چرا مومیایی کشف‌شده در شهر ری متعلق به رضاشاه نیست؟

روز گذشته در عملیات طرح توسعه حرم حضرت عبدالعظیم جسد یک مومیایی کشف شد و اظهارنظرات درباره احتمال تعلق این مومیایی به رضاشاه پهلوی خبرساز شد و جوی از شایعات را درباره این مومیایی منتشر کرد.

عبدالله شهبازی مورخ سرشناس کشورمان در مطلبی به شایعات مرتبط با این مویایی پاسخ داد که به شرح زیر است:

تصاویری پخش شده از جنازه‌ای که گویا به سبک مصر باستان مومیایی شده (تکه‌های پارچه چسبیده به جسد، به سبک مومیایی‌های قدیم مصر، در عکس مشهود است). ادعا می‌شود که این «مومیایی»‌ در شهر ری ‌کشف شده و به رضا شاه تعلق دارد که مقبره او پس از پیروزی انقلاب تخریب شد.

این عکس حتی در کانال‌ها و گروه‌های تخصصی نیز بحث‌برانگیز شد. بر این اساس می‌توان تصور کرد که شایعه فوق چقدر گسترده است.

رضا شاه در 4 مرداد 1323 در ژوهانسبورگ (آفریقای جنوبی) فوت کرد. جنازه را «مومیایی»‌ کردند و در مسجد رفاعی قاهره به امانت گذاشتند. در اردیبهشت 1329، زمانی که موج نفرت از رضا شاه در ایران فرونشست و فضای سیاسی آرام شد، جنازه ابتدا به مسجد النبی در مدینه و سپس به ایران منتقل شد و در 17 اردیبهشت طی مراسم رسمی تشییع و طبق قواعد اسلامی در مقبره اختصاصی در شاه عبدالعظیم دفن شد. 

روش «مومیایی» که برای حفظ جسد رضا شاه به کار رفت روش متداول امروزین است که با «مومیایی» در مصر باستان تفاوت دارد. در «مومیایی» امروزین امعاء و احشاء را تخلیه و موادی به جسد تزریق می‌کنند که مانع از پوسیدگی و تعفن شود. در این روش برخلاف مصریان باستان جسد را با پارچه نمی‌پیچند. ‌طبق تعرفه سال 1396 پزشکی قانونی ایران هزینه «مومیایی‌» کردن جسد برای انتقال به خارج سه میلیون تومان است. 

تصور سینمایی و عامیانه از «مومیایی» رضا شاه سبب شد که عکس منتشرشده از این جنازه بعنوان «مومیایی» رضا شاه به سرعت پخش شود. نگاهی به عکس جنازه، که شبیه به «مومیایی»‌های مصر باستان بازسازی شده، به سادگی این شیادی را عیان می‌کند. در کنار عکس این «مومیایی» عکس جنازه رضا شاه نیز وجود دارد که نشان می‌دهد او را به سبک مصر باستان «مومیایی‌» نکرده‌اند. 

تصویر زیر عکس «مومیایی» منتسب به رضا شاه است. ‌تکه‌های پارچه چسبیده به جسد تصور عامیانه از «مومیایی» را تداعی می‌کند. 

«مومیایی» شبیه به تصویر جسد رضا شاه در تابوت بازسازی شده که لباس به تن دارد. در حالی که رضا شاه را طبق مراسم اسلامی و بدون لباس و با کفن دفن کردند. جنازه‌ای که، در سالگرد تاجگذاری رضا شاه (4 اردیبهشت1305) مدعی شده‌اند به دست آمده و به او تعلق دارد، در محوطه «باغ طوطی»‌ و در عملیات توسعه شبستان حرم «کشف» شده.  مقبره پیشین رضا شاه هم‌اکنون حوزه علمیه است. 

در نقشه بالا  محل قبرستان «باغ طوطی»‌ با رنگ سفید و محل سابق مقبره رضا شاه با رنگ خاکستری (حوزه علمیه) مشخص است. فاصله میان این دو مکان کاملاً گویا و بی‌نیاز از توضیح است.