خطرات سلامت استفاده از روغن کانولا

روغن کانولا عملا به یکی از انتخاب‌های نخست در صنعت فرآوری غذا تبدیل شده است. چه در مایونز، چیپس، چاشنی‌های سالاد و تنقلات دیگر، روغن کانولا به طور معمول یکی از مواد تشکیل دهنده اصلی محسوب می‌شود. اما خطرات سلامت استفاده از این روغن ممکن است فراتر از تصور ما باشد.

اما چرا باید از محصولی که فواید سلامت چندانی برای آن وجود ندارد به صورت گسترده در صنایع غذایی استفاده شود؟ همانند بسیاری از موادی که به گزینه‌های دیگر ترجیح داده می‌شوند، قیمت عامل کلیدی در این زمینه است. کشت و تولید روغن کانولا فوق العاده ارزان تمام می‌شود. از آنجایی که یک محصول اصلاح شده ژنتیکی است، حشرات به آن نزدیک نشده و رشد آن بسیار آسان می‌شود.

روغن کانولا برای نخستین بار در اوایل دهه 1970 به عنوان یک روغن طبیعی معرفی شد، اما در سال 1995 نسخه اصلاح شده ژنتیکی از این محصول روانه بازار شد. تا سال 2009، بیش از 90 درصد محصول روغن کانولا کانادا از نظر ژنتیکی مهندسی شده بود.

در شرایطی که روغن کانولا به عنوان یک روغن غذایی سالم، با محتوای چربی‌های اشباع کم و منبعی برای اسید‌های چرب امگا-3 روانه بازار شد، اما در حال حاضر به نظر می‌رسد فاصله بسیاری با این شرایط دارد. روغن کانولا نه تنها از نظر ژنتیکی اصلاح شده، بلکه روند پردازش و پالایش قابل توجهی را نیز پشت سر می‌گذارد که هر دو می‌توانند به شکل گیری مشکلات سلامت در بدن منجر شوند.

روغن کانولا از نوع روغن‌های هیدروژنه است

تمام روغن‌ها به استثنای آن‌هایی که به روش فشار سرد تهیه شده یا فوق بکر هستند، پالایش می‌شوند. این فرآیند با کمک دما‌های بالا یا استفاده از مواد شیمیایی که می‌توانند به بدن انسان آسیب برسانند، انجام می‌شود. همچنین، باید به فرآیند دئودوریزاسیون اشاره کرد. به دلیل این که روغن کانولا از محتوای اسید‌های چرب امگا-3 بالایی برخوردار است، در مجاورت با اکسیژن و دما‌های بالا به راحتی دچار فساد و بوی بد می‌شود. فرآیند دئودوریزاسیون استاندارد بخش بزرگی از اسید‌های چرب امگا-3 را با تبدیل آن‌ها به اسید‌های چرب ترانس حذف می‌کند.

اگر هر گونه روغن گیاهی که به واسطه نور و حرارت اکسید شده است را مصرف کنید، بافت‌های بدن خود را نیز در برابر محصولات اکسید شده و فاسد قرار می‌دهید. این شرایط به بیماری‌های انحطاطی و التهاب مزمن منجر می‌شود.

محصولی که از نظر ژنتیکی اصلاح شده است

تقریبا تمامی روغن‌های کانولا از محصولات اصلاح ژنتیکی شده تهیه می‌شوند. بیش از 90 درصد تمام روغن‌های کانولا از محصولاتی که از نظر ژنتیکی مهندسی شده اند، تولید می‌شوند. در شرایطی که اصلاح ژنتیکی در کاهش محتوای اسید اروسیک موفق بوده است، اما موجب افزایش اسید اولئیک شده است.

اسید اولئیک با برخی نگرانی‌های سلامت مانند موارد زیر پیوند خورده است:

- آهنگ کند رشد (استفاده از این روغن در شیر خشک نوزادان ممنوع شده است)

- اختلالات در پلاکت‌های خون

- آسیب ناشی از رادیکال‌های آزاد

- افزایش خطر ابتلا به برخی انواع سرطان

همچنین، غذا‌های اصلاح شده ژنتیکی خطر برخی نگرانی‌های سلامت دیگر مانند واکنش‌های آلرژیک، سرکوب سیستم ایمنی، سمیت، و کمبود مواد مغذی در غذا‌های مصرفی را به همراه دارند.

خطر ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد

روغن کانولا در مواجهه با نور، گرما و فشار بسیار ناپایدار است که موجب اکسید شدن و انتشار رادیکال‌های آزاد درون بدن می‌شود. روغن کانولا در مواجهه با حرارت سطوح بالایی از بوتادین، بنزن، آکرولئین، فرمالدئید و دیگر ترکیبات مضر را تولید می‌کند. این مواد شیمیایی در ترکیب با افزایش رادیکال‌های آزاد محیطی عالی برای رشد سرطان را فراهم می‌کنند.

طی یک مطالعه پژوهشگران دریافتند که سلول‌های سرطانی از اسید اولئیک موجود در روغن کانولا تغذیه می‌کنند. این اسید موجب می‌شود تا سلول‌های سرطانی قوی‌تر شده و حالت بدخیم را حفظ کنند. برخی مطالعات دیگر نیز نشان داده اند که اسید اولئیک به پیشرفت تومور کمک می‌کند.

با توجه به میزان بالای رادیکال‌های آزاد منتشر شده پس از حرارت دیدن روغن کانولا، جای شگفتی نیست که این روغن محرکی برای رشد سرطان محسوب شود. رادیکال‌های آزاد مواد شیمیایی واکنشی هستند که نقش مهمی در جهش سلول‌های سرطانی ایفا می‌کنند.

خطر ابتلا به بیماری قلبی را افزایش می‌دهد

در شرایطی که اصلاح ژنتیکی سطوح اسید اروسیک را در روغن کانولا کاهش داده است، اما همچنان منبع خوبی برای آن محسوب می‌شود. اسید اروسیک یک اسید چرب است که با آسیب قلبی، به ویژه بیماری کشان (Keshan disease) مرتبط است. نتایج یک مطالعه نشان داد در مناطقی که مردم مستعد ابتلا به بیماری کشان بودند، سطوح اسید اروسیک بالاتر و سطوح سلنیم پایین‌تر بوده است.

روغن‌های هیدروژنه، مانند ورغن کانولا، به واسطه ایجاد سطوح بالای التهاب در بدن و همچنین کلسیفیکاسیون یا تجمع کلسیم در سرخرگ‌ها شناخته شده هستند. هر دو مورد از عوامل خطرآفرین برای بیماری قلبی عروقی هستند.

در عملکرد درست مغز اختلال ایجاد می‌کند

مطالعه‌ای جدید در دانشگاه تمپل که در نشریه Scientific Reports منتشر شد، روغن کانولا را با کاهش حافظه و یادگیری و در نتیجه افزایش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر، شایع‌ترین شکل زوال عقل، پیوند داده بود. پژوهشگران دریافتند که مغز موش‌هایی که روغن کانولا مصرف می‌کردند دارای مقادیر بالاتری از پلاک‌های آمیلوئید و کاهش ارتباط بین نورون‌های مغزی است.

روغن کانولا به عنوان یک ماده غذایی التهاب آفرین می‌تواند به عملکرد ضعیف مغز منجر شود. همانگونه که می‌دانید، التهاب مزمن برای بدن مضر است. این شرایط به جای محافظت از سلول ها، رگ‌های خونی و بافت‌های سالم به آن‌ها حمله می‌کند. التهاب مزمن می‌تواند تولید انرژی در سلول‌های مغزی را متوقف کرده و در عملکرد نورون‌ها نیز اختلال ایجاد کند که می‌تواند زمینه ساز شکل گیری اختلال نقص توجه و بیش فعالی، اضطراب، مغز مه آلود، افسردگی، از دست دادن حافظه و بیماری آلزایمر شود.

خطر پرفشاری خون و سکته مغزی را افزایش می‌دهد

چند مطالعه نشان داده اند که روغن کانولا و برخی روغن‌های گیاهی دیگر طول عمر سوژه‌های حیوانی مستعد سکته مغزی و پرفشاری خون را کاهش می‌دهند. نتایج یک مطالعه نشان داد موش‌هایی که دارای فشار خون بالا و مستعد ابتلا به سکته مغزی بودند، به واسطه تغذیه با روغن کانولا به عنوان تنها منبع چربی زودتر مردند. در مقابل، موش‌هایی که با روغن‌هایی غیر از کانولا تغذیه شده بودند، طول عمر بیشتری داشتند.

نتایج مطالعه‌ای دیگر که در نشریه Toxicology Letters منتشر شد نیز نشان داد که روغن کانولا مدت زمان انعقاد خون را کاهش داده و شکنندگی در غشا‌های گلبول‌های قرمز را افزایش می‌دهد که ممکن است محرک سکته مغزی در سوژه‌های حیوانی مستعد ابتلا به این شرایط شود.

خطر ابتلا به مشکلات کلیوی و کبدی را افزایش می‌دهد

به عنوان یک محصول اصلاح شده ژنتیکی، روغن کانولا ممکن است به کبد و کلیه‌های انسان آسیب وارد کند. یک بررسی در سال 2011 که 19 مطالعه مختلف با حضور سوژه‌های پستاندار تغذیه شده با سویا و ذرت اصلاح شده ژنتیکی طی یک بازه زمانی 90 روزه را شامل می‌شد، نشان داد که این مواد غذایی می‌توانند در عملکرد کبد و کلیه‌ها اختلال ایجاد کنند. این بررسی که در نشریه Environmental Sciences Europe منتشر شد، نشان داد که عملکرد کلیه‌ها تا 43.5 درصد و عملکرد کبد تا 30.8 درصد کاهش داشته است.

اگر قصد سمزدایی اندام‌های بدن برای ارائه عملکرد درست را دارید بهتر است از روغن کانولا و دیگر محصولات اصلاح شده ژنتیکی پرهیز کنید.

ممکن است رشد عادی کودکان را متوقف کند

اسید اروسیک در روغن کانولا دلیل اصلی ممنوع شدن استفاده از این محصول در شیر خشک نوزادان بوده است. نوزادان توانایی تجزیه درست اسید اروسیک را ندارند و از این رو برای آن‌ها مضر است. سازمان غذا و داروی آمریکا استفاده از روغن کانولا در تولید شیر خشک نوزادان را ممنوع اعلام کرده است.