کاشت و پرورش آلوئه ورا معجزه آسا برای شما عزیزان و کاربران محترم مجله دلگرم قرار داده ایم , امیدواریم مورد قبول شما واقع شود.
آلوئه ورا گیاهی علفی و از راسته ی مارچوبه ای ها و بی ساقه دارای برگ های نیزه ای ، گوشتی و با لبه های دانه دار است . رنگ آن سبز خاکستری می باشد .گل های آن بر روی سنبله ای می روید که گاه تا نود سانتی متر درازا دارد .
آلوئه ورا گیاهی چند ساله از خانواده سوسن (lily family ) و بومی افریقا و مناطق مدیترانه ای است و از دیر باز در مناطق خشک _ گرمسیری جهان هم به عنوان گیاه زینتی و هم گیاه درمانی کشت می شود .
کاشت و پرورش آلوئه ورا معجزه آسا
دویست و چهل گونه مختلف از آلوئه ورا وجود دارد که تنها چهار نوع از آن دارای ارزش غذایی است . گیاه آلوئه ورا بواسطه برگ های کلفت آبدار و کوزه مانند خود مشخص می شود . مراقبت از گیاه آلوئه همانند گیاه کاکتوس است.
طریقه تکثیر:
طریقه تکثیر وپرورش گیاه آلوئه ورا بسیار آسان است. با اینکه گونه های این گیاه هر کدام بومی مناطق مختلفی هستند. لیکن می توانند در محیطهای مشابه زندگی کنند. معمولا تکثیر گیاه از طریق بذر، قلمه، پیوندو کشت مجدد پاجوشهای گیاه صورت می گیرد.
پیوند:
آلوئه ورا مانند سایر گیاهان به طریق پیوند تکثیر می گردد بهترین موقع پیوند زدن در حین فصل رشد است در این موقع گیاه قوی بوده و دارای شیره گیاهی کافی جهت پیوند و اتصال است. در ضمن می توان به صورتهای مختلف گیاه را پیوند زد.
قلمه:
یکی دیگر از طرق تکثیر گیاه آلوئه ورا(آلوورا) قلمه است. قلمه ها را معمولا از سر ساقه یا از قسمتی از ساقه که دارای جوانه برگی است انتخاب می کنند .
میتوان از قلمه ها ی برگ نیز جهت تکثیر استفاده کرد. برای این کار برگهای گوشتی را به قطعات کوچک تقسیم کنید. بعد سر شاخه ها را با علامتی مشخص کرده (برای جلوگیری از وارونه کاشتن) به منظور خشک شدن انها را مدت یک هفته در سایه قرار دهید. پس از آن ته هر قلمه را در خاک داخل کنید.
بذر:
برای بدست آوردن نهالهای زیاد میتوان بذور این گیاهان را در جعبه و یا خزانه کشت کرد. لیکن اگر تعداد کمی نهال نظر باشد بایستی از گلدانهای کم عمق استفاده کرد.
در این روش سرعت تولید گیاه پایین است و گیاهان همسانی تولید نمی‌شود و به دلیل پدیده نر عقیمی و دگرکشتی افزایش تفرق ژنتیکی قابل توجهی در نتایج ظاهر خواهد شد.
در فصل بهار بذر گیاه آلوئه ورا را در گلخانه، در دمای حدود 21 درجه سانتی گراد کشت می نمایند. بذور آلوئه باید حداکثر تا عمق 1 سانتی متری خاک کشت شود. چرا که در کشت عمیق تر جوانه زنی بذر کاهش می یابد.
حفظ رطوبت خاک بسیار با اهمیت است. این بذور معمولاً بعد از 1 الی 6 ماه پس از کشت شروع به جوانه زنی می نمایند. وقتی ارتفاع نهال های جدید به حدود 3 سانتی متر رسید قابل انتقال به گلدان های مجزا هستند.
این نهال ها باید در خاک سبک و با زهکشی خوب کشت گردند. در زمان جابه جایی نهال ها بایستی نهایت دقت جهت خودداری از صدمه رسیدن به ریشه ها اعمال گردد. البته در این روش تکثیر، سرعت تولید گیاهی پایین می باشد.
پاجوشها:
کاشت پاجوشها یا جوانه های کوچک موجود در کنار شاخه اصلی یکی دیگر از روشهای تکثیر است. چون این گونه از گیاهان جوانه های کوچک در کنار شاخه اصلی تولید می کند میتوان به راحتی آنها را از مادر جدا کرد و ریشه دار ساخت .
پاجوشها از تنه اصلی تغذیه می کنند ودارای رنگ سبز روشن هستند در صورت قطع برگهای پایه اصلی به علت وجود پاجوش گیاه به صورت افقی رشد خواهدکرد این گیاه می تواند حتی چندین سال بدون نیاز به تعویض گلدان به رشد خود ادامه دهد. زیرا پاجوش تولید می کند بنابراین تعویض گلدان زمانی ضروری به نظر می رسد
که قسمت هوایی بسیار رشد کرده و به صورت انبوه در آید این گیاه بسیار زیاد است و می تواند در هر خاکی رشد کند ولی خاکهایی که زهکشی خوبی داشته باشد را ترجیح میدهد.
حدوداً هر شش ماه 10 پاجوش بر روی ریشه‌ها و لابه‌لای برگهای خشکیده بوته‌های آلوئه ورا بوجود می‌آید که در این روش تغییر ژنتیکی و خواص آن خیلی کم است و گیاهان همسانی تولید می‌شوند.
جهت تولید تجاری آلوئه، کشت آن فقط از طریق پاجوش قابل توصیه است. پاجوش های با طول عمر حدود 4-3 ماه و دارای 5-4 برگ و به ارتفاع حدود 25-20 سانتیمتر جهت کشت بسیار مناسب هستند.
برای استفاده از پاجوشها به عنوان تکثیر باید آنها را هنگامی که به نسبت کافی رشد کردند در مرحله اول در گلدانها کاشته و به مقدار کافی آبیاری نمود
بعد از این مرحله تا مدت سه هفته نباید به گلدانها آب داد این عمل سبب می شود که ریشه های جوان قدرت جذب آب را پیدا کنند . رنگ برگهای جدید ممکن است برای مدتی به رنگ خاکستری و یا قهوه ای تغییر کند ولی بعد از مدتی به رنگ طبیعی در خواهد آمد.
کشت بافت:
در این روش کشت بافت با به دست آوردن سلولهای بنیادی گیاه و تمایز آنها امکان تولید یک گیاه کامل به وجود می‌آید به این صورت که در روش کشت بافت گیاهآلوئه ورایک بخش کوچکی از سلولهای انتهایی در حال تکثیر گیاه کشت داده میشود و گیاه کامل بدست می‌آید از بارزترین مزیت‌های روش کشت
بافت سرعت بخشیدن به تکثیر (در حدود 50 الی 200 برابر) کنترل ژنتیکی گیاه، تولید گیاهان همسان و دارای ثبات ژنتیکی و تغییر نکردن خواص آن ، کنترل آلودگی‌ها و بیماری‌ها بازدهی اقتصادی بالا میباشد.
از آنجا که گیاه دارویی آلوئه ورا دارای کاربرد گسترده ای در صنایع دارویی، آرایشی و غذایی می باشد دست یابی به این فناوری در کشت، بازدهی اقتصادی بسیار بالایی دارد، زیرا در روش طبیعی تکثیر گیاه آلوئه ورا، هر 6 ماه فقط یک تا سه گیاه جدید تولید می شود، اما در این روش در مدت مشابه حداقل صد گیاه جدید تولید می شود.
فواصل کاشت: بهترین فاصله کاشت بین بوته های گیاه 60 الی 90 سانتیمتر می باشد.
دوره آبیاری:
این گیاه یک گیاه آبدار است. بنابراین باید توجه داشت که از آب زیاد در مقایسه با بی آبی بیشتر صدمه خواهد دید. بنابراین هنگام آبیاری مجدد باید دقت کنید
که خاک گلدان به بک خشکی نسبتی رسیده باشد ضمنا خاک گلدان نیاید کاملا خشک باشد و برای جلوگیری از پوسیذن ریشه می توان با ریختن شن در ته گلدان به ارتفاع حدود 2 سانتیمتر اقدام کرد.
سیستم آبیاری:
مناسبترین روش آبیاری سیستم فارو( ایجاد پشته های خاک در فواصل معین و کاشت گیاه روی این پشته ها) می باشد.و در کشت های گلخانه ای سسیتم آبیاری قطره ای میباشد.
نیاز آبی:
برای تولید یک کیلوگرم از این گیاه حدود `150ml آب مورد نیاز می باشد.
روش کاشت:
کاشت پاجوش در خزانه و سپس انتقال به زمین اصلی
زمان لازم جهت انتقال پاجوش از خزانه به زمین اصلی:
بسته به شرایط نگهداری 4تا6 ماه
زمان مناسب برای کاشت در خزانه: اواخر تابستان اقدام به جداسازی و کاشت پاجوش ها می شود مقدار پاجوش مورد نیاز کاشت در یک هکتار زمین 25 هزار پاجوش است.
سن گیاه برای مصرف: اغلب مردم به اشتباه این تصور را دارند که هرچه گیاه مسن تر باشد(3تا4 سال) قدرت نیروی بالقوه بیشتری جهت مداوا خواهد داشت در واقع به این صورت نیست
این درست است که گیاه مسن نسبت به گیاه جوان مقاومت بیشتری دارد ولی از جهت میزان مواد موثر حتی یک گیاه کوچک نیز میتواند بازدهی شفابخشی داشته باشد.
زمان برداشت: حدود 8 ماه پس از کاشت پاجوش بسته به اندازه و کیفیت پاجوش های کشت شده و به صورت قطع برگهای خارجی از قاعده
مدت زمان مورد نیاز برای بلوغ آلوئه ورا: برای اینکه این گیاه به طور کامل بالغ شود 18 تا 24 ماه وقت لازم می باشد.
عملیات پس از برداشت: انتقال سریع برگها توسط کانتینرهای یخچال دار به محل فرآوری یا شستشوی برگها و خارج کردن ژلها از برگ و انتقال سریع به کارخانجات فراوری
دقت های لازم در عملیات برداشت: فقط برگهای بیرونی گیاه که بیش از 20 تا 25 سانتی متر طول دارند باید برداشت شوند. باید دقت نمود که ماده زرد رنگی که از سلولهای محل قطع
برگ خارج می شود باژل گیاه مخلوط گردد.
مراقبت ویژه در زمان برداشت: آبیاری منظم سبب افزایش میزان ژل می شود اگر گیاه از نظر آب در تنگنا باشد میزان آلوئین وآمودین ژل افزایش یافته و مزه ژل کمی تلخ تر شده و رنگ آن مایل به قهوه ای می شود.
میزان عملکرد و محصول برداشتی از هر هکتار در سال: برداشت از این گیاه معمولا 4 مرتبه در سال می باشد و از هر گیاه در هر بار حدود3 برگ برداشت می شود بطور کلی یعنی 12 برگ از هر گیاه در سال تناژ برداشتی در هر هکتار در سال بین 120 تا 200 تن می باشد.
اندام مورد استفاده: اندام مورد استفاده این گیاه برگهای کاملا رشد کرده آن می باشد می توان یک یا چند برگ از گیاه را قطع کرد که به یقین هیچ اشکالی در مکانیسم رشد گیاه بوجود نخواهد آمد
فقط باید سریع و با یک چاقوی تیز اقدام به این عمل کرد در صورت نیاز به چند برگ بهتر است که از برگهای مجاور در خاک ویا به طور کلی برگهای پایین ساقه اصلی استفاده کرد.
زیرا یک قانون کلی برای تمام گیاهان وجود دارد که برگهای پایین گیاه از نقطه نظر انجام اعمال حیاتی نسبت به برگهای فوقانی کم اهمیت تر هستند هرچند که باید برای این گیاه اضافه کنیم که برگهای تحتانی نیروی بالقوه مداوای بیشتری دارند.
دگرگونی در رشد: بطور کلی خللی که دررشد گیاه بوجود می آید بسیار متنوع است ولی از آنجائیکه این گیاه به مراقبت های خیلی تکنیکی احتیاج ندارد دانستن یک دسته اطلاعات کلی می تواند در رفع مشکلی که برای گیاه به وجود می اید موثر باشد.
اقلیم مورد نیاز گیاه:
این گیاه بومی مناطق گرمسیری و استوایی است و برای رشد بهینه به نور خورشید نیاز دارد. هوای گرم و کمی سایه را دوست داشته و دمای زیر صفر را تحمل نمی کند و بنابراین در مناطقی که درجه حرارت هوا تا زیر صفر درجه نزول می کند نمی تواند
رشد کند
آلوئه ورا در دمای 2- درجه سانتی گراد یخ می زند و اگر یخ زدگی اتفاق بیافتد گیاه می میرد.
گیاه آلوئه ورا در دماهای بیش از 70-80 درجه سانتی گراد نمی میرد، ولی برگ های بلند ضعیفی تولید می کند
دامنه انتشار: این گیاه بومی آفریقا است. در قرن هفدهم میلادی کشت آن در جزایر باربادوس و در قرن هجدهم در جزایر آنتیل متداول گردید.امروزه در جزایر کشورهای هندوستان ، اندونزی،جاما ئیکا، مکزیک، تگزاس،وجزایر قناری کشت می شود
در ایران نیز در جزیره خارک کشت می شود. این گیاه بطور بومی در برخی از مناطق کشور از جمله بندر لنگه،بندر خمیر و همچنین 35 کیلومتری بندرعباس در محلی به نام قلعه قاضی دیده شده است
جزیره قشم مستعد ترین محل برای کشت
گیاه آلوئه ورا است. در حال حاضر بدلیل اهمیت این گیاه در مناطقی از استان بوشهر- استان سیستان و بلوچستان واستان هرمز گان بخصوص قشم و مناطقی نظیر نهبندان هم کشت می گردد..
نیازهای اصلی غذایی: عناصر غذایی مورد نیاز شامل 45-55 کیلو گرم فسفر، 55- 65 کیلوگرم ازت و 45-35 کیلوگرم پتاس در هکتار می باشند.
بافت خاک مناسب برای رشد:
آلوئه در هر نوع خاکی، قابل کشت است و خاک شنی لوم با زهکشی بالا ،بهترین بستر کشت برای آن می باشد.
نیاز کودی: خاک مورد نیاز این گیاه باید اسیدی باشد و به عنوان مکمل می توان مقداری نیتروژن به فرمهای مختلف به خاک اضافه کرد.برای مثال می توان از نیترات آمونیم، یک بار در سال و هربار به میزان 136 کیلو گرم در هکتار استفاده کرد.
PH مورد نیاز: حدود 6/5 اما اسیدیته تا 8/5 را نیز تحمل می کند.
نور وحرارت: این گیاه در مقابل نور مستقیم و تابش زیاد آفتاب حساس است. از خود واکنش نشان داده و بر گهایش به رنگ قهوه ای درمی آید.
بنابراین بهتر است آنرا در نور غیر مستقیم نگهداری کنید از نقطه نظر حرارت مورد نیاز باید داشت که نسبت به سرما حساس است و در محیطی مثل شهر تهران این گیاه را باید در فصل زمستان در گلخانه نگهداری کرد.
آفات و امراض:
آمار به دست آمده نشان داده است که کشت این گیاه در موطن اصلی خود با هیچگونه آفت و بیماری قابل ملاحظه ای مواجه نبوده است ولی در شرایط نامساعد محیطی که باعث ضعیف شدن گیاه و کم شدن مقاومت میشود
عوامل قارچی و ویروسی و باکتریایی میتوانند منجر به صدمه به گیاه شوند.گیاه آلوئه ورا حساس به بیماری های لکه سیاه، پوسیدگی ریشه و شپشک آرد آلود می باشد
ولیکن در مجموع، خطر بیماری ها در این گیاه نسبت به دیگر گیاهان بسیار کم است.در صورت آبیاری بیش از اندازه این گیاه به شدت در معرض بیماری پوسیدگی ریشه قرار می گیرد، زیرا این گیاه آب بسیار ناچیزی مصرف می کند.
نکته :
در مکان های گرم ، گیاهان آلوئه ورای تحت کشت بیرون از محیط خانه گل های زیبایی تولید می کنند که دارای ساقه بلندی می باشد و در رنگ های متنوعی وجود دارد اما اگر آلوئه ورا بعنوان گیاه آپارتمانی کاشته شود ، شکوفه نخواهد داد .
