مشکل تمرین ساده 60 دقیقه‌ای انجام شد که به تقویت اعتماد به نفس آن‌ها کمک زیادی می کرد، بدین ترتیب دانش آموزان توانستند با اعتماد به نفس بیشتری سر کلاس درس حاضر شوند.
در این تحقیق اعلام شد، 22 درصد دانش آموزان شرکت کننده در این طرح، جزو 25 درصد برتر کلاس هستند اما فقط 5 درصد افرادی که در این طرح شرکت نکرده بودند، جزو 25 درصد برتر کلاس بودند. البته این تحقیق چندان گسترده نبود و انجام تمرینات گسترده‌تر برای تقویت اعتماد به نفس سبب دست یابی به نتایج بهتر خواهد شد.
ساعت کلاس
ساعت کلاس نقش مؤثری در موفقیت تحصیلی دارد، پس دانشجویان باید به ساعت کلاس‌های خود توجه داشته باشند. محققان می گویند بیدار ماندن شبانه و مصرف مشروبات الکلی سبب افت تحصیلی دانش آموزان و دانشجویان می شود. در این راستا به کسانی که عادت به شب زنده داری دارند، پیشنهاد می کنند در کلاس‌هایی که صبح‌ها برگزار می شود، شرکت نکنند. شب زنده داری سبب کاهش کیفیت خواب و عدم تمرکز در طول روز می شود و عملکرد ناموفق تحصیلی را در پی دارد. در مقابل، دانش آموزانی که به موقع می خوابند، با رغبت و تمرکز بیشتری سر کلاس درس حاضر می شوند و نمرات بهتری هم می گیرند.
تناسب اندام دانش آموزان
شاید به بهانه‌ی شرکت در کلاس‌های درسی، دست از ورزش بکشید، اما باید بدانید این کار اصلاً درست نیست. تحقیقات نشان می دهد میان ورزش و موفقیت تحصیلی ارتباط مستقیم وجود دارد. افراد فعالی که ورزش می کنند، شانس بیشتری برای موفقیت تحصیلی دارند، این بدین خاطر است که اکسیژن بیشتری به مغزشان می رسد و ترشح هورمون اندورفین سبب شادی و نشاط آن‌ها خواهد شد. انجام تمرینات ورزشی تأثیر زیادی روی موفقیت تحصیلی دانش آموزان دارد؛ نمرات دانش آموزانی که به اجبار در تمرینات ورزشی مدرسه شرکت می کنند با افرادی که با علاقه در بیرون از مدرسه هم به باشگاه می روند، پایین‌تر است. ورزش و فعالیت بدنی سبب کاهش استرس، تناسب اندام و بالا رفتن اعتماد به نفس می شود و تأثیر مثبت قابل توجهی روی موفقیت تحصیلی دانش آموزان دارد.
وضعیت خواب
تحقیقات نشان می دهد اگر به دنبال کسب نمرات بالا هستید، باید خواب مناسب و کافی داشته باشید. به هیچ وجه نباید شب بیدار بمانید؛ حتی برای خواندن کتاب‌های درسی. نتایج مطالعات حاکی از آن است دانش آموزانی که شب زنده دار هستند به نسبت کسانی که خواب راحت و آرام دارند نمرات کمتری گرفته‌اند. تأثیر منفی کم خوابی روی دانش آموزان پایه‌های مختلف تحصیلی ثابت شده و خواب مناسب یک عامل مهم در پیشرفت تحصیلی در تمام مقاطع به حساب می آید.
شرکت در تیم ورزشی مدرسه
مطالعات دانشگاه ارگان اعلام می کند دانش آموزان پسر که تمایلی به شرکت در تیم‌های ورزشی مدرسه ندارند، بیشتر از دیگران به سمت مصرف مشروبات الکلی و شرکت در مهمانی‌های قهرمانی تیم‌ها می روند که در نهایت سبب افت تحصیلی آن‌ها می شود. خیلی از دانش آموزان در مدارسی ثبت نام می کنند که به جز آموزش به قهرمانی تیم‌های مدرسه‌ی خود هم اهمیت می دهند.
وضعیت سلامتی دانش آموزان
اگر به سلامت خود اهمیت ندهید، قطعاً نمرات خوبی هم نخواهید گرفت. مطالعات زیادی نشان می دهد کمبود خواب، تماشای بی‌رویه تلویزیون و مصرف مشروبات الکلی روی عملکرد تحصیلی دانش آموزان تأثیر دارد. این افراد دچار استرس و مشکلات سلامتی متعددی می شوند و در پی آن نمی توانند نمرات خوبی هم بگیرند.
منبع: Onlineuniversities
