کرمان – ایرنا- وجود آئین ها و جشن های سنتی شاد و نشاط آور در تاریخ سرزمینمان موید این است که مردم کشورمان طی قرن های متمادی جزو جامعه های شاد و شادی آفرین بوده اند.
کهن دیار کرمان هم به عنوان بخشی از تاریخ دیرپای سرزمین ایران در گذر تاریخی خود به رغم برخی ناملایمات و تلخی های روزگار از این قافله شادی فاصله نگرفته است، بطوری که برگزاری بزرگترین جشن سده در این دیار مصداق روحیه شاد و با نشاط اهالی کرمان است.
هم میهنان زرتشتی در کرمان به همراه دیگر ساکنان به رسم دیرینه، شامگاه دهم بهمن ماه هر سال یکصدمین روز زمستان از تقویم کهن مصادف با روز مهرایزد را با برپایی آیین سده با شکوه کم نظیری جشن می گیرند.
به گواه تاریخ برگزاری جشن های مختلف در بین ایرانیان از دوران باستان تا عصر حاضر جایگاه ویژه داشته و مهم تر اینکه این جشن ها با ویژگی مشترک همگی در پیوند با پدیده های طبیعی، کیهانی و اقلیمی همزاد و همخوان بوده اند .
جشن سده، یکی از جشن‌های ایرانی است که در آغاز شامگاه دهم بهمن‌ماه برگزار می‌شود و زرتشتیان با گردآمدن در یک نقطه از شهر یا روستا در کنار هم آتشی بسیار بزرگ می‌افروزند و به نیایش خوانی و سرودخوانی و پایکوبی می‌پردازند.
ایرانیان باستان اعتقاد داشتند با برپایی این آتش بزرگ قلب زمین گرم می شود و زمستان رخت می بندند و زندگی بار دیگر به زمین روی می نماید.
کرمان یکی از بزرگترین مراکز تجمع زرتشتیان در جهان محسوب می شود و از این رو آئین ها و سنت های کهن ایران زمین توسط زرتشتیان کرمان هر ساله برگزار می شود.
آیین سده سوزی در دیار کرمان را که همراه با سرور و شادی است می توان نمونه ای از یک جشن اصیل و دیرپای ایرانی دانست که با شکوه وصف ناپذیر تصویری از جامعه شاد و شاد زیستن را در معرض دید همگان قرار می دهد .
به گواه اسناد و متون تاریخی معتبر ، سده جشن پیدایش آتش است و بنا به روایات متعددی پیرامون علت برگزاری این جشن بوسیله ایرانیان باستان،در برخی از روایات تاریخی آمده است که چون صد روز که از زمستان سخت و بزرگ می گذشت ایرانیان جشن سده را برپا می کردند (در تقویم کهن ایرانیان مهرآیین، زمستان 150 روزه و تابستان 210 روزه بوده است. از ابتدای زمستان (اول آبان ماه) تا 10 بهمن که جشن سده است،100 روز و از 10 بهمن تا نوروز و اول بهار 50 روز و50 شب بوده است).
به اعتقاد ایرانیان باستان در این زمان، اوج و شدت سرما سپری شده، به همین دلیل همه در دشت و صحرا گرد هم می ایند و با ایجاد تلی بزرگ از خار و خس و هیزم ، با فرا رسیدن تاریکی شب، آتش می افروختند تا با این کار خود بازمانده سرما را نابود کنند .
البته در اثر حماسی شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی ، برگزاری جشن سده از زمان هوشنگ شاه دانسته شده و در این خصوص گفته شده ‘هوشنگ پادشاه پیشدادی، که شیوه کشت و کار، کندن کاریز و کاشتن درخت را به او نسبت می دهند، روزی در دامنه کوه ماری دید و سنگ برگرفت و به سوی مار انداخت و مار فرار کرد ، اما از برخورد سنگ ها جرقه‌ای حاصل شد و آتش پدیدار گشت’.
بنا به آنچه از تورق کتابهای تاریخی برمی آید جشن سده در طول قرنهای متمادی با آداب و رسوم خاصی بوسیله زرتشتیان در نقاط مختلف کشور برگزار می شده است .
محمدعلی گلاب زاده، مدیر مرکز کرمان شناسی براین باور است که جشن سده کرمان باشکوهترین جشن نه تنها در ایران بلکه در دنیا بشمار می رود .
به گفته این پژوهشگر، جشن سده از جمله جشن های کهن ایرانی بوده که از دهها سال قبل از ورود اسلام به ایران رواج داشته و به نحو باشکوهی برگزار می شده است .
وی پیرامون فلسفه برپایی و پیدایی این جشن، افزود: از آنجا که آیین مقدس اسلام برای روشنایی و گرما همواره احترام ویژه ای قائل بوده، و از سویی می توان گفت که در همه ادیان روشنایی و گرمی محترم شمرده می شده و ظلمت و تاریکی مذموم و ناپسند بوده این جشن مرسوم شده است .
گلاب زاده گفت: هر چند پیروان آیین زرتشت نیز همواره عبادات خود را در مقابل نور و آتش انجام می دهند ولی باید این را هم دانست که این موضوع به معنای آتش پرستی آنها نیست بلکه حرمتی است که آنها برای قداست آتش قائل هستند.
وی همچنین با اشاره به برپایی جشن سده در روز دهم بهمن در نقاط مختلف کشور، تصریح کرد : اما باید به این نکته هم توجه داشت که این جشن به شکوه روزهای نخست، هنوز در کرمان برگزار می شود و حتی در دیگر شهرهای ایران مثل یزد، شیراز و اصفهان نیز این مراسم به این پررنگی برگزار نمی گردد .
این مورخ کرمانی می گوید : برای مثال در حسن آباد یزد، در برپایی جشن سده تنها به برافروختن آتش کوچکی شبیه چهارشنبه سوری بر پشت بام های منازل اکتفا می شود و و حتی در کشور هندوستان که خیلی زرتشی دارد این جشن مختصر برگزار می شود ولی این در حالیست که در کرمان این مراسم با شکوه و جلای منحصر بفردی انجام می گیرد .
مدیرکل میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری استان کرمان هم از این جشن به عنوان یکی از آئین های کهن ایرانی نام می برد که برگزاری سالانه آن موجب شادی و نشاط در بین مردم این دیار می شود .
وفایی افزود: هرساله میراث فرهنگی با مشارکت نیروی انتظامی در برقراری نظم و امنیت در این مراسم اقدامات لازم را انجام می دهد و مهم اینکه ، حفاظت بخش داخلی محل برگزاری جشن را هم نیروهای یگان حفاظت اداره میراث کرمان برعهده می گیرند.
وی اضافه کرد : بمنظور ماندگاری این آیین کهن و شاد خبرنگاران و عکاسان و اصحاب رسانه برای حضور در این جشن سده با دریافت کارت ویژه، برای پوشش این مراسم اقدام می کنند.
بنا به گفته زرتشتیان ساکن در کرمان این جشن 200 سال است که به طور مداوم و بدون وقفه در کرمان در حال برگزاری است و بهتر است بدانیم که در گذشته این آیین در جاده کوهپایه و در محلی به نام ‘باب کمال’ برگزار می شده اما 80 سال است که جشن سده در محل فعلی آن واقع در باغچه بداغ آباد در خیابان سده همه ساله برگزار می شود.
در ابتدای مراسم جشن سده در کرمان ، گاته خوانی سرودهای زرتشت را داریم و پس از آن سرود ملی جمهوری اسلامی در جهت رسمیت بخشیدن به این آیین ملی اجرا خواهد شد.
همچنین در اجرای گروه سازهای پوستی ‘اهورا’ و نقاله خوانی و شاهنامه خوانی هم به عنوان دیگر برنامه های جنبی جشن سده کرمان قبل از موضوع برپاکردن کردن آتش می باشد که نشاط خاصی را به شرکت کنندگان در این مراسم می دهد .
بنا به آمارهای موجود سالانه برغم محدودیت مکان برگزاری ، بیش از 2 هزار نفر با شور و حال خاصی در آئین سده سوزی کرمان شرکت می کنند.
از آنجا که وجود روحیه شاد و با نشاط در یک جامعه موجبات سالم زیستی و شکوفایی استعدادهای ساکنان را در جهت سرعت بخشی به روند آبادانی و رفاه به دنبال خواهد داشت قطعا برپایی باشکوه آیین های سنتی و محلی شاد نظیر جشن سده ، چهارشنبه سوری ،شب یلدا و….. به نوبه خود می تواند در فروافتادن افراد جامعه در تارهای عنکبوتی افسردگی که مقدمه دیگر آسیب های اجتماعی مخرب و تحمیل هزینه های اضافی و سنگینی به خانواده ها و بخش های درمانی است ممانعت کند.
منبع: ایرنا
