استفاده از فضای مجازی آثار مثبت و منفی بسیاری روی سلامت روانی دارد. طبق مطالعات استفاده از فیسبوک، اینستاگرام و فضاهای مشابهشان به افسردگی، تنهایی و اختلالات خواب مرتبط است. ولی در مقابل، فضای مجازی میزان مشارکت در زمینه‌های سیاسی و اجتماعی و هم چنین ارتباطات بین افراد را افزایش می‌دهد.
دو درس واضح می‌توان از مطالعات روی فضای مجازی و سلامت روانی گرفت. اولا، اگر مشارکت شما در فضای مجازی در حال تبدیل به یک اعتیاد است، روی سلامت روانیتان تاثیر سوء دارد. محققین، فضای مجازی اعتیادآور را این گونه توصیف کرده‌اند:«نگرانی بیش از حد و غیر قابل کنترل درمورد فعالیت‌های مجازی و صرف کردن وقت و انرژی بسیار برای فضای مجازی که به جوانب دیگر زندگی ما لطمه می‌زند.»
دومین درسی که می‌گیریم این است که هر کاری در فضای مجازی انجام می‌دهیم اهمیت دارد. استفاده منفعل از فضای مجازی، روی خلق و خوی و سلامت روانی ما تاثیر سوء دارد. در حالی که ارتباطات آنلاینی که حامی یکدیگر باشید روی خلق و خوی ما تاثیر مثبت دارد و تبدیل به یک جامعه مجازی می‌شویم.
بدنام‌ترین پست‌ها در فضای مجازی، سلفی‌ها هستند ولی سلفی آن طور که غالبا فکر می‌کنیم ساده نیست. مثلا، هیچ مدرک قطعی برای اثبات این عقیده نیست که نشر دادن سلفی‌هایمان اعتماد به نفس را افزایش می‌دهد. برای یافتن آثار منفی سلفی، باید عمیق‌تر بنگریم.
قبل از پست کردن تصویری از خود در فضای مجازی، این 3 سوال را بپرسید. اگر والد یک نوجوان هستید، سعی کنید او را متقاعد کنید این 3 سوال را به طور مداوم از خود بپرسد.
1-آیا این تصویر را برای این که دیگران موجب افزایش اعتماد به نفس من شوند نشر می‌دهم؟
طبیعی است. اگر ظاهرتان را دوست نداشته باشید، عکس جذابی نشر دهید و منتظر شوید نظرات مثبت دیگران را ببینید. ولی نشر دادن و مشاهده مطالب ظاهر محور در فضای مجازی، ارتباط مستقیمی با افزایش نارضایتی از ظاهر و مشکلات تغذیه‌ای دارد.
با این که امکان دارد با نظرات مثبت دیگران برای لحظه‌ای حس خوبی به شما دست بدهد، این اعتماد به نفس کوتاه مدت است. هرچه بیشتر روی ظاهر خود تمرکز کنید، احساس بدتری راجع به آن خواهید داشت. و اگر نظرات مثبتی که انتظارش را داشتید دریافت نکنید چه؟ این باعث می‌شود حتی حس بدتری داشته باشید. اجازه ندهید اعتماد به نفستان را مدیون فضای مجازی باشید. اگر لایک‌ها و نظرات واقعا تاثیری داشتند، احتیاجی به اطمینان مجدد نداشتید.
2-آیا خود واقعیم را نشان می‌دهم؟
بین کسی که واقعا هستید و کسی که می‌خواهید دیگران فکر کنند هستید تفاوت وجود دارد. آیا تصویری که نشر می‌دهید هویت واقعی شما را نشان می‌دهد؟ یا آن قدر روی آن فیلتر و تغییرات اعمال می‌کنید تا شبیه کسی که نیستید بشوید؟
اثر تصاویری که نشر می‌دهید فقط محدود به سلامت روانی خود شما نیست. ممکن است روی سلامت روانی دوستان و دنبال کنندگان شما نیز تاثیر بگذارند. همه، خودشان را با تصاویری که در فضای مجازی می‌بینند مقایسه می‌کنند. اگر این تصاویر فیلتر شده و غیرواقع‌گرایانه باشند، باطنمان را با ظاهر دیگران مقایسه خواهیم کرد. در دنیای واقعی، پوست انسان‌ها حفره، چین و چروک و لکه دارد. وقتی تمام این‌ها را اصلاح کنیم، انرژی بیش از حدی صرف نقش بازی کردن برای دیگران خواهیم کرد و ارتباطات واقعی و سالم برقرار نخواهیم کرد.
سعی کنید تصاویری که خود واقعی شما را نشان نمی‌دهند را در فضای مجازی نشر ندهید. تصاویری را انتخاب کنید که چیزی که برای شما واقعا اهمیت دارد را نشان می‌دهد.
3-آیا این تصویر را چون مضطرب و افسرده هستم نشر می‌دهم؟
طبیعی است که هنگام مضطرب و افسرده بودن از دیگران طلب اطمینان بخشیدن کنیم، ولی پست کردن یک سلفی راه خوبی برای رسیدن به این هدف نیست. محققان حین مطالعات خود دریافتند که استفاده از فضای مجازی، درواقع تاثیر منفی روی خلق و خو و میزان رضایت از زندگی می‌گذارد. این یافته‌ها به خصوص برای نوجوانان و بانوان جوان که احتمال اعتیاد به فضای مجازی در آن‌ها بالاست صادق هستند و ارتباط بیشتری بین اضطراب، افسردگی و استفاده از فضای مجازی در این گروه افراد دیده می‌شود.
با این که به نظر می‌رسد واکنش‌های مثبتی که به یک سلفی نشان داده می‌شود حالمان را بهتر می‌کنند، راه‌های مناسب‌تری برای شکست دادن اضطراب و افسردگی وجود دارد. ورزش کنید، با حیوانات خانگی وقت بگذرانید، با یکی از عزیزانتان رو در رو ارتباط برقرار کنید، یا کار مثبتی برای شخص دیگری انجام دهید. هرکدام از این گزینه‌ها بهتر از فضای مجازی هستند. مسلما اگر مشکلات عمیقی دارید، بهتر است از روان شناسان حرفه‌ای کمک بگیرید.
