به مسئله حفظ و صیانت از باغ‌ها در سنوات گذشته بی‌مهری و بی‌توجهی شده است؛ طوری که بسیاری از باغات شهر تهران مورد تعرض و تصرف قرار گرفته است. به جای حفظ و صیانت از باغ‌ها که ذخیره‌گاه شهر تهران هستند و می‌توانند در کاهش آلودگی هوا نقش داشته باشند، متاسفانه آنها را به مجتمع‌های بزرگ تجاری، اداری و مسکونی تبدیل کرده‌اند.
به گزارش ، روزنامه همشهری نوشت: 7ماه بعد از شروع فعالیت اعضای فهرست امید در دوره پنجم شورای شهر تهران همچنان بحث درباره ابهامات شهرداری و شورا در دوره‌های قبل مطرح است. این بحث ابتدا با صحبت‌های محمدعلی نجفی- شهردار وقت تهران- و ارائه گزارش 500صفحه‌ای از عملکرد 12سال گذشته شهرداری در صحن شورا شروع شد. در این گزارش برخی از تخلفات، رسانه‌ای شد اما موارد محرمانه‌ای هم بود که نجفی برای رسیدگی، گزارش آنها را در اختیار دادستان تهران گذاشت. این گزارش‌ها پیش از رفتن نجفی از شهرداری پیگیری نشد. محمدعلیخانی- عضو شورای شهر- در این باره به همشهری می‌گوید: «از آنجا که این گزارش‌ها در شورا عنوان نشد ما هم از این موارد بی‌اطلاع هستیم».
البته نجفی پیش از ترک ساختمان بهشت با راه‌اندازی سامانه شفافیت شهرداری تهران گامی دیگر در جهت مبارزه با فساد برداشت. اکنون پرسش‌های متعددی مطرح است؛ اعضای کمیسیونهای مختلف در شورای شهر تهران چگونه درصدد برخورد با برخی تخلفات و رفع ابهامات در حوزه خود هستند و چه مسیری را برای بُرون‌رفت از مشکلات و معضلات مدیریت شهری در نظر گرفته‌اند؟ اولویت‌های کمیسیونهای فعال در دوره پنجم شورای شهر برای ساماندهی موضوعات مدیریت شهری چیست؟
معضل برج‌باغ و مافیای پسماند
از بین‌رفتن تدریجی باغ‌های تهران از دوره دوم شورای شهر تا پایان دوره چهارم، مشکلات بسیاری برای پایتخت به‌وجود آورده است. با اجرایی‌شدن مصوبه برج‌باغ در دوره دوم، به گفته رئیس کمیسیون سلامت و محیط‌زیست دیگر باغی در تهران باقی نمانده است. زهرا صدراعظم‌نوری درباره برخی تخلفات صورت‌گرفته در این مصوبه به همشهری می‌گوید: «به مسئله حفظ و صیانت از باغ‌ها در سنوات گذشته بی‌مهری و بی‌توجهی شده است؛ طوری که بسیاری از باغات شهر تهران مورد تعرض و تصرف قرار گرفته است. به جای حفظ و صیانت از باغ‌ها که ذخیره‌گاه شهر تهران هستند و می‌توانند در کاهش آلودگی هوا نقش داشته باشند، متاسفانه آنها را به مجتمع‌های بزرگ تجاری، اداری و مسکونی تبدیل کرده‌اند». عضو شورای شهر ادامه می‌دهد: «براساس ماده 13این مصوبه«هر پلاکی که باغ شناخته شود، می‌تواند 30درصد از سطح اشغال را بگیرد و در یک تراکم مانند پلاک‌های مجاورش به اضافه چند‌طبقه بیشتر و تشویقی را به‌خود اختصاص دهد» که خودِ این ضوابط مشکلاتی داشت.
ذینفع‌ها بیشتر از 30درصد سطح اشغال می‌ساختند و به‌دلیل ساخت پارکینگ خاکبرداری انجام می‌دادند و گودی‌ای که ایجاد می‌شد، تقریبا ریشه بقیه درختان را هم از بین می‌برد. برای همین دیگر هیچ درختی در این برج‌باغ‌ها باقی نمانده است». رئیس کمیسیون سلامت و محیط‌زیست از اقدامات این کمیسیون بابت جلوگیری از تخریب باغ‌ها چنین می‌گوید: «ما با همکاری برخی از کمیسیون‌ها (مانند کمیسیون شهرسازی) پیگیری کردیم و این مصوبه در صحن شورا لغو شد. حالا هم دنبال این هستیم که شهرداری جایگزین این مصوبه را پیشنهاد دهد تا از این پس به باغ‌ها بیشتر توجه شود. در همین رابطه بحث سرانه بخشی از فضای سبز مناطق کم‌برخوردار را بررسی کردیم و در بودجه 97 هم اعتباری برای آن درنظر گرفتیم. بدین‌ترتیب، مقرر شد از محل درآمدهای سازمان بوستان‌ها، بخشی صرفا بابت تملک باغات در مناطق کم‌برخوردار مانند مناطق 7، 9، 11و 17 هزینه شود».
نوری یادآور می‌شود که با اقدامات این کمیسیون جلوی تخریب و نوسازی باغ‌ها در تهران را گرفته است. او تاکید می‌کند: «ما در کمیسیون ماده7، باغات را از دوره‌های گذشته خیلی فعال‌تر کردیم و به‌طور جدی به این موضوع ورود پیدا کردیم. اول اینکه به نمایندگان شورا در 22منطقه تهران ماموریت دادیم تا درخصوص کمیسیون ماده 7 فعالیت کنند. آنها تلاش می‌کنند در هر پرونده‌ای که قصد تخریب و نوسازی وجود دارد، حتما استعلامی از کمیسیون ماده7 گرفته شود. به این ترتیب که به وضعیت درختان آن زمین رسیدگی کنند و اینکه ببینند اساسا کاربری آن زمین چیست، اگر کاربری براساس سند، باغ باشد موضوع پیگیری می‌شود. همین‌طور ما در کمیسیون اصلی ماده7 که با حضور نماینده شورا و رئیس سازمان بوستان‌ها و معاونت خدماتی شهری تشکیل می‌شود، هر هفته به‌صورت مستمر به پرونده املاکی که بالای 2هزار متر هستند، رسیدگی می‌کنیم یا پرونده‌هایی را که از طرف مناطق می‌آید و شکایاتی درباره آنها مطرح است، پیگیری می‌کنیم. ما با دقت و حساسیت خاصی تلاش می‌کنیم شیوه‌ای اتخاذ شود که بازدارنده از نابودی فضای سبز و نابودی باغات باشد. در این حوزه توانسته‌ایم به‌کار سرعت ببخشیم؛ مثلا زمان رسیدگی به پرونده‌ها 65 روز بوده و ما این را به 15تا 20 روز تبدیل کرده‌ایم».
موضوع پسماند یکی دیگر از دغدغه‌های این کمیسیون است. زهرا صدراعظم‌نوری از وجود «مافیا» در این زمینه خبر می‌دهد و می‌گوید: «اینها مباحثی است که در دوره‌های قبل یا مطرح نبوده یا اگر بوده در اولویت قرار نداشته است. در همین بحث پسماند مافیایی است که اجازه نمی‌دهد کار اصولی پیش برود و در واقع کار در قبضه برخی پیمانکاران است. حالا مدیریت جدید پسماند این مسائل را بازنگری می‌کند و ان‌شاءالله با تجمیع پیمانکاران جمع‌آوری پسماندهای تر و خشک، این وضعیت بهبود خواهد یافت».
پایش طرح تفصیلی
موضوع جلوگیری از تخریب باغات تهران در کمیسیون معماری و شهرسازی نیز بررسی شده است. زهرا نژادبهرام- عضو کمیسیون معماری و شهرسازی- در این‌باره به همشهری می‌گوید: «کمیسیون شهرسازی معتقد است با توجه به دوره گذشته(دوره 10ساله طرح تفصیلی) هم‌اکنون باید 2 اقدام جدی صورت بگیرد؛ یکی اینکه نهاد طرح تفصیلی دوباره احیا شود که این موضوع در کمیسیون به تصویب رسید.
با حضور نمایندگان وزارت راه و شهرسازی و شهرداری تهران قرار شد که اقدامات لازم در این زمینه صورت بگیرد. همچنین بودجه لازم هم مصوب شد که طرح تفصیلی پایش شود و نکاتی که ممکن است مسائلی را برای شهر تهران ایجاد کنند، برطرف شوند». او ادامه می‌دهد: «ما معتقدیم که مبنای حرکت کمیسیون شهرسازی و معاونت شهرسازی در تهران و مدیریت شهری، طرح تفصیلی است. این طرح تفصیلی است که باید مبنا قرار گیرد و تمام اقدامات و تصمیمات در چارچوب آن صورت می‌گیرد. در واقع با لغو مصوبه برج‌باغ‌ها که حدود یک‌ماه پیش در دستور کار شورا قرار گرفت، تلاش می‌کنیم تا باغ‌های موجود در پایتخت را حفظ کنیم». عضو شورای شهر تهران همچنین یادآور می‌شود: «از شوراهای معماری مصوباتی خارج شده که خلاف طرح تفصیلی (طرح مبنای قانونی شورای شهر تهران) بوده، چون مربوط به کمیسیون ماست یا در ارتباط با موضوع باغات تصمیماتی گرفته شده، چون پیش‌تر زمانی که باغ‌ها از بین می‌رفتند، شورا به سمت کمیسیون تجدیدنظر باغ‌ها حرکت می‌کرد. درحالی‌که مصوبات باغ‌ها در پی این بود که باغ‌ها را حفظ کند اما عملا چنین کاری صورت نگرفته و چیزی حدود 4هزار هکتار باغ در تهران از بین رفته است. اینها مواردی است که در کمیسیون ما قابل تعریف است».
نژادبهرام معتقد است که راه ورود فساد به درون شهرداری را باید مسدود کرد. او عنوان می‌کند: «2بخشنامه‌ای که آقای نجفی درخصوص هولوگرام‌ها و شوراهای معماری ارائه دادند، جزو مواردی بود که احتمال وجود فساد در آنها وجود داشت و تا حدود زیادی مسدود شد. با انتشار قراردادهای بالای یک میلیاردتومان برای قرارگرفتن در معرض دید شهروندان، گام سوم برای مبارزه با فساد برداشته شد. تمام تلاش ما بر این است که تمام منافذ فساد را در شهرداری ببندیم. ما معتقدیم هر اندازه شهر به سمت شفا‌ف‌سازی اطلاعات حرکت کند و هر قدر که ناظران بیرونی با اقدامات و تصمیمات شهری آشنا باشند، احتمال بروز فساد پایین می‌آید. نگاه شهرداری و اعضای شورای شهر این است که جلوی ورود فساد به این مجموعه گرفته شود».
پروژه‌های نیمه‌تمام حمل‌ونقل عمومی
با ساماندهی حمل‌ونقل عمومی احتمالا معضلاتی مانند ترافیک برطرف شده و به موازات آن آلودگی هوای تهران کاهش می‌یابد. رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل معتقد است که در دوره‌های قبلی کم‌کاری‌هایی در این حوزه صورت گرفته است. محمد علیخانی به همشهری می‌گوید: «من به‌دلیل اینکه از قبل با حوزه حمل‌ونقل آشنا بودم و پیش‌تر در این حوزه کار کرده‌ام، اطلاعات بسیاری از حمل‌ونقل دارم. نیاز است که مدیریت شهری با شورا هماهنگ شود و گزارش‌های طرفین دنبال شود. بنای شورا این نیست که نبش قبر کند. نمی‌خواهیم درگیر گذشته شویم. با وجود این، بعضی از تخلفات محرز است و بالاخره یکی باید جوابگو باشد. من نمی‌خواهم به این بحث ورود کنم. اینها مسائلی است که مراجع قانونی باید پیگیری کنند و ممکن است ما متهم به‌کار سیاسی شویم». این عضو شورای شهر تهران از تقویت حمل‌ونقل عمومی صحبت می‌کند و یادآور می‌شود: «اولویت ما تقویت حمل‌ونقل عمومی با محوریت ریلی است. تقویت حمل‌ونقل موجب کاهش آلودگی هوا و کاهش ترافیک می‌شود که معضلات امروز تهران هستند.
این مهم‌ترین ماموریت کمیسیون حمل‌ونقل شورای شهر است». علیخانی در حوزه عمران هم بار دیگر به موضوع حمل‌ونقل عمومی اشاره می‌کند. او تاکید می‌کند: «ما الان در بخش حمل‌ونقل پروژه‌های عمرانی نیمه‌تمام زیادی داریم. پروژه‌ای مثل ترمینال شرق را داریم که درصد بالایی از آن انجام شده و الان باید تکمیل شود؛البته بهره‌برداری از اینگونه پروژه‌ها هم در کاهش ترافیک موثر است. به این ترتیب که ترمینال قدیم شرق باید به خارج شهر منتقل شود. یک خط مترو به ترمینال جدید وصل می‌شود، مسافران وارد این ترمینال می‌شوند و از آنجا می‌توانند با وسایل نقلیه به مترو دسترسی پیدا کنند. ما از این دست پروژه‌های نیمه‌کاره که باید به بهره‌برداری برسند زیاد داریم».
پرهیز از کارهای نمایشی
حسن خلیل‌آبادی- عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران- بر این باور است که تنها با فعالیت‌های عمرانی نمی‌توان فرهنگسازی کرد. او به همشهری می‌گوید: «در دوره‌های قبل بیشتر به سازه‌های فرهنگی توجه می‌کردند؛ بناهایی مانند سرای محله که به‌نظر من، اینها کارهای عمرانی حوزه فرهنگ است. اما ما در نوروز امسال برنامه‌های محتوایی فعالیت‌های خود را روی پیام‌های نوروزی و رفتارهای نوروزی متمرکز کردیم؛ اینکه مردم احساس کنند با فرارسیدن عید در سطح شهر تحولی بزرگ اتفاق افتاده و بتوانند رفتارهای نوروزی را ببینند. قصد ما این نیست که میدانی بسازیم و بگوییم میدان فلان و بهمان یا فرهنگسرای نوروز ساخته‌ایم. امسال نوروزگاه‌های مختلفی در تهران داشتیم و بیشتر برنامه‌هایمان محتوایی بود. از همه مهم‌تر اینکه مشارکت مردم را داشتیم».
این عضو شورای شهر عنوان می‌کند: «یکی از دغدغه‌های ما این است که از کارهای نمایشی که در دوره قبلی صورت می‌گرفت، عبور و به سمت تعمیق مقوله‌های اجتماعی و فرهنگی در سطح جامعه حرکت کنیم. با تغییر رفتار، باید به فرهنگ ترافیکی، فرهنگ شهروندی، فرهنگ فضای سبز و محیط برسیم؛ البته با برنامه‌های مدونی که قابل اندازه‌گیری باشند و بتوان بررسی کرد که چه تاثیری در جامعه دارند. باید از کارهای کلی و کارهایی که جنبه نمایشی دارند، به‌شدت خودداری کنیم و تغییرات اساسی در رویکردها و باورهای فرهنگی به‌وجود بیاوریم. باید سعی کنیم اقداماتمان با برنامه‌ریزی مدونی که نیاز امروز شهر بیش از 10میلیون نفری تهران با قومیت‌های مختلف است، مطابق باشد، طوری که تهران یک هویت واحد برای خود داشته باشد».
کاستی‌های برنامه و بودجه
محمود میرلوحی معتقد است که کمیسیون برنامه‌وبودجه شورای شهر تهران همیشه از کمیسیونهای محوری بوده است. عضو کمیسیون برنامه و بودجه به همشهری می‌گوید: «برنامه و بودجه همیشه کمیسیون محوری در شورای شهر تهران بوده است. به‌دلیل اینکه کل منابع، مصارف و برنامه‌ها در این کمیسیون رقم می‌خورد. نخستین کار ما این بود که برنامه و بودجه در دوره‌های گذشته را مقایسه کردیم و به این نتیجه رسیدیم که تغییرات ساختاری در این زمینه بدهیم. البته کمیته منابع و نظارت، کمیته اقتصادی و تنظیم مقررات و کمیته منابع انسانی که از قبل بود، حفظ شد. تنها یک کمیته شفافیت و شهر هوشمند را تشکیل دادیم. البته این رویکرد جدید شورای پنجم را نشان می‌دهد که قبلا نبوده». عضو شورای شهر با اشاره به اواخر دوره گذشته مدیریت شهری به این نتیجه می‌رسد که تصمیم‌گیری‌های غیراصولی در شهرداری گرفته شده است. میرلوحی عنوان می‌کند: «در سال آخر حضور مدیریت قبلی 13هزار نفر نیروهای پیمانکاری به سیستم اضافه شده‌اند. درحالی‌که در 2دهه از قوانین کشور برعکس این سیاست را تجویز می‌کرده و معتقدند که سیستم را چابک کرده و کارها را برون‌سپاری کنید تا هم هزینه‌‌ها پایین بیاید و هم کیفیت فعالیت‌ها بالا برود. شعار سیستم اداری کشور این است که هر چقدر سیستم،حجم و اندازه بزرگ‌تری پیدا می‌کند، کارایی‌اش کمتر می‌شود».
او تأکید می‌کند: «در حوزه برنامه و بودجه خلأ و کاستی‌هایی وجود داشته است. اگر حسابرسی‌ها و نظارت‌ها در دوره قبلی وجود داشت، این کاستی‌ها هم نبود. مدت‌هاست که جلسات متعددی در کمیسیون برگزار می‌شود و ما مدام حساب‌های سال‌های 94 و 95 را بررسی می‌کنیم. تقریبا در این سال‌ها خلأ‌های بزرگی در حساب‌ها بوده. ازجمله کاری که در انتخاب حسابرسان صورت گرفت ،گفته شد که از تمام حسابرسان برجسته که مورد تأیید بورس بودند، دعوت شد و آمدند تا این وضعیت را بررسی کنند».
میرلوحی در ادامه به فعالیت‌های کمیسیون برنامه و بودجه در دوره پنجم شورا اشاره می‌کند و می‌گوید: «ما در مورد بودجه هم 3 کار انجام دادیم. یکی اینکه سیاست‌های بودجه 97 که نوشته شد، دوم اینکه سیاست‌های برنامه سوم که آماده شد و به تصویب شورا رسید. سوم اینکه سازوکار انجام حسابرسی‌های که خود این سازوکار برای تصویب آماده شده است. به‌نظر همین 3 کار را کارشناسان بررسی کنند، تفاوت‌ها مشخص می‌شود.»
