از غذاهای اعتیادآور دوری کنید!

تحریریه ماهنامه دنیای سلامت

در حالی که همه ما از خطرات مصرف، داروها، سیگار و سایر موادمخدر آگاهیم، نمی‌دانیم اعتیاد به غذاهایی که به شدت به آنها علاقه داریم نیز می‌تواند بسیار خطرناک باشد؛ از تغییرات مهمی که در مواد شیمیایی مغز ایجاد می‌کنند تا افزایش میل به خوردن بیشتر آنها. برخی از اعتیادآورترین مواد غذایی عبارتند از:

شکلات کاکائویی

افراد زیادی هستند که ادعا می‌کنند شکلات‌خور هستند؛ اما آنها در واقع به خوردن شکلات اعتیاد دارند؛ زیرا در شکلات کاکائویی ترکیبات شیمیایی مثل تئوبرومین، فنیتیلامین، آناندامید و تریپتوفان وجود دارد که ایجاد لذت می‌کنند؛ چیزی شبیه تأثیری که داروها روی مغز دارند.

در ضمن شکلات کاکائویی حاوی آلکالوئید است و این ماده در الکل نیز وجود دارد. پژوهش‌های بسیاری نشان می‌دهند که مواد شیمیایی موجود در شکلات‌های کاکائویی در سایر مواد غذایی نیز وجود دارند؛ ولی ممکن است هوس خوردن‌شان به سر شما نزند. مواد شیمیایی موجود در شکلات آنقدر زیاد نیست که منجر به اعتیاد شود. از طرفی شکلات‌های کاکائویی در تمام دنیا بیشترین طرفدار را هم به دلایل روانی و هم اعتیاد جسمی دارند.

برگرها و سایر گوشت‌های فرآوری شده

تا به حال تحقیقات زیادی در مورد گوشت‌های فرآوری شده و مضرات آنها به عمل آمده است که نشان می‌دهند غذاهای بی‌ارزش فرآوری شده که بسیار هم چرب هستند (مثل برگرها)، واقعاً اعتیادآورند. ترکیبات چربی، نمک و شکر موجود در این مواد غذایی باعث می‌شود که هوس خوردن آنها را کنیم.

بررسی‌هایی که روی موش‌های آزمایشگاهی انجام شد، نشان داد پاسخ مغز به این دسته از غذاها و گوشت‌های فرآوری شده چرب، همان پاسخی است که مغز هنگام مصرف کوکائین و هروئین از خود نشان می‌دهد. این گوشت‌ها نیز همانند شکلات، پنیر و شکر باعث آزاد شدن ماده‌ای شبیه اُپی‌ایت در حین گوارش می‌شوند و به همین دلیل است که هوس خوردنشان را می‌کنیم.

قهوه

افراد زیادی می‌گویند که هیچ‌گاه نمی‌توانند روز خود را بدون یک فنجان قهوه شروع کنند. بعضی از آنها به شدت به نوشیدن قهوه اعتیاد دارند. تاکنون تحقیقات زیادی در مورد اعتیادآور بودن یا نبودن کافئین شده است. بی‌شک بسیاری از ما نمی‌توانیم این حقیقت را انکار کنیم که گاهی اوقات هوس نوشیدن یک فنجان قهوه چنان به سرمان می‌زند که حاضریم مبلغ زیادی به خاطر آن هزینه کنیم.یکی از دلایلی که باعث میل شدید به مصرف کافئین می‌شود، علائم شدید ترک آن است. سردرد، زودرنجی، پرخاشگری و حتی افسردگی از این علائم هستند.

پنیر

از پنیر پیتزا گرفته تا پنیر کپک‌زده، از مواد اصلی غذا‌هایی مثل انواع ساندویچ‌ها و پیتزاهاست. پژوهش‌های بسیاری نشان می‌دهند که «اُپی ایت» موجود در پنیر، نوعی مورفین اعتیادآور است که باعث می‌شود بیشتر هوس خوردن آن را داشته باشید. مقدار مورفین موجود در پنیر بسیار کم و احتمالاً آنقدر اندک است که ایجاد اعتیاد نمی‌کند؛

شکر

همه ما می‌دانیم که شکر برای سلامت ما مضر است. بنابر تحقیقات به عمل آمده، شکر می‌تواند اعتیادآور باشد. پژوهشگران می‌گویند، با مصرف شکر، برخی مواد شیمیایی به نام اُپیود از مغز ترشح می‌شود که ایجاد احساس لذت بیشتر می‌کند. همین احساس است که باعث می‌شود نبود شکر را در مواد غذایی تشخیص دهیم و هوس آن را کنیم.

مقابله با مصرف قند و شکر

با آنکه خوردن مواد غذایی بسیار شیرین انرژی فراوانی ایجاد می‌کند، اما این انرژی به سرعت رو به اتمام می‌رود و فرد دوباره هوس خوردن آنها را می‌کند. اما چگونه می‌توان بر این حس غلبه کرد. طعم شیرینی، طعمی است که انسان از همان لحظه شروع حیات با آن آشناست. کربوهیدرات‌ها باعث ترشح مواد شیمیایی در مغز و ایجاد احساس سرخوشی می‌شوند. قند نیز یک کربوهیدرات است. طعم شیرینی باعث ترشح اندورفین نیز می‌شود که ما را آرام و راحت می‌کند.

سعی کنید از هر چیزی که هوس خوردنش را می‌کنید، فقط یک تکه کوچک بخورید. مثلاً یک برش کوچک شیرینی کافی است و با همان مقدار کم نیز می‌توانید خوشحال باشید.  اگر نخوردن شیرینی یا شکلات و آبنبات به نظرتان غیرممکن است، این مواد را با سایر مواد غذایی سالم ترکیب کنید. مثلاً در شکلات خود مقداری بادام یا موز بریزید و با هم مصرف کنید تا هم در مصرف مواد پر شکر زیاده‌روی نکرده باشید و هم از خواص مواد غذایی سالم نیز بهره‌مند شوید. 

بیشتر آدامس بجوید. همیشه مقداری میوه و آجیل در دسترس داشته باشید. این میوه‌ها و آجیل‌ها باعث می‌شوند که کمتر هوس کنید سراغ غذاهای اعتیادآور بروید.  گنجاندن مقدار کمی از چیزی که دوست دارید، در برنامه غذایی‌تان عاقلانه‌تر از انباشتن ناگهانی شکم از آنهاست.

از شیرین‌کننده‌های غیرطبیعی بپرهیزید. این شیرین‌‌‌کننده‌های مصنوعی میل به مصرف شکر را در شما کاهش نمی‌دهند و باعث چاقی هم می‌شوند.  گاهی اوقات خود را تشویق کنید و به خودتان جایزه بدهید.  برای آنکه میل به خوردن مواد شیرین را در خود کنترل و مدیریت کنید، هر بار که موقعیتی به دست آوردید، به خودتان جایزه بدهید.

 آهسته حرکت کنید به مدت یک هفته روی هوس خوردن این مواد غذایی و در مورد آنچه که می‌خورید، فکر کرده و بعد شروع به برنامه‌ریزی کنید. با این کار بهتر می‌فهمید که چه چیزهایی را باید بخورید و چه چیزهایی را کمتر بخورید. 

برخی افراد عادت دارند هنگام عصبانیت، افسردگی و استرس به سراغ مواد غذایی شیرین بروند؛ اما غذاهای شیرین مسائل روحی و روانی شما را حل نمی‌کنند.  شاید کمی زمان نیاز باشد تا عادت کاهش مصرف مواد شیرین را در خود تقویت کنید. هر تغییر سیستمی، سخت است؛ چه در مورد اقتصاد جهانی و چه در مورد تغذیه!