انجمن مهندسان و معماران حقیقت‌یاب 11 سپتامبر گروهی چند صد نفره است که در جدیدترین گزارش خود درباره پلاسکو تحقیق مبسوط منتشر کرده و به نتیجه‌گیری قابل تاملی رسیده است. این انجمن معتقد است فروریختن پلاسکو نمی‌تواند اتفاقی باشد و احتمالاً انفجارها و آتش‌سوزی‌های عمدی در رخ دادن این حادثه نقش داشته است. خلاصه‌ای از این گزارش در ادامه خواهد آمد.
به گزارش به نقل از روزنامه صبح نو، 19 ژانویه سال جاری ساختمان پلاسکوی تهران منفجر شد و در چند ثانیه فرو ریخت. واقعه‌ای که یک تراژدی عظیم و ملی در این کشور به وجود آورد و چندین نفر در آن کشته شدند. بیش از 500 مغازه و کسب و کار نیز در این حادثه از بین رفتند و حدود 3000 کارگر بیکار شدند.
مدت زمان فروریختن این ساختمان حدود 15 ثانیه بود که پس از چندین انفجار متعدد روی داد. هدف از این تحقیق آنالیز اطلاعاتی است که درباره این انفجارها، آتش‌سوزی ساختمان و فروریختن آن منتشر شده و نیز توصیه‌هایی برای پیگیری مسوولان رسیدگی به این مساله است.
یک روز پس از این حادثه گروه ما با انتشار بیانیه‌ای مسوولان را از هرگونه نتیجه‌گیری شتاب‌زده برحذر داشت و از روحانی، مسوولان ایرانی و مردم خواست تا درباره مواد انفجاری احتمالی در این واقعه تحقیق کنند. اکنون و پس از مدت‌ها تحقیق و جمع‌آوری اطلاعات می‌توانیم با اطمینان زیادی بگوییم آتش‌سوزی عمدی و انفجار عمدی به احتمال بسیار زیاد دلیل فروریختن ساختمان پلاسکو بوده است. مطابق با این سناریو آتش‌سوزی در ساعت 8 برای القای این تصور غلط که فروریختن ساختمان ناشی از آتش‌سوزی بوده، آغاز شده است.
البته معتقد نیستیم که در ادامه تحقیقات باید گزینه‌هایی مانند انفجارهای غیرعمدی کنار گذاشته و فقط به این گزینه اکتفا شود؛ اما اگر بخواهیم از نقطه نظر علمی مساله را بررسی کنیم، فروریختن ساختمان ناشی از آتش سوری نمی‌تواند فرض چندان محکمی برای این مساله باشد. دستورالعملی که در این تحقیق بنابرآن کار را جلو برده‌ایم NFPA 921 یا همان دستورالعمل تحقیقات مربوط به آتش‌سوزی و انفجار است که از سوی انجمن ملی آتش‌نشانی آمریکا اعلام شده است. البته به‌دلیل این که موسسه ما نتوانسته است به‌طور رسمی در این مورد از مسوولان مرتبط تحقیقات انجام دهد و به صحنه دسترسی نداشته است، نمی‌توان به بسیاری از اصول این دستورالعمل، عمل کرد. تنها می‌توان به دیتاهای عمومی استناد کرد.
ساعت 8 صبح طبقه نهم ساختمان پلاسکو آتش گرفت. در مدت زمان باقی مانده تا فروریختن ساختمان اگر چه طبقات بالایی نیز آتش گرفتند اما آتش به هیچ یک از طبقات پایین سرایت نکرد. هم خبرنگار بی‌بی‌سی و هم جلال ملکی سخنگوی سازمان آتش‌نشانی گزارش داده‌اند که آتش مهار شده بود. جلال ملکی در این‌باره گفته بود: پروسه خاموش کردن آتش به خوبی پیش رفته و ما در انتهای کار خود بودیم که به یک‌باره 2 یا سه انفجار ناگهانی رخ داد. انفجار اول موجب خسارت شدید به شیشه‌های ساختمان شد و به همین خاطر دستور به تخلیه آتش‌نشانان داده شد. این گفته‌ها را سخنان یکی از آتش‌نشانان هم تأیید می‌کند. اینکه پیش از انفجار بزرگ یک سری انفجار کوچک رخ داده است.
لرزش ساختمان پیش از فروریختن هم از جمله مواردی است که گزارش شده است. در یکی از ویدئوهای نمایش داده شده، به وضوح می‌توان دید که انفجارهایی در شمال شرقی ساختمان بین طبقات 3 تا 6 رخ داده که البته نمی‌توان گفت انفجارهای کوچک گفته شده بوده‌اند یا یکی دو انفجار بزرگ. از طرفی ویدئوهای متعددی نشان می‌دهد که چند لحظه پیش از فروریختن ساختمان انفجاری بزرگ در طبقه 11 ساختمان رخ داده است. بنابر این گفته‌ها فرضیه درست و قابل اعتنا در این قضیه، فرضیه‌ای است که بتواند دلیل این انفجارها را بیان کند. به‌عنوان فرض اول دلیل این انفجار را می‌توان وجود مخزن سوخت در ساختمان دانست... با این حال تاکنون منبع سوختی که این انفجارها را توجیه کند یافت نشده است. اگرچه در ابتدای امر مهدی چمران گفته بود دلیل این انفجار نشت گاز بوده است اما پس از آن شرکت گاز اعلام کرد که این ساختمان اصلاً به شبکه گاز متصل نیست.
طبق دستورالعمل NFPA 921 تخریب زیاد ناشی از انفجار نسبتاً شدید است، از طرفی انفجارهای ساختمان به قدری شدید بوده است که هم آتش‌نشانان درون و هم بیرون ساختمان شدت آن را فهمیده‌اند. لرزش ساختمان پیش از فروریختن نیز احتمالاً به‌خاطر همین انفجارها بوده است. با بررسی تکانه‌های صوتی روی داده در ویدئوهای منتشر شده نیز می‌توان به نتایج قابل توجهی دست پیدا کرد. این تکانه‌ها به چند دلیل ناشی از فروریختن ساختمان نبوده است. از جمله فاصله میان این تکانه‌ها آن‌قدر کم بوده است که نمی‌توان آن را به فروریختن طبقات نسبت داد. نویز این تکانه‌ها بیشتر با نویز انفجار هماهنگ است و نه فروریختن طبقات.
در مقام ارزیابی این گفته‌ها به‌طور خلاصه می‌توان گفت که انفجارهای کوچک رخ داده را شاید بتوان به کپسول‌های نگهداری شده توسط کسبه برای گرم شدن نسبت داد اما انفجار بزرگ نمی‌تواند کار این کپسول‌ها باشد.
از طرفی آتش‌سوزی در طبقات 9 تا 15 رخ داده است و نمی‌توان دلیل انفجار در طبقات 3 تا 6 را به آن نسبت داد. همین یک مساله می‌تواند نسبت دادن انفجارها به آتش‌سوزی را رد کند. وجود فلز مذاب در محل حادثه نیز از جمله نکات دیگری است که می‌توان با استناد به آن فرضیاتی را مطرح کرد. آهن و استیل در دمای حدود 1510 درجه سانتی گراد ذوب می‌شوند و از طرفی آتش در هوای آزاد نیز نمی‌تواند حرارتی بالاتر از 1000 درجه ایجاد کند؛ بنابراین وجود این فلزات مذاب در پلاسکو نمی‌تواند ناشی از آتش باشد.
از طرفی برخی آتش را دلیل بر فروریختن ساختمان دانسته‌اند. درباره این مساله باید گفت که اگر سازه تا 650 درجه حرارت ببیند 50 درصد از مقاومت خود را از دست می‌دهد و ریسک فروریختن آن افزایش پیدا می‌کند. با این حال این حرارت حتی در آتشی که شعله‌ور شده هم به سختی به‌وجود می‌آید چه رسد به آتش‌سوزی پلاسکو که به گفته سخنگوی آتش‌نشانی تقریباً مهار شده بود و هیچ زبانه‌ای از آتش نیز پیش از فروریختن شعله‌ور نشده بود.
