قصه جا زدن پوشاک ایرانی به جای جنس خارجی و لباس‌های ترک ماجرای تازه‌ای نیست. زمانی که تولید کننده‌های وطنی برای سرپا نگهداشتن کارگاه های تولیدی و جلب اعتماد خریداران داخلی مجبور بودند کالای خودشان را با هویت محصولات کشورهای همسایه روانه بازار کنند. محصولاتی که اگر هویت ایرانی شان احراز می‌شد، با افت فروش در بازار رو به رو می‌شدند. برای همین هم در این بلبشو استفاده از مارکهای خارجی روی کالاهای داخلی راه میانبر تولید کنندگان وطنی بود. تولید کننده‌هایی که ترجیح می‌دادند به جای نام خودشان از برندهای معروف و غیر معروف خارجی استفاده کنند.
به همین خاطر کافی است سری به بازار تهران و پاچنار بزنید تا در کنار همه راسته‌های جورواجور به راسته یراق فروش‌ها و مارک فروش‌ها برسید. جایی که حالا سالهاست پاتوق تولید کننده‌هایی است که برای فروش اجناسشان سفارش انواع و اقسام مارک‌ها را می‌دهند. مارک هایی که غیر از اسامی خارجی حتی خودشان هم حاصل دست تولید کننده‌های ایرانی اند. راسته‌ای که می‌گویند طی این چند سال به خاطر تغییر ذائقه مشتریان ایرانی تمایل بیشتری به تولید مارکهای وطنی کرده‌اند؛ اما همچنان می‌شود رد پای پررنگ خارجی‌ها را در محصولاتشان پیدا کرد.
با مارکهای وطنی آدیداس و نایک آشنا شوید
وقتی از مترو پانزدهم خرداد بالا می آیید و خودتان را لا به لای بساط دستفروشان و شلوغی جار زن های بازار پیدا می‌کنید برای یافتن نشانی راسته مارک و یراق باید سر وقت یکی از کسبه همان حوالی بروید تا بیشترشان متفق القول شما را به سمت پاچنار راهنمایی کنند. راسته ای که اگر خوب فکر کنید شاید هرگز نتوانید ما به ازای آن را در هیچ جای دیگر دنیا ببینید.
جایی که در آن تولید کنندگان داخلی حوزه پوشاک سراغ تولیده کننده‌های داخلی حوزه مارک و یراق می روند تا برای کالاهای وطنی یک لیبل «خارجی» تولید کنند و آن را تحویل مصرف کننده ایرانی بدهند. جایی که وقتی بین همه گذرهای بازار به آن می رسید حجره ها و مغازه هایی را می بینید که کارشان بافندگی تولید مارک های معروف دنیاست. از نایک و زارا گرفته تا آدیداس و پوما آن هم در سایزها و اندازه های مختلف که بسته به پوشاک مورد نظر روی محصول فروشندگان جا خوش می‌کنند.
*مردم می‌دانند که مارک‌ها اصل نیست
اینجا راسته مارک و یراق است. سر که می گردانی انواع و اقسام مارکهای شرکت‌های معروف دنیا نگاهت را می‌دزدند مارکهای چسبی و پارچه‌ای که در قالب‌های رولی و بعضا فله ای روی هم تلمبار شده‌اند و منتظرند تا فروشنده ها و خیاط های بازاری سروقتشان بیایند. اینجا مارک ها پارچه ای به صورت رولی و نواری در دسترس‌تر هستند و یراق و مارک های فلزی که شکل لوکستری دارند جایشان پشت شیشه و ویترین مغازه هاست. مغازه هایی که جلوی چشم عموم مردم دست به فروش مارک می‌زنند و ظاهرا هیچ چیز پنهانی دور از چشم فروشنده و خریداران هم اتفاق نمی افتد. به همین دلیل اولین سوالی که ذهنمان به آن مشغول می شود این است که در حال حاضر با وجود علم فروشنده و خریدار ایرانی دیگر چه دلیلی برای استفاده از این مارک های خارجی باقی می‌ماند سعید 26 سال دارد و یکی سالی می شود که در این راسته مشغول به کار است کسی که وقتی درباره این موضوع ازاو سوال می کنیم در جوابمان می گوید:« زدن مارک فارغ از همه بحث های اصل و تقلبی بودن آن، وجودش باعث می شود که محصول شما یک سر و شکل رسمی و بازاری به خودش بگیرد علاوه بر این؛ مارک یک جورهایی شناسنامه کار به حساب می آید و شما از طریق آن می توانید به سایز لباس یا به فراخور جنس پارچه ای که دارید از نحوه نگهداری آن گاه باشید.»
*برایمان مارک معروف و غیر معروف فرقی ندارد
بیشتر ما با مارک های معروف دنیا آشنا هستیم. برندهایی که هرکدام بسته به محصولی که دارند قیمتشان متفاوت است. اینجا می‌شود غیر از برندهای نام آشنا مارک محصولات دسته چندم کشورهای مختلف را پیدا کرد.برای همین یکی از سوال‌هایی که ذهنمان را به خودش درگیر می‌کند این است که قیمت و ارزش هر مارک برای تولید و بافتن آن چقدراست؟ اینکه آیا قیمت هر مارک بسته به میزان شهرت و اعتبار اسمی که قرار است روی آن درج شود تغییر می‌کند؟ به عنوان مثال هزینه تولید مارک معروفی مثل آدیداس از هزینه یک مارک ترک گرانتر تمام می شود؟
وقتی این موضوع را با یکی از فروشنده های کهنه کار این حوزه مطرح می کنیم او در جوابمان چیز دیگری می‌گوید:« برخلاف تصور عموم برای ما هیچ فرقی نمی کند که سفارش دهنده چه مارکی از ما می‌خواهد. می‌تواند زارا یا اصلا یک مارک ناآشنای چینی باشد. حتی ایرانی و خارجی آن هم برایمان فرقی ندارد. چیزی که در قیمت تولید مارک برای ما تعیین‌کننده است. جنس خود مارک است؛ اینکه چرمی، چاپی یا بافت باشد و شما مثلا برای بافت آن از چه سایز و چه بافت و چه رنگ‌هایی می خواهید استفاده کنید.»
*بیشتر مارک‌ها ساخت خودمان است
یکی از چیزهایی که اینجا به چشم می‌آید مدل‌های مختلف مارک‌هاست. مدل های ریز و درشتی که در جنس های گوناگونی مثل چرمی، فلزی و پارچه‌ای عرضه می‌شود. هر کدام از مارک فروشان اینجا با توجه به سفارشی که می گیرند تمام تلاششان را می‌کنند که تمیزترین کار را به خریداران خود تحویل دهند. حسین یکی دیگر از کاسب هایی بازاری در این حوزه است او درباره تولید این مارک‌ها می‌گوید:«بیشتر این کارهایی که می‌بینید در حال حاضر تولید و بافت‌های خودمان است ولی تک وتوک می شود کارهایی مثل نمونه‌های فلزی را پیدا کرد که آنها را وارد می‌کنیم.»
*این چند سال سفارش کارهای ایرانی بیشتر شده
وقتی پای بحث کالای ایرانی و خارجی را به میان می آید. بیشتر آدم های این صنف روی یک نکته اشتراک نظر دارند.آن هم اینکه رویکرد مصرف کننده های داخلی نسبت به استفاده از کالای با کیفیت ایرانی طی چند سال گذشته تغییرات رو به بهبودی را با خود به همراه داشته است. تاجایی که مردم حالا نسبت به گذشته خودشان هم به این موضوع واقف اند که بخش قابل توجهی از پوساک موجود در بازار و با مارک های خارجی حاصل زحمت خیاطان و تولیدکننده های وطنی است.
« ما اینجا علاوه بر مارک های خارجی مارک های داخلی را هم تولید می کنیم و سفارش می‌گیریم در این حد که می‌توانم بگویم در حال حاضر فروش مارکهای ایرانی با خارجی تقریبا نصف،نصف است و حتی در این مدت سفارش مارک های ایرانی نسبت خارجی بیشتر بوده و روند روبه رشدی داشته و دارد؛ علاوه بر این شما تولید کننده هایی را در نظر بگیرید طی سالیان با یک برند خاص خارجی بین هم صنفی ها و بازاری های خودشان شناخته شده اند. این افراد چون اجناسشان با همان مارک تقلبی در ایران جای خودش را باز کرده برایشان فرق نمی کند و همچنان ترجیح می دهد که به جای طراحی یک مارک جدید از همان نمونه خارجی اش استفاده کنند»
