چگونه «ماینکرفت» به پدیده دنیای بازی تبدیل شد؟

مجله همشهری دانستنیها - کسری کریمی طار: 34 سال پیش، یکی از کارمندان آکادمی علم جماهیر شوروی به نام «الکسی پاژیتنوف» (Pajitnov Alexey) بازی ای را طراحی کرد که بعدها با 174 میلیون نسخه به پرفروش ترین بازی تاریخ تبدیل شد. پاژیتنوف هیچ گاه تصور چنین موفقیتی را نداشت، اما «تتریس» نخستین پدیده سرگرمی شوروی بود که وارد خاک آمریکا شد.

از آن هنگام سازندگان و شرکت های فراوانی سعی کردند رکورد تتریس و پاژیتنوف را بشکنند، اما هیچ کدام موفق نشدند جادوی تک نفره این طراح را شکست دهند؛ حتی شرکت هایی با هزینه های چندصد میلیون دلاری و کارمندان پرشمار. گویا قرار بوده تاریخ تکرار شود چون احتمال فراوانی وجود دارد که این رکورد طی یکی دو سال آینده شکسته شود، آن هم به دست بازی ای که باز هم یک نفر طراح اصلی آن بوده و تا امروز 144 میلیون نسخه از آن به فروش رفته است. بازی ای که دقیقا به مانند تتریس برای یک قشر خاص طراحی نشده است و هر فردی با هر سنی می تواند از انجام آن لذت ببرد؛ بازی به نام «ماینکرفت» (Minecraft).

1. ساخت عناوین بزرگ، سال ها به طول می انجامد، اما ورژن اولیه بازی «ماینکرفت» خیلی زود در اختیار کاربران قرار گرفت. «مارکوس پرسون» (Markus Persson) ملقب به «ناچ» کار ساخت این بازی را در ماه می سال 2009 (اردیبهشت 1388) آغاز کرد و هدفش ساخت دنیایی مجازی بود که کاربران به راحتی در آن گشت و گذار کنند و دنیای مورد علاقه خود را بسازند. او کار ساخت بازی را در 10 می (10 اردیبهشت) آغاز کرد و تنها شش روز بعد و در 16 می (26 اردیبهشت) نسخه اولیه (Alpha version) را به صورت آن لاین در اختیار مخاطبان قرار داد. البته تکمیل بازی ببش از دوسال زمان برد و نمونه نهایی «ماینکرفت» در تاریخ 18 نوامبر 2011 (27 آبان 1390) آماده شد.

2. ماینکرفت نخستین بازی سندباکس یا همان Open world نبود که اجازه ساخت و ساز را به مخاطب می داد، اما بنا به دلایلی که حتی خود تحلیلگران هم از تحلیل آن عاجزند، این بازی به یکی از بزرگ ترین پدیده های سرگرمی قرن 21 تبدیل شد. این بازی با فروش 144 میلیون نسخه ای، دومین بازی پرفروش تاریخ است و تنها 26 میلیون نسخه با شکستن رکورد «تتریس» به عنوان پرفروش ترین بازی تاریخ فاصله دارد.

رکوردی که شکستن آن چندان هم سخت نخواهدبود، مخصوصا این که ماینکرفت کمترین افت فروش را از زمان عرضه اش در بین تمامی بازی های تاریخ داشته است. تا ژوئن 2016 (خرداد 1395)، 100 میلیون نسخه از این بازی به فروش رسیده بود و طی نه ماه (فوریه 2017) این عدد به 122 میلیون نسخه رسید و با گذشت زمان 19 ماه، این آمار به 144 میلیون نسخه رسیده است.

3. بسیاری از بازی های بزرگ دهه گذشته از عناوین دیگر الهام گرفته اند و ماینکرفت هم از این قاعده مستثنا نیست. به گفته مارکوس پرسون، او برای طراحی ماینکرفت از «Dwarf Fortress» (یک بازی مستقل در ژانر ساخت و ساز و مدیریت)، «Dungeon Keeper» (اثری استراتژیک که در آن باید سیاهچاله خود را مدیریت کنید) و از همه مهمتر «Infiniminer» (عنوانی منبع باز که ماینکرفت به شدت شبیه به آن است) تاثیر گرفته است. همچنین قرار بود در ابتدا این بازی «Gave Game» نام داشته باشد که بعدها به «Mine craft» و در نهایت با حذف فاصله بین دو کلمه به Mine craft تغییر پیدا کرد.

4. ماینکرفت جزء معدود بازی هایی است که از منظر آموزشی به آن توجه زیادی می شود و حتی بسیاری از استادان معماری در اروپا و آمریکا از این بازی برای انتقال راحت دانش خود به دانش جویان استفاده می کنند. جالب است بدانید این روند در سال 2013 (1392) و در سوئد آغاز شد؛ وقتی که «مونیکا اکمن» معلم مدرسه «Viktor Rydberg» به 180 دانش آموز سیزده ساله خود ماینکرفت را معرفی کرد. اکمن معتقد بود که بازی ماینکرفت برای تقویت دانش های برنامه ریزی شهری، حل مشکلات محیطی و طراحی ساختمان بسیار مفید است. بسیاری از استادان و مدیران دانشگاهی به این توصیه اکمن گوش فرا دادند و حالا کار به جایی رسیده که «مایکروسافت» نسخه آموزشی مخصوص ماینکرفت (Minecraft: Education Edition) را در اختیار مدرسه ها و دانشگاه ها قرار داده است.

5. در سال 2014 (1393) دولت دانمارک برای بالا بردن اطلاعات جغرافیایی مردم کشورش کل دانمارک را در ماینکرفت بازسازی کرد و آن را برای دانلود در اختیار علاقه مندان قرار داد. آژانس اطلاعات جغرافیایی دانمارک» (Danish Geodata Agency) مسئولیت این کار را برعهده داشت. مسئولان پروژه بازسازی دانمارک در ماینکرفت معتقد بودند که از این طریق راحت تر می توانند اطلاعات جغرافیایی را به مردم خودشان منتقل کنند و حتی غیرگیمرها هم به این پروژه علاقه مند می شوند. کامل کردن این پروژه نزدیک به یک سال به طول انجامید و طی مدت زمان کوتاهی 300 هزار شهروند دانمارکی آن را از آژانس اطلاعات جغرافیایی دانمارک دانلود کردند.

6. در حالی که بیشتر بازی های بزرگ بخش عظیمی از شهرت خود را مدیون تبلیغات هستند، ماینکرفت تا سال ها از طریق تعریف دهان به دهان و ویدئوهای یوتیوب به کاربران معرفی شد. «الکس لویت» (Alex Leavitt) دانش آموز پسادکتری مدرسه «اننبرگ» (Annenberg) در سال 2011 (1390) اعلام کرد که یک سال پس از عرضه بازی بیش از چهارهزار ویدئو در ارتباط با ماینکرفت در یوتیوب به وسیله کاربران آپلود شده است. عجیب این که تعداد ویدئوها در پایان سال 2011 نزدیک به دو میلیون رسید. این شیوه بازاریابی و تبلیغات تا قبل از خرید ماینکرفت به وسیله مایکروسافت ادامه داشت؛ هرچند غول ردموند بیشترین تبلیغاتش در بخش سرگرمی را صرف این بازی پرطرفدار کرد.

7. پرسون احتمالا هیچ گاه فکر نمی کرد که ماینکرفت به این سطح از شهرت برسد، اما سرنوشت کاری کرد که بازی او به پرطرفدارترین ساخته سه دهه اخیر صنعت بازی مبدل شود. این سطح از محبوبیت سبب شد تا شرکت های فراوانی برای خرید ماینکرفت «مویانگ»- استودیوی مسئول ساخت و تکمیل ماینکرفت- را در اختیار خود گرفت. جالب این که پس از این معامله پرسون و دیگر موسسان مویانگ یعنی «جیکوب پرسر» (Jakob Porser) و «کارل مانه» (Carl Manneh) این استودیو را ترک کردند. مشخص است که با وجود چنین پول هنگفتی آن ها هیچ انگیزه ای برای ادامه کار در مویانگ نداشتند.

8. خرید 2.5 میلیاردی ماینکرفت به وسیله مایکروسافت هم داستان بسیار جالبی دارد. ماجرا از این قرار بود که پرسون در ژوئن 2014 (1393) طی توییتی اعلام کرد «آیا هیچ فرد یا شرکتی به خرید سهام مویانگ و بازی ماینکرفت علاقه مند است؟» این توییت باعث شد تمامی شرکت های بزرگ صنعت بازی در پشت پرده وارد رقابتی عظیم شوند. یکی از این شرکت ها، مایکروسافت بود. وقتی «فیل اسپنسر» از این توییت باخبر شد، سریعا با «ساتیا نادلا» مدیرعامل مایکروسافت تماس گرفت و از تصمیمش برای خرید مویانگ و ماینکرفت خبر داد. با تایید نادلا مایکروسافت سه ماه پس از این توییت با پرداخت 2.5 میلیارد دلار، مالک ماینکرفت نام گرفت. از این مبلغ 1.5 میلیارد دلار به جیب مارکوس پرسون رفت.

9. با بالا رفتن هر روزه محبوبیت ماینکرفت، مایکروسافت تصمیم به گسترش هرچه بیشتر این بازی در صنعت بازی گرفت و برای ساخت یک عنوان ادونچر براساس ماینکرفت با استودیوی «تل تیل» وارد مذاکره شد. نتیجه این مذاکرات ساخت و عرضه عنوان «Minecraft: Story Mode» در سال 2015 (1394) بود. فصل اول این بازی هشت قسمت داشت که آخرین قسمت آن مارس 2016 (اسفند 1394) عرضه شد و فصل دوم آن پنج قسمت داشت که آخری آن ها داسمبر 2017 (آذر 1396) در اختیار مخاطبان قرار گرفت. با این که کیفیت بازی مذکور پایین تر از دیگر ادونچرهای تل تیل بود، اما استقبال نسبتا خوبی از آن به عمل آمد.

10. اولین زمزمه های برای ساخت فیلم و سریال ماینکرفت در سال 2012 (1391) آغاز شد، وقتی که تعدادی از تهیه کننده های مشهور هالیوود برای ساخت سریال ماینکرفت با پرسون وارد مذاکره شدند. در سال 2014 (1393) اعلام شد که «شرکت برادران وارنر» این فلم را تهیه خواهدکرد؛ فیلمی که «شان لوی» (شبی در موزه و پلنگ صورتی) و «راب مک الهنی» (خالق سریال «فیلادلفیا همیشه آفتابی است») کارگردانی آن هستند و «جیسون فوکس» (زن شگفت انگیز و عصر یخبندان 2) وظیفه نوشتن فیلمنامه آن را برعهده دارد. فیلمی که قرار است در تاریخ 24 می سال 2019 (سوم خرداد 1398) اکران شود.

• 100 میلیون کاربر: ماینکرفت بیش از 100 میلیون کاربر ثبت شده دارد.
• 115 کشور: به گفته مایکروسافت، 115 کشور از نسخه آموزشی ماینکرفت Minecraft: Education Edition برای بالا بردن خلاقیت دانش آموزان، دانشجویان و کارمندان استفاده می کنند.
• 55 میلیون کاربر: تعداد کاربران فعال و ماهانه ماینکرفت به 55 میلیون کاربر می رسد.
• 30 میلیون نسخه: بیش از 30 میلیون از نسخه های ماینکرفت برای کامپیوترهای شخصی و مک به فروش رفته اند.
• 1.5 میلیارد دلاری: در طبقه بندی نشریه «فوربس»، مارکوس پرسون با ثروت 1.5 میلیون دلاری، دومین بازی ساز (Game developer) ثروتمند جهان است.

بسازید، بجنگید، زنده بمانید

شاید شما هم یکی از کسانی باشید که تاکنون Minecraft را تجربه نکرده اند یا این که به خاطر گرافیک پیش پاافتاده اش، این بازی را مسخره می کنند، با این که حتی یک دقیقه هم پای آن وقت صرف نکرده اند. ولی وقتی پای آن بنشینید، به احتمال زیاد عاشقش خواهید شد. هسته گیم پلی بازی تقریبا ساده است، نخست باید با دستان خالی به کندن زمین و شکستن شاخه درختان مشغول شوید تا شمشیر و تبر چوبی بسازید. با استفاده از این تجهیزات ساده می توانید یک خانه چوبی و ساده بسازید و شب را از گزند زامبی ها و هیولاها در امان باشید.

وظیفه نهایی گیمرها به دست آوردن منابع کمیاب، ساخت ساختمان های مختلف برای بقا در برابر خطرات و در نهایت نابودی اژدهایی به نام «Ender Dragon» است. با این که بخش Survival دارای خطرات بالقوه و محدودیت منابع است، با این حال در بخش Creative می توانید بدون نگرانی از حملات دشمنان و کمبود منابع به ساخت و ساز بپردازید. ساخت هر چیزی که تصورش را کنید، در Minecraft ممکن است؛ از ساخت یک قلعه کوهستانی با راهروهای زیرزمینی گرفته تا یک شهر مدرن با برج های شیشه ای و سر به فلک کشیده. احتمال این که با چرخش در اینترنت و نگاه کردن به بناهای خلق شده به وسیله دیگران برای ساخت ساختمان های رویایی خود تشویق نشوید، بسیار اندک است.