به گزارش ایسنا، آیین رونمایی از پنج جلد نخست دانشنامه ارتباطات استاد باقر ساروخانی صبح امروز (دوشنبه، 14 اسفندماه) با حضور جمعی از اساتید ارتباطات از جمله صدیقه ببران، غلامرضا آذری، حمید ضیایی‌پرور، محمد حسین سروش، حسن خجسته (رییس پژوهشکده هنر و ارتباطات)، مجید رضاییان، شهاب اسفندیاری (رییس دانشگاه صداوسیما)، حجت‌الاسلام سید محمود دعایی (مدیرمسؤول روزنامه اطلاعات) و استاد باقر ساروخانی و خانواده وی در فرهنگسرای رسانه برگزار شد.
دعایی: عاشق ساروخانی هستم
در ابتدای این مراسم حجت‌الاسلام سیدمحمود دعایی به سخنرانی پرداخت و درباره این استاد مسلم ارتباطات اظهار کرد: من عاشق ایشان هستم و این را خانواده ایشان گواهی می‌دهند. کمتر از آن هستم که در این مجلس این چنینی راجع به استاد صحبت کنم. ما علاوه بر آشنایی با ایشان افتخار خدمت‌گزاری استاد را هم با ناشر کتاب‌هایشان داشته‌ایم. کتاب‌هایی که به چاپ بالای 30 هم رسیده‌اند و این نشان از اهمیت کتاب‌های ایشان است.
مدیرمسؤول روزنامه اطلاعات در ادامه گفت: سخن گفتن درباره استاد عزیز و ارزشمند آقای دکتر ساروخانی سهل و ممتنع است، سهل و آسان است از این رو که متواضع و افتاده و خاکسار است و این به انسان جرأت سخن می‌دهد. اما آسان نیست از این رو که در جناب ایشان با شخصیتی صاحب نظر و دانشوری پرکار سروکار داریم که بیش از نیم قرن در ساحت‌های مختلف علم و تدریس و تحقیق و نظریه و تألیف حضور داشته است. ادا کردن حق این استاد حقیقتا کار آسانی نیست. دامنه سخن را باید وسیع گرفت تا بتوان در دو زمینه علم و اخلاق در باب این عزیز گفت و شنید.
دعایی سپس گفت: شاید بهتر این باشد که درخصوص آقای دکتر ساروخانی سخن را از معلمی‌اش شروع کنیم. او که در سراسر دوران تحصیل خود در دانشگاه شاگرد اول بوده، بعد از فارغ‌التحصیلی به دبیری روی آورده است و همزمان با تحصیل در دوره کارشناسی ارشد علوم اجتماعی لباس معلمی بر تن کرده و هرگز این لباس افتخارآمیز را از تن درنیاورده است و لذا تصوری که همه از او در ذهن دارند تصویر یک معلم است، معلمی دلسوز، باصفا، مخلص، کوشا و دانا که به صراحت می‌گوید اگر زندگی‌ام یک بار دیگر تکرار شود به طور یقین از آغاز باز هم معلم می‌شدم. باز هم معلم زندگی می‌کردم و معلم هم می‌مردم.
وی در ادامه سخنان خود یادآور شد: استاد عزیز در سال 42 با استفاده از سهمیه شاگرد اولی بورس تحصیلی گرفت و عازم فرانسه شد و دکتری دولتی خود را با درجه بسیار عالی از دانشگاه سوربن اخذ کرد. دکتر ساروخانی از جمله کسانی است که به تدریس جامعه‌شناسی ارتباطات در دانشگاه تهران پرداخته است. ایشان این کار را در سال 52 با شش دانشجوی ارتباطات شروع کرد و تا سال‌ها ادامه داد. در دهه گذشته با اینکه به میل خود از تدریس در دانشگاه تهران بازنشسته شد تا جوان‌ها به میدان بیایند حضورش را در عرصه‌های نوین ارتباطات همچنان می‌توان لمس و مشاهده کرد.
حجت الاسلام دعایی در ادامه گفت: اکنون که عمر پربار استاد در حوالی 80 سالگی است، آثارش نیز قریب به 80 جلد کتاب است. به اضافه مقالاتی به زبان‌های فارسی، فرانسه و انگلیسی که تألیف، ترجمه و تصحیح کرده است. چه کسی است که علوم اجتماعی یا علوم ارتباطات خوانده باشد و از کتاب‌هایی چون روش‌های تحقیق، جامعه‌شناسی خانواده، روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی، فرهنگ جامعه‌شناسی، منابع و آثار جوانان و کودکان، جامعه‌شناسی و وسایل ارتباط جمعی، روان‌شناسی اجتماعی کار صنعتی، نگاهی به جامعه‌شناسی خانواده در ایران و دایرة‌المعارف علوم اجتماعی استفاده نکرده باشد واز آثاری نظیر آسیب‌شناسی ارتباطات، جامعه‌شناسی انحرافات، تمرکززدایی بهره نبرده باشد. می‌دانیم که کتاب‌های دو جلدی استاد درآمدی بر دایرة‌المعارف علوم اجتماعی در سال 1370 برنده جایزه کتاب‌های برگزیده دانشگاهی شد و کتاب «جرم و مهاجرت» اثری مشترک با دکتر محمد عاشوری در سال 71 برنده جایزه بهترین تحقیقات دانشگاهی شد و همچنین کتاب «نگرش‌های خانوادگی در نگرش‌های فرهنگی مردم ایران» اثر دیگر وی در سال 77 جایزه بهترین کتاب سال را از آن خود کرد.
مدیرمسؤول روزنامه اطلاعات در بخش دیگری از سخنان خود مطرح کرد: سمت‌ها و موقعیت‌های دکتر ساروخانی از استادی تمام وقت جامعه‌شناسی دانشگاه تهران تا سرپرستی بخش روان‌شناسی اجتماعی، موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی تا معاونت موسسه اطلاعات و تحقیقات اجتماعی تا مدیریت منتخب گروه جامعه‌شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران تا سرپرستی بخش تحقیقات تطبیقی مطالعات و تحقیقات اجتماعی تا مدیریت منتخب گروه آموزشی جامعه‌شناسی دانشگاه تهران که تا سال 81 ادامه داشت، نشان‌دهنده تلاش بی‌پایان یک عنصر فرهیخته فرهنگی است که به عنوان سرباز فرهنگ پیوسته در سنگر علم حضور داشته است.
او با بیان اینکه دکتر ساروخانی وسواس زیادی در چاپ کتاب دارد، مطرح کرد: ایشان از معدود کسانی است که برای انتشار آثارش عجله به خرج نمی‌دهد. به همین جهت کارهایی که نام او را بر پیشانی خود دارد از اتقان علمی و ادبیاتی فاخر بهره‌مند هستند. انتشارات موسسه اطلاعات افتخار دارد که چندین نمونه از کتاب‌های استاد را از جمله کتاب ارزشمند جامعه‌شناسی ارتباطات، اصول و مبانی که تا به امروز 31 بار تجدید چاپ شده است، به زیور چاپ آراسته کند. این کتاب حاصل سال‌ها کار و تدریس این موضوع توسط دکتر ساروخانی در دانشگاه‌هاست. کتاب پس از مقدمه‌ای موجز و مهم درباره تنهایی به عنوان هراس دائم انسان‌ها و نیز سطح و نوع رابطه انسان و شرایط اساسی حاکم بر ارتباطات انسانی در سال‌هایی که هنوز رشته ارتباطات در ایران استحکام امروزاش را نیافته بود مباحثی را مطرح کرده که در آن زمان بی‌سابقه بود و اکنون نیز در اعتبار و وزانت خویش باقی است.
حجت الاسلام دعایی به آثار دیگر استاد ساروخانی اشاره کرد که در موسسه انتشارات منتشر شده است و گفت: کتاب «جامعه‌شناسی نوین ارتباطات، رسانه‌ها در جهان امروز» و همچنین کتاب «جامعه همه جایی» قابل ذکر است که بارها تجدید چاپ شده‌اند.
او در پایان سخنان خود مطرح کرد: ما به وجود این استاد عزیز،خوشرو و خندان افتخار می‌کنیم که او را می‌شناسیم و دوستدارش هستیم. افتخار می‌کنیم که سالیان سال در خدمتش بوده‌ایم و در این سال‌ها از او جز نیکی و نیک‌اندیشی و غیرت علمی و اهتمام فکری، ادب و تحمل ندیده‌ایم. دوستان ما در انتشارات اطلاعات گواهی می‌دهند که ایشان همواره با رویی باز از پیشنهادهایی که برای تغییر یا افزایش بخش‌هایی به کتاب‌هایشان شده استقبال کرده‌اند و استاد با وجود داشتن تخصص و سابقه تدریس در رشته‌های مرتبط با کتابشان هرگز خود را بی‌نیاز از اظهارنظرها و پیشنهادهای دیگران و حتی غیرمتخصصان ندیده‌اند. همین امر به تنهایی هم نشان‌دهنده تواضع علمی ایشان است و هم بیانگر پویایی علمی استاد که در آثارشان جلوه‌گر شده است.
دعایی سپس با اعتقاد بر اینکه دکتر ساروخانی آبروی دانش و دانشگاه است، اظهار کرد: او کسی است که پیوسته معلم بوده و معلمی کرده است. زندگی او زندگی معلمی است که به علم عشق می‌ورزد و شاگردانش را چونان فرزند دوست دارد. این گفتار را هم از او شنیده‌ایم که گفته است، آرزو دارم سر کلاس درس به ملاقات حق و به دیدار معبود بشتابم. این نهایت عشق یک معلم عاشق و یک عاشق پاک باخته است. از خداوند می‌خواهیم که سایه استاد را سالیان سال بر سر ما مستدام دارد و جامعه ما را از خرمن علمی او بهره‌مند گرداند.
رسانه می‌تواند انسان‌های بزرگ را کوچ کند
به گزارش ایسنا، باقر ساروخانی در سخنانی در آیین رونمایی از کتاب پنج جلدی خود با عناوین «جامعه‌شناسی نوین ارتباطات»، «جامعه‌شناسی ارتباطات»، دو جلدی «کودک و رسانه‌های جمعی» و همچنین کتاب «جامعه همه جایی» گفت: اگر سپاسگزار بندگان خوب خدا نباشیم، حتما سپاسگزار خالق جهان هم نخواهیم بود. از تک تک همه عزیزان که در این مراسم حضور داشتند سپاسگزاری می‌کنم و این روز را روز جشن کتاب تلقی می‌کنم چرا که شایسته این نیستم که از من تجلیل شود. فرزند یک خانواده کوچک در قزوین بودم، خانواده‌ای که دارای سطح مالی کم و بدون سرمایه بود. شایسته این همه لطف هم نیستم. من امروز را به عنوان روز جشن کتاب و حمایت از کتابم تلقی می‌کنم.
او با بیان اینکه غربت کتاب و غربت نویسنده کتاب تاریخی است، اظهار کرد: این غربت دیروز و روزگار گذشته هم همین طور بوده است.
او به شرایط سخت نویسندگان گذشته و تاریخی اشاره کرد که همواره با این غربت دست و پنجه نرم کرده‌اند و گفت: روزگار ما این طور هست که نویسندگان ما نمی‌توانند با کتابشان ارتزاق کنند و این خوب نیست. امروز هست، دیروز هم بوده است. امیدواریم با دولتمردان ما این مسائل حل شود. یادم است دهخدا آنقدر بی‌چیز شد که حتی کاغذ برای نوشتن نداشت و زمانی که می‌خواست فرهنگ دهخدا را بنویسد بر روی برگه سیگار هم می‌نوشت.
این استاد مسلم ارتباطات با تأکید بر اینکه بحث کتاب و عزلت نویسنده همواره از گذشته تاکنون بوده است، بار دیگر تأکید کرد: ما امروز را روز کتاب و روز مطالعه کتاب تلقی می‌کنیم نه روز تقدیر از من چرا که جامعه بی‌کتاب و جامعه بی‌مطالعه پایدار نخواهد ماند. کتاب نماد دانایی و نماد جامعه پایدار است و اگر در جامعه نباشد و نویسندگان در جامعه غریب باشند آن جامعه راه رستگاری نخواهد داشت.
ساروخانی با بیان اینکه کتابت و کتاب اثبات دانایی است، مطرح کرد: امیدوارم یک روزی خانه‌های روستایی هم یک کتابخانه کوچک داشته باشند و این اتفاق بیفتد. همیشه معتقد بودم تنها کتاب است که می‌توان با آن زندگی کرد و آدمی می‌تواند فراغت خود را با کتاب بگذراند.
او در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به وضعیت رسانه‌ها در جامعه یادآور شد: رسانه جزئی از وجود و جامعه اطراف ماست. رسانه نه تنها عنصر لاینفک جامعه است بلکه قدرت‌ها را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد. رسانه است که می‌تواند یک انسان را بزرگ، یک خبر را بزرگ و یک انسان بزرگ را کوچک کند. رسانه‌ها بُعد اساسی حیات اجتماعی و سیاسی هستند.
او در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه ما از راه بازنمی‌مانیم، گفت: اگر جامعه به کتاب بی‌اعتناست و کتابت در بطن زندگی نیست ولی ما راه را ادامه می‌دهیم. اگر قرار است کتاب عادت‌واره آدم‌ها شود این کار حتما باید از آغاز صورت بگیرد. زیباترین تصاویر، تصاویر مادر است که در کنار فرزندش کتاب می‌خواند. امیدوارم جامعه ما پذیرای فرهنگ مطالعه باشند.
باقر ساروخانی با اعتقاد بر اینکه رسانه‌های ما باید مولد کتاب باشند، گفت: رسانه‌ها باید بتوانند عشق به مطالعه و آشتی با کتاب را در جامعه تحقق ببخشند. از مدارس گله دارم. مدارس یاد گرفته‌اند که ذهن‌ها را پر کنند بدون آنکه آن‌ها را پردازش کنند. مدارس جای عشق و محبت است و کودک نباید نسبت به آن احساس بدی داشته باشد و زمانی که دوران تحصیلی‌اش به پایان می‌رسد به قدری خوشحال باشد که حتی کتاب‌هایش را آتش بزند.
او با بیان اینکه دنیای جدید دنیای رسانه‌ای است، گفت: بدون تردید انسان رسانه‌ای است و رسانه جزو ماست. امروز همه آدم‌ها پیام‌آور هستند و دوران انحصارسازی پیام‌آوری شکسته شده است و هر انسانی می‌تواند پیام‌آور باشد. انسان رسانه‌ای محدود به یک رسانه نیست و به طور کلی رسانه در کنار انسان‌هاست حتی در شرایط بحرانی. رسانه است که قدرت انتخاب اطلاعات اخبار را به انسان‌ها می‌دهد.
پیر علم جامعه شناسی ارتباطات همچنین درباره پنج جلد کتاب خود نیز یادآور شد: جلد اول و دوم و سوم این کتاب را برای چاپ به انتشارات موسسه اطلاعات دادم و جلد چهارم و پنجم را هم به دانشگاه صداوسیما.
او سپس گفت: جلد پنجم را به اصحاب دانش تقدیم می‌کنم.
ادامه دارد...
