رحم یک عضو بسیار مهم در سیستم تولید مثل زنان است که وظیفه‌ی اصلی آن رشد و نگهداری از جنین در دوره‌ی بارداری است. هرگونه آسیب وارده به رحم می‌تواند بر قابلیت باروری یک زن تأثیر منفی بگذارد، بنابراین توجه به سلامت رحم و درمان بیماری‌های آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. بیماری‌ها و اختلالات بسیاری وجود دارند که می‌توانند سلامت رحم را به خطر بیندازند. یکی از شایع‌ترین این مشکلات، پولیپ رحم است؛ وضعیتی که اگر نادیده گرفته شود، می‌تواند به ناباروری و حتی سرطان منجر شود. با ما همراه باشید تا با پولیپ رحم، علائم، روش‌های تشخیص و درمان آن آشنا شوید.
پولیپ رحم چیست؟
پولیپ‌های رحم، توده‌های چسبیده به دیواره‌ی داخلی رحم هستند که به داخل حفره‌ی رحم گسترش می‌یابند. رشد بیش‌ازحد سلول‌ها در پوشش داخلی رحم (آندومتریوم) به تشکیل پولیپ‌های رحم منجر می‌شود که به پولیپ‌های آندومتر نیز معروف‌‌اند. این پولیپ‌ها معمولا غیرسرطانی (خوش‌خیم) هستند، اگرچه بعضی از آنها می‌توانند سرطانی باشند یا درنهایت به سرطان تبدیل شوند (پولیپ‌های پیش‌سرطانی).
اندازه‌ی پولیپ‌های رحم از چند میلی‌متر (کوچک‌تر از یک دانه‌ی کنجد) تا چند سانتی‌متر (به‌اندازه‌ی توپ گلف یا بزرگ‌تر) متغیر است. آنها توسط یک پایه‌ی پهن یا باریک به دیواره‌ی رحم می‌چسبند.
شما ممکن است یک یا چند پولیپ رحم داشته باشید. آنها معمولا در داخل رحم شما باقی می‌مانند اما گاهی‌اوقات از طریق دهانه‌ی رحم (سرویکس) به‌سمت پایین سُر می‌خورند و وارد واژن می‌شوند. پولیپ‌های رحم اغلب در زنانی دیده می‌شوند که در حوالی یائسگی هستند یا به‌طور کامل یائسه شده‌اند، اگرچه زنان جوان‌تر نیز ممکن است به پولیپ رحم دچار شوند.
علائم پولیپ رحم
علائم و نشانه‌های پولیپ رحم عبارت‌اند از:
- قاعدگی نامنظم (به‌عنوان مثال داشتن دوره‌های قاعدگی مکرر و غیرقابل پیش‌بینی با شدت و مدت متفاوت)؛
- خونریزی بین دوره‌های قاعدگی؛
- دوره‌های قاعدگی بسیار شدید؛
- خونریزی واژینال پس از یائسگی؛
- ناباروری.
برخی از زنان ممکن است فقط لکه‌بینی یا خونریزی سبک داشته باشند یا حتی بدون علامت باشند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنید
در صورت مشاهده‌ی موارد زیر لازم است به متخصص زنان مراجعه کنید:
- خونریزی واژینال پس از یائسگی؛
- خونریزی بین دوره‌های قاعدگی؛
- قاعدگی نامنظم.
علل پولیپ رحم
به‌نظر می‌رسد که عوامل هورمونی در ایجاد پولیپ‌های رحم نقش داشته باشند. پولیپ‌های رحم نسبت به هورمون استروژن حساس هستند؛ این بدان معناست که پولیپ‌ها در پاسخ به هورمون استروژن موجود در خون رشد می‌کنند.
عوامل خطرساز
عوامل خطرسازی که احتمال تشکیل پولیپ‌های رحم را افزایش می‌دهند، عبارت‌اند از:
- دوره‌ی یائسگی یا پس از یائسگی؛
- داشتن فشار خون بالا (بیماری فشار خون)؛
- چاق بودن؛
- مصرف تاموکسیفن (یک درمان دارویی برای سرطان سینه).
عوارض پولیپ رحم
پولیپ‌های رحم ممکن است باعث ناباروری شوند. اگر پولیپ رحم دارید و قادر نیستید بچه‌دار شوید، ممکن است برداشتن آنها از طریق عمل جراحی به باردار شدن شما کمک کند اما شواهد قاطعی در این زمینه وجود ندارد.
تشخیص پولیپ رحم
اگر پزشک‌تان مشکوک شود که شما پولیپ رحم دارید، ممکن است یکی از آزمایش‌های زیر را انجام بدهد:
1. سونوگرافی ترانس واژینال
یک دستگاه ترکه‌مانند باریک در واژن شما قرار داده می‌شود و امواج صوتی منتشر می‌کند. این امواج، تصویری از رحم (ازجمله قسمت درونی آن) ایجاد می‌کنند. پزشک‌تان ممکن است یک پولیپ کاملا واضح را در سونوگرافی ببیند یا با مشاهده‌ی یک ناحیه‌ی ضخیم‌شده از بافت اندومتر، یک پولیپ رحمی را تشخیص بدهد.
2. سونوهیستروگرافی
یک روش مشابه دیگر، هیستروسونوگرافی است که به سونوهیستروگرافی نیز معروف است. در این روش، یک محلول آب نمک (سالین) از طریق لوله‌ی کوچکی که وارد واژن و دهانه‌ی رحم شما شده است، به داخل رحم‌تان تزریق می‌شود. این محلول نمکی، حفره‌ی رحم شما را منبسط می‌کند و به پزشک، دید واضح‌تری از داخل رحم شما در طول سونوگرافی می‌دهد.
3. هیستروسکوپی
پزشک یک لوله‌ی باریک و بلند مجهز به تلسکوپ دارای منبع نور (هیستروسکوپ) را از راه واژن و دهانه‌ی رحم وارد رحم شما می‌کند. هیستروسکوپی به پزشک‌تان امکان می‌دهد داخل رحم شما را معاینه کند.
4. نمونه‌برداری از آندومتر
پزشک ممکن است از یک کاتتر مکش برای جمع‌آوری یک نمونه از بافت داخل رحم شما استفاده کند و سپس نمونه را به آزمایشگاه بفرستد. پولیپ‌های رحم ممکن است توسط نمونه‌برداری از آندومتر تأیید شوند اما این احتمال نیز وجود دارد که بیوپسی نتواند پولیپ را تشخیص بدهد.
اکثر پولیپ‌های رحم، غیرسرطانی (خوش‌خیم) هستند. بااین‌حال برخی از تغییرات پیش‌سرطانی رحم (هیپرپلازی آندومتر) یا سرطان‌های رحم (کارسینوم‌های آندومتر) به‌شکل پولیپ‌های رحم ظاهر می‌شوند. پزشک احتمالا برداشتن پولیپ را توصیه خواهد کرد و یک نمونه از بافت را برای بررسی به آزمایشگاه می‌فرستد تا مطمئن شود سرطان رحم ندارید.
درمان پولیپ رحم
پزشک ممکن است برای درمان پولیپ‌های رحم، روش‌های زیر را توصیه کند:
1. تحت نظر داشتن (نظارت فعال)
پولیپ‌های کوچک و بدون علامت ممکن است به‌خودی‌خود برطرف شوند. درمان پولیپ‌های کوچک، غیرضروری است؛ مگر آنکه در معرض خطر سرطان رحم قرار داشته باشید.
2. دارو
داروهای هورمونی خاص ازجمله پروژستین‌ها و آگونیست‌های هورمون آزادکننده‌ی گنادوتروپین ممکن است علائم پولیپ را کاهش دهند. اما مصرف چنین داروهایی معمولا یک راه حل کوتاه‌مدت است و علائم غالبا پس از قطع دارو مجددا عود می‌کند.
3. بیرون آوردن پولیپ با جراحی
ابزارهایی که در طول هیستروسکوپی از طریق هیستروسکوپ (دستگاهی که پزشک برای دیدن داخل رحم به‌کار می‌برد) وارد رحم‌تان می‌شوند، امکان برداشتن پولیپ‌ها را فراهم می‌کنند. پولیپ پس از بیرون آوردن به آزمایشگاه فرستاده خواهد شد تا تحت آزمایش میکروسکوپی قرار بگیرد.
اگر یک پولیپ شامل سلول‌‌های سرطانی باشد، پزشک‌تان درمورد مراحل بعدی در ارزیابی و درمان با شما صحبت خواهد کرد.
پولیپ‌های رحم در موارد نادر می‌توانند عود کنند؛ در این صورت ممکن است شما به درمان بیشتری نیاز داشته باشید.
آماده‌شدن برای ملاقات با پزشک
اولین ملاقات شما احتمالا با متخصص زنان یا پزشک خانوادگی‌تان خواهد بود.
آنچه می‌توانید انجام دهید
- علائم‌تان را یادداشت کنید و بنویسید از چه زمانی آغاز شده‌اند. همه‌ی علائم‌تان را یادداشت کنید، حتی اگر فکر نمی‌کنید که مربوط به مشکل‌تان باشند.
- فهرستی از داروها، ویتامین‌ها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید، تهیه کنید. دُز مصرف آنها را یادداشت کنید و بنویسید که هر چند وقت یک‌بار از آنها استفاده می‌کنید.
- در صورت امکان، یکی از اعضای خانواده یا دوستان‌تان را همراه خود ببرید. او می‌تواند به شما کمک کند اطلاعاتی را که دریافت می‌کنید، راحت‌تر به‌یاد بیاورید.
- یک دفترچه‌ی یادداشت همراه‌تان داشته باشید. از آن برای نوشتن اطلاعات مهم در طول ملاقات با پزشک‌تان استفاده کنید.
- یک فهرست از سؤالاتی که می‌خواهید از پزشک‌تان بپرسید، تهیه کنید. این کار به شما کمک می‌کند سؤالات موردنظرتان را فراموش نکنید.
برخی از سؤالات مهمی که می‌توانید در رابطه با پولیپ‌های رحم بپرسید، عبارت‌اند از:
- چه چیزی باعث ایجاد علائم من می‌شود؟
- چه آزمایش‌هایی ممکن است لازم باشد؟
- آیا داروهایی برای درمان وضعیت من وجود دارند؟
- عوارض جانبی ناشی از مصرف داروها چیست؟
- شما تحت چه شرایطی، جراحی را توصیه می‌کنید؟
- آیا پولیپ‌های رحم می‌توانند بر توانایی من برای باردارشدن تأثیر بگذارند؟
- آیا درمان پولیپ‌های رحم، قدرت باروری مرا بهبود خواهد بخشید؟
- آیا پولیپ‌های رحم می‌توانند سرطانی باشند؟
اگر سؤالات دیگری نیز دارید، خجالت نکشید و حتما آنها را از پزشک‌تان بپرسید.
آنچه می‌توانید از پزشک‌تان انتظار داشته باشید
برخی از سؤالاتی که پزشک‌تان ممکن است از شما بپرسد، عبارت‌اند از:
- علائم شما از چه زمانی شروع شدند؟
- هر چند وقت یک‌بار این علائم را تجربه می‌کنید؟
- شدت علائم شما چقدر است؟
- آیا به‌نظر شما چیزی باعث بهبود علائم‌تان می‌شود؟
- آیا به‌نظر شما چیزی باعث بدتر شدن علائم‌تان می‌شود؟
- آیا قبلا به‌خاطر پولیپ‌های رحم یا پولیپ‌های سرویکس، تحت درمان قرار گرفته‌اید؟
- آیا مشکلات باروری داشته‌اید؟ آیا می‌خواهید باردار شوید؟
- آیا در خانواده‌ی شما سابقه‌ی سرطان سینه، سرطان روده بزرگ یا آندومتر وجود دارد؟
