عفونت کاندیدایی نواحی تناسلی

دکتر نازنین سادات نبوی

مخمری (شبه قارچ) به نام کاندیدا آلبیکنس به‌طور طبیعی در سطوح پوستی و مخاطی بدن افراد، به‌ویژه در نواحی گرم و مرطوبی مانند دهان و واژن زنان زندگی می‌‌کند، بدون اینکه علائمی داشته باشد، و فقط در صورتی که  بیش از اندازه تکثیر شود، می‌تواند باعث ایجاد التهاب واژن و ولو ( قسمت خارجی دستگاه تناسلی) در زنان وسر آلت تناسلی در مردان وهمچنین ایجاد برفک در دهان هر دو جنس گردد. این عفونت تناسلی در زنان

«ولوو واژینیت کاندیدایی» و در مردان

«بالانیت کاندیدایی» نامیده می‌شود. اینکه این عفونت جزء عفونت‌های منتقله از راه جنسی است یا نه، مورد توافق همه متخصصان نیست؛ چرا که می‌تواند علاوه بر تماس جنسی به دلایل دیگری هم ایجاد گردد.

چه کسانی بیشتر به بالانیت کاندیدایی مبتلا می‌‌گردند؟

75 درصد زنان سنین بین 55-15 سال دست‌کم یکباردر طول عمرشان به ولووواژینیت کاندیدایی دچار می‌شوند. از آنجایی که استروژن موجود در بدن زنان در سنین باروری زمینه بروز به این بیماری را فراهم می‌کند، بنابراین عفونت در دختران کمتر از 15 سال و در زنان یائسه (که استروژن پایینی دارند) بسیار کمتر رخ می‌دهد.

افرادی‌که مستعدترند شامل:  زنان حامله  مصرف کنندگان  قرص‌های ضد بارداری  زنان دیابتی  افرادی که کم خونی فقرآهن دارند  مصرف آنتی بیوتیک‌های با طیف وسیع و کورتیکو استروییدها  افراد مبتلا به بیماری‌های  نقص ایمنی مانند ایدز  افرادی که از شوینده‌ها و اسپری‌های بهداشت واژن یا تامپون‌های واژینال استفاده می‌کنند.  

لباس‌های زیر و شلوارهای تنگ و غیر نخی که باعث باقی ماندن رطوبت در محل می‌گردند  برخی بیماری‌های پوستی مانند: پسوریازیس، لیکن پلانوس و لیکن اسکلروزوس فرد را مستعدتر می‌کنند.

 چه کسانی بیشتر  به بالانیت کاندیدایی مبتلا می‌‌گردند؟

 در کل، میزان ابتلای مردان به این عفونت کمتر از زنان است، ولی این احتمال درپسر بچه‌های کمتر از چهار سال،  مردان ختنه نشده، دیابتی‌ها، افراد دچار نقص سیستم ایمنی، بهداشت ضعیف و همچنین مردان دارای شریک جنسی مبتلابه «ولو واژینیت کاندیدایی عودکننده» بیشتر است .که در این میان شایع‌ترین علت مستعد کننده در مردان دیابت میباشد بطوریکه اگر در مردی بالانیت کاندیدایی تشخیص داده شود حتما باید یک بررسی قند خون برای وی انجام شود.

 علائم

 علائم در زنان

خارش ، سوزش و احساس ناراحتی در واژن و ولو به‌ همراه ترشحات فراوان سفیدرنگ دلمه مانند، درد و ناراحتی در حین تماس جنسی و طی ادرار کردن، التهاب پوستی به رنگ قرمز روشن در سطوح تناسلی خارجی که می‌تواند به ناحیه کشاله ران و شکاف باسن نیز کشیده شود.این علائم از چند روز تا چند هفته طول می‌کشند و در صورت عدم درمان می‌توانند به انواع مزمن یا عود کننده تبدیل گردند.

علائم در مردان

خارش، تحریک، سوزش و تورم سر آلت تناسلی که می‌تواند بدنبال تماس با شریک جنسی مبتلا به ولوواژینیت کاندیدایی ویا بدون آن  رخ دهد. ظرف چند روز قرمزی آلت همراه با ترشحات سفید رنگ، درد هنگام ادرار کردن و بوی ناخوشایند ایجاد می‌شود که در صورت عدم درمان، عفونت می‌تواند به پوست کشاله ران، ران، شکاف باسن و پوست روی بیضه‌ها گسترش می‌یابد.

عفونت در حاملگی

 زیاد شدن ترشحات واژن در دوران حاملگی بدلیل تغییرات هورمونال امری طبیعی است، اما در صورت غلیظ یا دلمه‌ای شدن ترشحات ( اصطلاحا به شکل پنیر بریده شده) و سایر علائم ذکر شده در بالا، احتمال عفونت کاندیدایی مطرح می‌گردد.  از آنجایی که بروز این علائم می‌تواند مشابه سایر عفونت‌های تناسلی باشد، لذا خانم‌های حامله حتما باید توسط متخصص زنان معاینه و درمان شوند. عفونت کاندیدایی در زنان حامله خطر جدی برای جنین و نوزاد ایجاد نمی‌کند، و لی نوزاد احتمال بالاتری برای ابتلا به برفک دهانی دارد.

 مراجعه سریع به پزشک

 افراد با علائم شدید و ناراحت‌کننده – زنان حامله - افراد یکه  دیابت کنترل نشده دارند – افرادیکه عفونت‌های تکرار شونده ( بیش از چهار بار در سال ) دارند – افراد دچار کمبود سطح ایمنی (مبتلایان به ایدز یا مصرف کنندگان داروهای خاص ) – افرادیکه با داروهای سرپایی ضد قارچ موضعی بهبود نیافته‌اند.

 پیشگیری

 در زنان خشک نگه داشتن محل واژن وولو ودرمردان شست‌وشوی سر آلت با آب ولرم پس از ادرار کردن و تماس جنسی و سپس خشک کردن آن، یکی از راههای اولیه پیشگیری است  ( پس از هر بار توالت و شست‌وشو با دستمال تمیزمحل را خشک کنید و خود را از جلو به عقب بشویید)  ختنه کردن در پسر بچه های کوچک مبتلا به بالانیت از عود عفونت پیشگیری می‌کند. 

لباس‌های زیر و شلوارهای نخی و گشاد بپوشید ودر صورت تعریق زیاد لباس زیر خود را تعویض کنید.  پس از شنا حتما لباس زیر خیس خود را عوض کنید.  از محصولات شوینده واژینال و دستمال توالت‌های معطر استفاده نکنید  (حمام کردن منظم معمولا برای تمیزی نواحی تناسلی کافی‌ است). 

از تامپون‌ها و سایر مواد داخل واژن استفاده نکنید.  ماست بخورید ( باکتری‌های موجود در ماست‌های پروبیوتیک باعث جلوگیری از رشد کاندیدا در بدن می‌شوند)  ازخوردن شیرینی زیاد پرهیز کنید.

 درمان

تمامی زنان علامت‌دار باید با مراجعه به پزشک متخصص معاینه و درمان شوند. درمان بیماری زمینه‌ای و اجتناب ازعوامل  مستعدکننده در هر دو جنس لازم است. درمان عفونت شامل داروهای موضعی یا خوراکی می‌باشد. شوهران زنان مبتلا به ولوواژینیت کاندیدایی در صورتی‌که خودشان علامتی نداشته باشند، معمولا نیاز به درمان ندارند، مگر با صلاحدید پزشک.

درمان بالانیت کاندیدایی در مردان نیز با داروهای موضعی یا خوراکی و درمان بیماری زمینه ای انجام می‌پذیرد. لازم است که شریک جنسی مردان مبتلا نیز معاینه ودر صورت لزوم درمان شوند. در هر دو جنس عدم درمان می‌تواند سبب ازمان بیماری و در مردان سبب تنگی مجرای ادراری ( فیموزیس) گردد.